Γιατί οι επιστήμονες κατασκευάζουν τηλεσκόπιο στον βυθό της Μεσογείου;

Μέχρι και πριν λίγο καιρό, θεωρούσαμε δεδομένο ότι τα τηλεσκόπια για την παρατήρηση του Διαστήματος τοποθετούνται σε ψηλές κορφές βουνών. Αργότερα έγινε εφικτό και κατασκευάστηκε τηλεσκόπιο εκτός της γήινης ατμόσφαιρας, ώστε να έρχεται πιο καθαρή η εικόνα, αποφεύγοντας το «φίλτρο» που περιβάλλει ως ασπίδα τον πλανήτη μας. Αυτό που δεν γνωρίζαμε, ήταν τη δυνατότητα παρατήρησης του Διαστήματος... από τον βυθό της θάλασσας.

Πιο συγκεκριμένα, οι επιστήμονες έχουν ξεκινήσει την κατασκευή ενός τηλεσκοπίου στον βυθό της Μεσογείου Θάλασσας. Γιατί; Διότι το τηλεσκόπιο που τοποθετείται στον αχανή βυθό, εντοπίζει τα νετρίνα, τα σχεδόν άκαμπτα σωματίδια που παράγονται στον Ήλιο και σε μεγάλα ενεργειακά γεγονότα, όπως είναι η σούπερνόβα, οι συγκρούσεις αστεριών και οι εκρήξεις των ακτινών Γάμμα. Τα σωματίδια μόλις αλληλεπιδρούν με το υπόλοιπο σύμπαν, είναι δύσκολο να μελετηθούν, αν και τρισεκατομμύρια περνούν από το σώμα μας κάθε δευτερόλεπτο.

Οι ερευνητές έχουν την τάση να θάβουν ανιχνευτές νετρίνων σε δεξαμενές υπερψυγμένων υγρών ή σε βαθιά υπόγεια, ελπίζοντας ότι τα νετρίνα θα είναι τα μόνα σωματίδια που θα μεταφερθούν εκεί. Αυτή τη φορά, οι ερευνητές κρύβουν τους ανιχνευτές στον πυθμένα της θάλασσας, ελπίζοντας να μπλοκάρουν τα πάντα, εκτός από τα νετρίνα.

Οι περισσότεροι ανιχνευτές νετρίνων αναζητούν τις σπάνιες λάμψεις ενέργειας που τα σωματίδια εκπέμπουν όταν συγκρούονται με τους πυρήνες των ατόμων. Αλλά επειδή αυτές οι αλληλεπιδράσεις δεν συμβαίνουν πολύ συχνά, οι ανιχνευτές νετρίνων πρέπει να καλύπτουν πολύ έδαφος. Το KM3Net, όπως υποδηλώνει το όνομά του, θα καταλαμβάνει μία επιφάνεια με μέγεθος περίπου 400.000 ολυμπιακές πισίνες.

Οι ανιχνευτές νετρίνων πρέπει επίσης να προστατεύονται από την επίθεση της ακτινοβολίας, η οποία διαφορετικά θα εξουδετερώσει τη μαύρη λάμψη των αλληλεπιδράσεων.

«Το υποβρύχιο τηλεσκόπιο βομβαρδίζεται από εκατομμύρια διαφορετικά σωματίδια, αλλά μόνο νετρίνα μπορούν να περάσουν από τη Γη για να φτάσουν στον ανιχνευτή τόσο βαθιά», δήλωσε ο Clancy James, ερευνητής στο Ινστιτούτο ραδιοαστρονομίας Curtin της Αυστραλίας, συνεργάτης του KM3Net.

Τα πρώτα συστατικά στοιχεία δοκιμής εγκαταστάθηκαν το 2013, με έναν ακόμη γύρο κατασκευής το 2015 και το 2018. Οι επιστήμονες δοκιμάζουν αυτήν την περίοδο έναν περιορισμένο αριθμό ανιχνευτών και εξακολουθούν να αναζητούν χρηματοδότηση για να εγκαταστήσουν εξ ολοκλήρου το σύστημα.

Μέχρι στιγμής, οι λειτουργίες του τηλεσκοπίου στις δοκιμές, αποδεικνύουν ότι η εγκατάσταση είναι επιτυχής, χρησιμοποιώντας μόνο μερικές από τις εκατοντάδες ανιχνευτές. Η ομάδα είναι στη διαδικασία της προσθήκης περισσότερων.