Επίσκεψη στο γιατρό εν καιρώ πανδημίας

Οι αλλαγές που προέκυψαν στην καθημερινότητά μας, λόγω της πανδημίας, δεν άφησαν ανεπηρέαστο και τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε διάφορα θέματα υγείας. Πόσο συχνά αναζητούμε ιατρική βοήθεια για κάτι επείγον ή για τακτικό προληπτικό έλεγχο;
Πολλοί ασθενείς με χρόνια προβλήματα υγείας έμειναν χωρίς παρακολούθηση τoυς τελευταίους μήνες. Επίσης, ασθενείς με έντονα συμπτώματα απέφυγαν την επίσκεψη στα επείγοντα.

Πιο συγκεκριμένα:
- Καταγράφηκε μείωση των εισαγωγών για οξέα στεφανιαία επεισόδια, αιμορραγίες πεπτικού και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
- Μείωση καταγράφηκε και στις προγραμματισμένες επισκέψεις των ασθενών στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων για ήδη γνωστά προβλήματα υγείας.

Παράλληλα, η τηλεϊατρική χρησιμοποιήθηκε ευρέως ως εναλλακτική λύση μειώνοντας την έκθεση σε μεταδοτικές ασθένειες και κάνοντας πιο συστηματική την επικοινωνία ιατρού-ασθενούς.

Που οφείλονται οι αλλαγές στη συμπεριφορά των ασθενών;
Αρχικά, παρατηρήθηκε στους ασθενείς το αίσθημα του φόβου ότι στο νοσοκομείο ή σε κάποιο ιδιωτικό ιατρείο θα έρθουν αντιμέτωποι με τον ιό. Στα νοσοκομεία είχαν αναβληθεί οι προγραμματισμένες επισκέψεις ή/και χειρουργικές επεμβάσεις, ώστε να εξυπηρετούνται τα επείγοντα περιστατικά που σχετίζονταν με την COVID-19 κι αυτό δημιουργούσε στους ασθενείς επιπλέον ανασφάλεια.

Προληπτικές ιατρικές εξετάσεις που δεν πρέπει να παραλείπουμε

Για τα παιδιά
Οι προγραμματισμένες επισκέψεις στον παιδίατρο για εξέταση και εμβολιασμό, σύμφωνα με το εγκεκριμένο από το Υπουργείο Υγείας Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού, είναι απαραίτητες για την προστασία και τη συστηματική παρακολούθηση της υγείας και της ανάπτυξης.

Για τις γυναίκες

• Test pap για την ανίχνευση προκαρκινικών ή καρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου της μήτρας θα πρέπει να γίνεται κάθε 3 χρόνια μετά την ηλικία των 21 ετών και σε όλες τις γυναίκες από την έναρξη της σεξουαλικά ενεργού ζωής, εκτός και αν ο γυναικολόγος που μας παρακολουθεί συμβουλεύσει διαφορετικά.
• Μαστογραφία για την ανίχνευση πρώιμων αλλοιώσεων του καρκίνου του μαστού θα πρέπει να γίνεται ανά δύο έτη μετά την ηλικία των 40 ετών, εκτός και αν ο θεράπων ιατρός μας συμβουλεύσει διαφορετικά.

Για τους άντρες
Έχει προβληθεί αρκετά ο ρόλος της μέτρησης του ειδικού προστατικού αντιγόνου για την ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη που συστήνεται σε άνδρες 55 έως 69 ετών ανά έτος. Η προκλινική αυτή εξέταση όμως έχει αμφισβητηθεί και δεν περιλαμβάνεται στις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για άνδρες και γυναίκες
• Η κολονοσκόπηση για την πρώιμη ανίχνευση του καρκίνου του παχέος εντέρου περιλαμβάνεται σε Ευρωπαϊκές αλλά και διεθνείς οδηγίες για άτομα άνω των 45 ετών ανά πενταετία όταν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου (π.χ. θετικό οικογενειακό ιστορικό) και για το γενικό πληθυσμό άνω των 50 ετών ανά δεκαετία.
• Συχνά προτείνονται και βασικές αιματολογικές εξετάσεις, όπως μια γενική αίματος, εξέταση ούρων, ένας αδρός βιοχημικός έλεγχος που περιλαμβάνει μέτρηση σακχάρου, ουρίας κ.ο.κ.
• Ειδικότερα για τα άτομα άνω των 60 ετών, συνιστάται και ο ετήσιος οφθαλμολογικός και καρδιολογικός έλεγχος.

Ιατρικές επισκέψεις κατά την περίοδο της πανδημίας
Την περίοδο αυτή άλλωστε βρισκόμαστε ήδη σε μια διαδικασία «επιστροφής στην κανονικότητα». Έχει αρχίσει να αλλάζει και ο τρόπος που οι πολίτες αντιμετωπίζουν τις προγραμματισμένες τους επισκέψεις σε γιατρούς και νοσοκομεία, αλλά και ο τρόπος που αναζητούν ιατρική βοήθεια για επείγοντα περιστατικά.

Ο φόβος της επαφής με τον ιό έχει μειωθεί, ενώ είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι αρκετοί ασθενείς με προβλήματα υγείας είναι ήδη πλήρως εμβολιασμένοι.

Τα βασικά μέτρα προστασίας
Σε κάθε περίπτωση, όταν επισκεπτόμαστε ένα γιατρό ή πηγαίνουμε στο νοσοκομείο, θα πρέπει και πάλι να λαμβάνουμε τα βασικά μέτρα προστασίας. Χρειάζεται επίσης να συνεχίσουμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να τηρούμε αποστάσεις ασφαλείας. Δεν ξεχνάμε ότι τα νοσοκομεία δεν παύουν να είναι κλειστοί χώροι, στους οποίους συχνά επικρατεί συνωστισμός. Όμως, τηρώντας βασικά μέτρα προστασίας, ο κίνδυνος για μετάδοση του ιού μειώνεται κι έτσι τόσο οι γιατροί όσο και τα νοσοκομεία μπορούν να επιτελέσουν τον κυρίαρχο στόχο τους που είναι η προστασία της υγείας του ασθενούς.

Ενδεικτικά, φροντίζουμε για τα παρακάτω:

• Δεν επισκεπτόμαστε γιατρό ή μονάδα υγείας χωρίς ραντεβού.
• Κατά την ημέρα του ραντεβού, φροντίζουμε πάντα να φτάνουμε στην ώρα μας, ώστε να μην δημιουργείται συνωστισμός.
• Εάν έχουμε συμπτώματα όπως βήχα, μπουκωμένη μύτη ή πυρετό, απώλεια της γεύσης ή αισθανόμαστε διαρκή αδυναμία και εξάντληση φροντίζουμε να ενημερώσουμε τον γιατρό, ώστε να μας πει αν θα πρέπει να κάνουμε κάποιο τεστ πριν την επίσκεψή μας ή να την αναβάλλουμε.
• Προτιμάμε ανέπαφες μεθόδους πληρωμής.
• Φροντίζουμε για τη συνεχή τήρηση των μέτρων ατομικής προστασίας: χρήση μάσκας για όση διάρκεια βρισκόμαστε σε εσωτερικό χώρο, τήρηση αποστάσεων ασφαλείας, αποφυγή χώρων συνωστισμού, αποφυγή χρήσης πιθανά μολυσμένων επιφανειών, όπως πόμολα, κουμπιά ανσανσέρ κ.ά., και συχνή χρήση αντισηπτικού διαλύματος.

Πότε είναι απαραίτητη η μάσκα;
Κατά την προσέλευση στον γιατρό ή σε οποιαδήποτε μονάδα υγείας, θα πρέπει να φοράμε την προστατευτική μας μάσκα, ακόμη και εάν έχουμε εμβολιαστεί. Φοράμε τη μάσκα μας σε όλη τη διάρκεια παραμονής μας στον χώρο και όταν μας εξετάζει ο γιατρός, εκτός εάν μας υποδείξει διαφορετικά, π.χ. για να εξετάσει το λαιμό μας ή το φάρυγγα ή στον οδοντίατρο. Σε αυτήν την περίπτωση, ο γιατρός ή ο οδοντίατρος θα πρέπει να πάρει επιπλέον προστατευτικά μέτρα. Μπορεί να φοράει ειδική στολή ή προστατευτική ασπίδα προσώπου πάνω από τη μάσκα.

Τι αποστάσεις χρειάζεται να τηρούνται κατά τη διάρκεια της αναμονής;
Σε χώρο αναμονής του νοσοκομείου ή κάποιου ιατρείου θα πρέπει να διατηρούμε την απόσταση του 1,5 μέτρου από άλλους ασθενείς. Εάν αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, μπορούμε να περιμένουμε και εκτός του ιατρείου ή της αίθουσας αναμονής, ενημερώνοντας τον γιατρό ή τους βοηθούς του να μας καλέσουν όταν έρθει η σειρά μας για να εξεταστούμε.

Ποιοι βασικοί κανόνες υγιεινής θα πρέπει να τηρούνται;
Σε όλα τα ιδιωτικά ιατρεία, νοσηλευτικά ιδρύματα και τα δημόσια νοσοκομεία υπάρχουν σημεία με αντισηπτικό υγρό για την απολύμανση των χεριών. Φροντίζουμε να καθαρίζουμε με αυτό τα χέρια μας όταν φτάνουμε και όταν αποχωρούμε. Θα μπορούσαμε να έχουμε μαζί μας το δικό μας αντισηπτικό υγρό, ώστε να το χρησιμοποιούμε άμεσα όποτε χρειαστεί. Καλό θα ήταν, όπως και σε οποιοδήποτε άλλο χώρο, όσο γίνεται, να αποφεύγουμε να αγγίζουμε κοινόχρηστες επιφάνειες ή εάν αυτό είναι απαραίτητο να χρησιμοποιούμε μαντηλάκια καθαρισμού. Επιπλέον, είναι σημαντικό να μην αγγίζουμε το πρόσωπό μας, τη μύτη, το στόμα ή τα μάτια μας, εάν δεν είμαστε σίγουροι ότι είναι πολύ καθαρά τα χέρια μας.

Χρειάζεται τεστ πριν την επίσκεψη στον γιατρό/νοσοκομείο;
Κατά την τρέχουσα περίοδο, για την επίσκεψη σε ιδιωτικό ιατρείο ή νοσοκομείο οι εμβολιασμένοι ασθενείς δεν χρειάζεται να προβούν σε κάποιον διαγνωστικό έλεγχο. Οι μη εμβολιασμένοι εισέρχονται πάντα με αρνητρικό rapid test.

Μπορεί να με συνοδεύσει κάποιος στο ραντεβού μου με το γιατρό;
Σε κάποιες κλινικές, νοσοκομεία ή/και ιδιώτες γιατρούς απαγορεύεται οι ασθενείς να συνοδεύονται από συγγενείς ή φίλους, εκτός και εάν κρίνεται απολύτως απαραίτητο, π.χ. εάν ένας ασθενής δεν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί. Αν είναι απαραίτητη η παρουσία συνοδού κατά την κλινική εξέταση και ο συνοδός μας είναι ανεμβολίαστος θα πρέπει να έχει αρνητικό rapid test.

Μπορεί να μας βοηθήσει η τεχνολογία;
Διάφορες εφαρμογές που διευκολύνουν την επικοινωνία μπορούν να μας βοηθήσουν να περιορίσουμε τις μετακινήσεις και τις δια ζώσης επισκέψεις σε ένα ιατρείο. Για παράδειγμα, μία συνεδρία με έναν ψυχίατρο ή ψυχολόγο ή/και άλλον ειδικό που ακολουθεί αυτή τη μέθοδο μπορεί να γίνει ηλεκτρονικά. Επίσης, η επανεκτίμηση ενός ασθενούς, που δεν χρήζει κλινικής εξέτασης, αλλά περιγραφής της πορείας της νόσου, αλλά και η συνταγογράφηση μίας αγωγής ενεργοποιώντας το πρόγραμμα της άυλης συνταγογράφησης, μπορούν να πραγματοποιηθούν εξ αποστάσεως.

Η πανδημία αυτή ήταν και είναι μια πρωτόγνωρη συνθήκη που αναμφισβήτητα, έχει πλήξει το πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου που είναι η υγεία του. Όμως, υπό ένα πρίσμα αισιοδοξίας, μπορούμε να αναγνωρίσουμε και κάποια οφέλη που έχουν προκύψει. Για παράδειγμα, έχει μειωθεί η μη απαραίτητη θεραπεία ασθενειών, αφού η πανδημία «επέβαλλε» την αναγκαία προτεραιοποίηση των ασθενειών.

Παράλληλα, η χρήση της τηλεϊατρικής έχει προσφέρει μεγάλη ευκολία και αμεσότητα στις ιατρικές επισκέψεις. Τέλος, η μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση όλων μας γύρω από θέματα υγείας, μπορεί με τη σωστή καθοδήγηση να ενισχύσει την κατανόηση, τη γνώση και την παιδεία μας για τα ζητήματα αυτά.

Ανεξαρτήτως των προκλήσεων της εποχής που ζούμε, η υγεία μας αποτελεί θεμελιώδες αγαθό και η διασφάλισή της πρέπει να είναι προτεραιότητα. Ο φόβος και η αμφιβολία για την ασφάλεια των δομών υγείας δεν θα πρέπει να αποτελούν εμπόδιο για την έγκαιρη επίσκεψη σε περίπτωση είτε επείγουσας ανάγκης είτε προγραμματισμένου μας ραντεβού για παρακολούθηση ήδη διαγνωσθείσας ασθένειας ή για προληπτικό έλεγχο.

Άλλωστε, η τήρηση απλών μέτρων ασφαλείας από εμβολιασμένους και μη μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό. Ιδιαιτέρως τονίζεται ότι δεν θα πρέπει να αμελούμε τον προληπτικό έλεγχο, που μπορεί να διασφαλίσει την έγκαιρη διάγνωση και να μας προστατεύσει από κοινές και σοβαρές ασθένειες, όπως καρδιοπάθειες, διάφορους τύπους καρκίνου, κ.ά. Μην ξεχνάμε, ότι στην εποχή της πανδημίας δεν παύουν δυστυχώς να υφίστανται και όλες οι ασθένειες που προϋπήρχαν.

*Την ανάπτυξη του παρόντος κειμένου ανέλαβε η ομάδα Ιατρών του Ινστιτούτου Prolepsis, Ελένη Παπαδημητρίου, Σοφία Τζιρίτα και Αναστασία Πανταζοπούλου, και τα μέλη της Επιστημονικής Ομάδας του Ινστιτούτου, Ντίνα Ζώτα, Ψυχολόγος-Ειδικός Προαγωγής Υγείας και Αφροδίτη Βελουδάκη, Ειδικός Επικοινωνίας της Υγείας, υπό την εποπτεία της Δρ. Αθηνάς Λινού, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Prolepsis.

Για τη δημιουργία του παρόντος αξιοποιήθηκαν 24 δημοσιευμένες επιστημονικές μελέτες.