Οι στατίνες «όπλο» και κατά της προχωρημένης σκλήρυνσης κατά πλάκας

Η εξέλιξη της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι δυνατό να επιβραδυνθεί με τη χρήση των πιο διαδεδομένων φαρμάκων κατά της χοληστερίνης, των στατινών, σύμφωνα με μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα. Μέχρι σήμερα, δεν έχουν βρεθεί φάρμακα που να «φρενάρουν» τη νόσο, όταν βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τους Ρίτσαρντ Νίκολας του Τμήματος Ιατρικής του Imperial College και Τζέρεμι Τσαταγουέι του University College του Λονδίνου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό "Lancet", σύμφωνα με το BBC και το New Scientist, πραγματοποίησαν μια διετή κλινική δοκιμή με 140 ασθενείς ηλικίας 18 έως 65 ετών, που βρίσκονταν στο στάδιο της λεγόμενης «δευτεροπαθούς προϊούσας πολλαπλής σκλήρυνσης».

Στους ασθενείς χορήγηθηκε συμβαστατίνη σε καθημερινές υψηλές δόσεις της τάξης των 80 μιλιγκράμ, οι οποίες αποδείχτηκαν ασφαλείς, καλά ανεκτές και επιβράδυναν κατά 47% τη συρρίκνωση (ατροφία) του εγκεφάλου και την παρεπόμενη εκδήλωση των κινητικών και άλλων νευρολογικών προβλημάτων (π.χ. όρασης). Μετά τη θεραπεία, οι ασθενείς εμφάνισαν καλύτερες επιδόσεις στα κινητικά και άλλα τεστ, σε σχέση με όσους είχαν πάρει απλώς εικονικό φάρμακο (πλασέμπο).

Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ή πολλαπλή σκλήρυνση) είναι μια αυτοάνοση νευρολογική πάθηση, από την οποία πάσχουν περίπου 2,3 εκατ. άνθρωποι παγκοσμίως. Η νόσος καταστρέφει την μυελίνη, το προστατευτικό περίβλημα των νεύρων, με συνέπεια να μην μπορούν να μεταδοθούν σωστά τα μηνύματα από και προς τον εγκέφαλο. Αρχικά, οι περισσότεροι ασθενείς διαγιγνώσκονται με την μορφή της «υποτροπιάζουσας-διαλείπουσας σκλήρυνσης», που εμφανίζει περιοδικές φάσεις έξαρσης και ύφεσης.

Στη συνέχεια, δέκα έως 15 χρόνια μετά την αρχική διάγνωση, περίπου το 65% των ασθενών περνάνε στη φάση της «δευτεροπαθούς προϊούσας (εξελισσόμενης) σκλήρυνσης», όπου εμφανίζεται σταδιακή επιδείνωση των συμπτωμάτων. Στο προχωρημένο στάδιο παρατηρείται συρρίκνωση του εγκεφάλου με ρυθμό περίπου 0,6% το χρόνο, ενώ με τις στατίνες αυτή περιορίστηκε στο 0,3%. Παραμένει ακόμα ασαφές σε ποιό βαθμό η μειωμένη συρρίκνωση του εγκεφάλου «μεταφράζεται» στην πράξη σε βελτίωση των συμπτωμάτων των ασθενών.

Οι ερευνητές πάντως χαρακτήρισαν ενθαρρυντικά τα αποτελέσματα, δήλωσαν όμως ότι θα πρέπει να επαναληφθούν σε μια μεγαλύτερη κλινική δοκιμή στο μέλλον, αυτή τη φορά ξεκινώντας από πιο πρώιμο στάδιο εμφάνισης της νόσου, για να διαπιστωθεί πόσο αποτελεσματικές μπορεί να είναι οι στατίνες εξ αρχής.

«Προς το παρόν, δεν έχουμε κάτι που να εμποδίζει τους ασθενείς να εμφανίσουν επιδείνωση, όταν η πάθηση φθάσει στο στάδιο της προϊούσας εξέλιξής της», δήλωσε ο Νίκολας. «Η ανακάλυψη ότι οι στατίνες βοηθάνε να επιβραδυνθεί αυτή η επιδείνωση, αποτελεί έκπληξη. Πρόκειται για ένα πολλά υποσχόμενο εύρημα, ιδίως με δεδομένο ότι οι στατίνες είναι φθηνές και ευρέως χρησιμοποιούμενες», πρόσθεσε.

Οι στατίνες συνταγογραφούνται σε όλο τον κόσμο για την μείωση της χοληστερόλης και ως προληπτική προστασία από τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, ενώ δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο μέσω ποιού μηχανισμού έχουν ευεργετική δράση στην πολύ διαφορετική περίπτωση της σκλήρυνσης. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι στατίνες έχουν αντιφλεγμονώδεις και νευροπροστατευτικές ιδιότητες, που σε ένα βαθμό μειώνουν τις βλάβες των νεύρων.

Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ένα μικρό όφελος από τις στατίνες στην περίπτωση της υποτροπιάζουσας-διαλείπουσας σκλήρυνσης, η οποία θεωρείται πιο εύκολη στην αντιμετώπισή της. Αντίθετα, για τη δευτεροπαθη προϊούσα σκλήρυνση υπάρχουν πολύ μεγαλύτερες δυσκολίες και, το 2013, η φαρμακευτική κάνναβη ήταν το πιο πρόσφατο φάρμακο που δοκιμάστηκε χωρίς επιτυχία, σε μια κλινική δοκιμή σε ασθενείς προχωρημένου σταδίου.