Χαλαρώνοντας με ASMR: Γιατί εκατομμύρια άνθρωποι παρακολουθούν βίντεο στο YouTube με κάποιον να ψιθυρίζει;

Εκατομμύρια άνθρωποι καθημερινά περιηγούνται στις πλατφόρμες προβολής βίντεο, όπως Tiktok, Instagram και φυσικά Youtube. Δεκάδες τάσεις αναδύονται σχεδόν επίσης καθημερινά, με τις περισσότερες να σβήνουν αθόρυβα, σαν φωτοβολίδες στον διαδικτυακό ουρανό.

Μια τάση που από ότι φαίνεται όμως, έχει επικρατήσει, είναι αυτή του ASMR περιεχομένου, που έχει κατακτήσει την online σφαίρα και γοητεύει τους θεατές προκαλώντας τους μια χαρακτηριστική σύνθετη συναισθηματική κατάσταση. Το συναίσθημα που δημιουργούν αυτά τα βίντεο πιο συγκεκριμένα, περιγράφεται ως μια αίσθηση μυρμηγκιάσματος που ξεκινά από την κορυφή του κεφαλιού και μπορεί να εξαπλωθεί στο λαιμό και τα άκρα. Η αίσθηση μυρμηγκιάσματος έρχεται κατά κύματα και είναι μια υπνωτική και εκστατική κατάσταση που συνοδεύεται από συναισθήματα ευφορίας και χαλάρωσης.

Μάλιστα αυτά τα ερεθίσματα που δίνει στον θεατή, είναι τόσο «εθιστικά» που κατορθώνει να γίνεται όλο και πιο αγαπητό από το κοινό και να είναι ο τρίτος πιο δημοφιλής όρος αναζήτησης στο youtube παγκοσμίως.

Το ενδιαφέρον για το ASMR έχει εκραγεί ουσιαστικά τα τελευταία δέκα χρόνια, από τότε που επινοήθηκε και ο όρος. Αφετηριακό σημείο ήταν ένα σύντομο βίντεο με ψίθυρους στο YouTube το 2009, που από τότε έχει πυροδοτήσει ένα μεγάλο φαινόμενο και έχει γίνει viral. Μάλιστα, οι λεγόμενοι "ASMRtists" – δηλαδή αυτοί που κάνουν ASMR - συγκεντρώνουν εκατομμύρια προβολές στα βίντεό τους, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν αυτή την κατάσταση ευφορικής χαλάρωσης που μοιάζει με έκσταση. H κατανόηση όμως πίσω από την απήχηση αυτού του περιεχομένου, που μοιάζει ότι έχει έρθει για να εδραιωθεί στα διαδικτυακά, κοινωνικά δρόμενα, είναι λίγο πιο πολύπλοκη από μια φευγαλέα τάση ευεξίας.

Τι είναι το ASMR;
ASMR περιγράφεται ο όρος για την αίσθηση που νιώθουν οι άνθρωποι όταν παρακολουθούν διεγερτικά βίντεο. Τα αρχικά σημαίνουν «autonomous sensory meridian response», ή αλλιώς αυτόνομη αισθητηριακή μεσημβρινή απόκριση και αν και ο όρος μπορεί να ακούγεται πολύ τεχνικός, στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν σημαντικά επιστημονικά ευρήματα πίσω από το φαινόμενο. Το όνομα του φαινομένου πιστεύεται ότι επινοήθηκε το 2010 από την Jennifer Allen, η οποία ξεκίνησε μια ομάδα στο Facebook αφιερωμένη στο να μάθει περισσότερα γι' αυτό. Ο όρος επικράτησε γρήγορα, καθώς οι άνθρωποι έβρισκαν επιτέλους έναν τρόπο να αναφερθούν στο ευχάριστο συναίσθημα που βίωναν.

Το ASMR λοιπόν δεν είναι κάτι που βιώνουν όλοι από ότι γνωρίζουμε, αλλά, για όσους το βιώνουν, ξέρουμε τώρα ότι υπάρχει συνοχή σε αυτό που αναφέρουν. Πρώτον, γνωρίζουμε ότι το ASMR εμφανίζεται συνήθως στην παιδική ηλικία με τα συνήθη πρώιμα παραδείγματα να περιλαμβάνουν το αίσθημα μυρμηγκιάσματος κατά τη διάρκεια του ελέγχου των ψειρών στο σχολείο. Είναι ενδιαφέρον ότι, όταν οι άνθρωποι ανακαλύπτουν ότι το ASMR είναι κάτι συγκεκριμένο, συχνά αναφέρουν είτε ότι νόμιζαν ότι όλοι είχαν την ίδια εμπειρία, είτε ότι ήταν μοναδική γι' αυτούς. Επίσης, παρόλο που οι άνθρωποι έχουν τις δικές τους ιδιαίτερες προτιμήσεις, υπάρχουν αξιοσημείωτες ομοιότητες στα ερεθίσματα ASMR. Στα κοινά εναύσματα περιλαμβάνονται το απαλό άγγιγμα, ο ψίθυρος, η απαλή ομιλία, η στενή προσωπική προσοχή, οι απαλές και ήρεμες κινήσεις των χεριών και οι καθαροί ήχοι. Το νιώθετε και εσείς; Οι καταστάσεις βέβαια που προκαλούν ASMR συχνά περιλαμβάνουν ένα συνδυασμό αυτών των ερεθισμάτων, όπως το κούρεμα των μαλλιών, το ψέκασμα ενός μπουκαλιού νερού, το χτύπημα, το ανακάτεμα ενός μπολ σούπας, το τσαλάκωμα χαρτιού περιτυλίγματος, ή το να παρακολουθείς κάποιον να ολοκληρώνει μια καθημερινή εργασία όπως το δίπλωμα των ρούχων του, ή το σιδέρωμα. Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, το γεγονός ότι τα πιο δημοφιλή βίντεο ASMR προσομοιώνουν αυτή τη διαστρωμάτωση ερεθισμάτων.

Πολλοί όμως αναρωτιούνται αν η απόκριση σε αυτά τα βίντεο ερεθισμάτων είναι κάποιου είδους δυσλειτουργία. Η αλήθεια είναι ότι είναι ακόμα πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε αν αυτό θα μπορούσε να ήταν βάσιμο. Ένας κλινικός νευρολόγος βέβαια,ο Steven Novella, από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Yale, πρότεινε μια πιθανή επιστημονική βάση για την εμπειρία αυτή σε μια ανάρτηση του 2012 στο NeuroLogica Blog. Εκεί έλεγε ότι ίσως το ASMR να είναι ένας τύπος επιληπτικής κρίσης, καθώς πολλές τέτοιες κρίσεις μπορεί κάποια στιγμή να είναι ευχάριστες και μπορούν να πυροδοτηθούν από τέτοιου είδους πράγματα. Από την άλλη θα μπορούσε, σύμφωνα με την ίδια, να είναι απλώς να είναι ένας τρόπος ενεργοποίησης της απόκρισης ευχαρίστησης. Παρόλο λοιπόν που η επιστήμη ακόμα δεν έχει αναλύσει πλήρως τα βιολογικά χαρακτηριστικά που προκαλούν και τα οργανικά στοιχεία που ενεργοποιούνται από το ASMR, δεδομένο παραμένει η απήχησή του στο κοινό και η χρήση του, όπως πολλοί υποστηρίζουν, ως ένα εργαλείο χαλάρωσης.

Ψιθυρίζοντας το άγχος μακριά
Το ποικίλο φάσμα των ερεθισμάτων των βίντεο του, σε συνδυασμό με την υποστηρικτική διαδικτυακή κοινότητα, έχει συμβάλει στην ευρεία και διαρκή απήχηση του ASMR. Καθώς οι άνθρωποι συνεχίζουν να αναζητούν παρηγοριά στην ηρεμιστική συμφωνία του μυρμηγκιάσματος, είναι σαφές ότι το ASMR έχει χαράξει τη θέση του ως μια θεραπευτική και ευχάριστη μορφή διαδικτυακής ψυχαγωγίας. Πώς όμως βοηθάει το κοινό;

Αρχικά, τα βίντεο ASMR είναι γνωστά για την ικανότητά τους να προκαλούν μια κατάσταση χαλάρωσης και να ανακουφίζουν από το στρες. Οι ήπιοι ήχοι και οι προσεκτικές κινήσεις που εμφανίζονται σε αυτά τα βίντεο, δημιουργούν ένα καταπραϋντικό περιβάλλον, παρέχοντας μια απόδραση από τη φασαρία της καθημερινότητας. Πολλά άτομα στρέφονται στο ASMR ως μια μορφή θεραπείας χαλάρωσης, βρίσκοντας παρηγοριά στη σκόπιμη και ηρεμιστική φύση του περιεχομένου. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει και ως ένα βοήθημα ύπνου, με τους θεατές να τα χρησιμοποιούν συχνά ως μέρος της βραδινής ρουτίνας τους, ανάλογα με τις προτιμήσεις του καθενός. Κάποιοι μπορεί να βρουν χαλάρωση στον ήχο του χτυπήματος, ενώ άλλοι προτιμούν το απαλό θρόισμα του χαρτιού ή την ήπια καθοδήγηση ενός σεναρίου παιχνιδιού ρόλων. Αυτή η ποικιλία των ερεθισμάτων, συμβάλλει στην ευρεία απήχηση του ASMR, καθιστώντας το προσιτό σε ένα ευρύ κοινό.

Και το πλήθος αυτού του κοινού φυσικά μεγάλωσε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όταν η σωματικές επαφές ήταν απαγορευτικές. Εκεί τα βίντεο ASMR προσέφεραν και συνεχίζουν να προσφέρουν μια μοναδική μορφή συντροφικότητας. Οι θεατές περιγράφουν μια αίσθηση σύνδεσης με τους δημιουργούς, παρόλο που η αλληλεπίδραση είναι μονόπλευρη, καθώς η προσοχή που δίνεται σε αυτά τα βίντεο, είτε μέσω σεναρίων παιχνιδιού ρόλων, είτε μέσω άμεσης οπτικής επαφής, δημιουργεί έναν εικονικό δεσμό μεταξύ του δημιουργού του περιεχομένου και του κοινού. Αυτή η σχέση αποδεικνύεται πολύ δυναμική καθώς οι θεατές συμμετέχουν συχνά σε συζητήσεις, μοιράζονται τα αγαπημένα τους βίντεο και συμβάλλουν ακόμη και στη διαδικασία δημιουργίας περιεχομένου. Η αίσθηση της κοινότητας και η κοινή εκτίμηση για το ASMR ως μορφή αυτοφροντίδας είναι τελικά εκείνες που συμβάλλουν στη διαρκή δημοτικότητά του.

Αν αναρωτιέστε και εσείς πως μπορείτε να δείτε τέτοια βίντεο το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να ψάξετε τον όρο asmr. Είναι πλέον παντού και δεν υπάρχει τίποτα το παράνομο ή περίεργο με το να ακούτε ένα όμορφο ερέθισμα που μπορεί να σας κάνει να νιώσετε λίγο καλύτερα μέσα στην πολύβουη καθημερινότητά σας.