Οδοιπορικό τις «μικρές ώρες» στα κέντρα της Αθήνας του 1932

Οι νύχτες της Αθήνας οι τρελές, οι ζωηρές νύχτες του εξευρωπαϊσμένου ανατολίτικου γλεντιού, με την εύκολη αγάπη και το ξέγνοιαστο μπρίο, οι νύχτες της Αθήνας με την ιστορία τους, την ποίηση τους, τ’ αθάνατα έθιμα, τους τύπους, τα επεισόδια, τα κέντρα, γράφονται πια κι’ αυτές στα περίφημα και πολυτραγουδισμένα «περασμένα» για να χρησιμέψουν μόνο στον αθεράπευτα νοσταλγό.

Χάθηκε και το τελευταίο αριστοκρατικό κουαρτέτο των αθηναϊκών κέντρων – «Περοκέ», «Γκριφφόν», «Φαντάζιο», «Κίτ-Κάτ»- που άλλοτε σε ένδοξες μέρες έπαιζε πρώτο πάντα ρόλο, στη φαντασμαγορική «ρεβύ» της αθηναϊκής νυκτερινής ζωής.

Μένει όμως, σώζεται δηλαδή διατηρημένη με θυσίες, η «αστική» οικογένεια των κέντρων του πάλαι ποτέ «Παρισιού των Βαλκανίων», όπως αποκαλούσαν την Αθήνα μας οι Ρουμάνοι. Ένα υπόγειο ημικαμπαρέ, ημιεστιατόριο και ημιταβερνείο ρωσσοελληνικό, στην οδό Πατησίων, άλλο πανομοιότυπο στην οδό Κοραή και άλλα δύο αντίγραφα των προηγουμένων στην Ομόνοια.

Σ’ αυτά τα τέσσερα υπόγεια κλείνεται η ζωή της νύχτας, ή μάλλον δεν κλείνεται ούτε σ’ αυτά, γιατί προτιμά εσχάτως να κλείνεται… στην κρεβατοκάμαρα της!
Κατεβαίνουμε στο πρώτο. Άδεια τραπέζια. Μια τζαζ θρηνεί νυσταλέα, μολονότι είναι η ίδια πού άλλοτε ξυπνούσε τα νεύρα και τρεμούλιαζε τα κορμιά. Στο μπουφέ ο «μπάρμαν» διαβάζει το «Ματούσκα». Τέσσερες Ρωσίδες γκαρσόνες κάθονται σε ένα τραπεζάκι και ρεμβάζουν. Στη γκαρνταρόμπα δύο-τρία παλτά, το ένα δώ και το άλλο κεί, θυμίζουν προχωρημένη ώρα. Ως τόσο είναι μόλις έντεκα. Μόνοι πελάτες: Μια παλαίμαχος ηθοποιός της οπερέτας, ένας στρατηγός, δύο άλλοι νεαροί. Η κονσομασιόν συνοψίζεται –το προδίδουν τα ποτηράκια- σε δύο κονιάκ, μία λεμονάδα και ένα μικρό μπουκάλι «Μαρκό». Το ταμείο –φυσική συνέπεια- προετοιμάζει… καλλιστεία…

Μπαίνει μια μικρούλα κι’ ένας νεαρός. Δύο γκαρσόνια διακόπτουν το χασμουρητό τους:
-Ζευγαράκι… λέει ο ένας.

Κι’ ο άλλος συμπληρώνει:
-Ήρθανε για ερημιά!

Που είναι το πανδαιμόνιο εκείνο που δημιουργούσε η συναυλία του γέλιου και της φωνής, ο παράξενος ηχητικός συνδυασμός πού τον συνόδευαν τα αλλεπάλληλα επιφωνήματα του ανοίγματος της σαμπάνιας;
Παραπονεμένος ο «ντιζέρ» δίνει την απάντηση με δύο στίχους του Αττίκ:
Ο καιρός επέρασε
Η καρδιά μου γέρασε…

Και βγάζει από τη τσέπη ένα χαρτονόμισμα και το βάζει στην άλλη. Δίνει πουρμπουάρ στον εαυτό του!

***

Στο δεύτερο κέντρο επικρατεί περισσότερη κίνηση. Υπάρχουν και «ατραξιόν», ξένες μάλιστα. Έτσι γεμίζουν και τα τραπέζια, γιατί οι αρτίστες κάθονται να φάνε μετά το νούμερό τους! Υπάρχει όμως και πελατεία, η οποία κάνει άγρια «κονσομασιόν»: οι καφέδες δίνουν και παίρνουν! Το βιολί του μαέστρου κλαυθμηρίζει. Παίζει τη «Ριρίκα» και νομίζεις πώς ακούς πένθιμο εμβατήριο.
Ο γκρουμ της πόρτας έχει βαρεθεί να ξεσκονίζει τα… δικά του παπούτσια και κοιμάται όρθιος στη κυριολεξία. Η δεσποινίς της γκαρνταρόμπας τον μιμείται, αλλά καθιστή αυτή. Και οι αρτίστες «ρίχνονται» στον μπάρμαν ελλείψει άλλου φλερτ…

Μια γαλλομαθής υποψηφία σουμπρέτα γευματίζει με το «μνηστήρα» της και του αφηγείται:
-Ξέρεις «μον όμ» τι γινόταν εδώ άλλοτε; Δεν εύρισκες καρέκλα να καθίσεις!
Και ο καντσονετίστας αρχίζει τη καντσονέτα του:
-Γυναίκες τρελές, για χάρη σας οι άνδρες πίνουν και γλεντούν…

Ανακρίβεια. Οι άνδρες δεν πίνουν πια ούτε γλεντούν για χάρη τους.

***

Τρίτο κέντρο. Εδώ υπάρχουν μόνο τραπέζια! Οι καρέκλες στοιβαγμένες σε μια γωνιά. Το γκαρσόνι παρακολουθεί τις αεροπορικές επιδείξεις μιας μύγας.
-Δεν υπάρχουν καρέκλες;
-Τι να τις κάνουμε; Αν τύχει και χρειαστεί καμιά… κατεβάζουμε!
Αυτό δηλαδή συμβαίνει σε εξαιρετικές περιστάσεις.

Και έπεται συνέχεια. Στο τέταρτο κέντρο επικρατεί σιγή και ερημιά Μαυσωλείου. Ο ιδιοκτήτης ξύνει τη φαλάκρα του, γιατί δεν έχει μαλλιά να τραβήξει. Τα γκαρσόνια συνομιλούν για τη κρίση εκπλησσόμενα αν εμφανιστεί ανθρώπος στη σκάλα.

***

Έξω οι δρόμοι, οι κεντρικοί δρόμοι της νύχτας γύρω απο την Ομόνοια, σου δίνουν την εντύπωση πώς κηρύχτηκε στρατιωτικός νόμος! Στην «Ήβη», στου «Βρεττού», στο «Βασιλικό», στα τρία εστιατόρια που διανυκτερεύουν, εκεί που άλλοτε δεν «έπεφτε μήλο» τις μικρές ώρες, επικρατεί απόλυτη ηρεμία και … ερημιά. Η πατροπαράδοτη «Αργολίς» που συγκέντρωνε το θεατρόκοσμο, άδεια κι’ αυτή. Παραπονεμένα και τα γαλακτοπωλεία, απελπισμένα στις γωνίες και τα ταξί.

Και τώρα χρειάζεται συμπέρασμα. Αλλά το συμπέρασμα δεν βγαίνει. Η μόνη εξήγησης λοιπόν είναι πως ο ύπνος άρχισε να θεωρείται τελευταία ως το πιο μοντέρνο μέσο διασκέδασης…
Αυτές οι σκέψεις μου ήρθαν –και έψαξα να βρω το ρεπορτάζ του ΕΘΝΟΥΣ- παρατηρώντας το ξέφρενο πανηγύρι που στήνεται κάθε βράδυ παντού. Ο κόσμος προσπαθεί να αντιδράσει όσο του παίρνει, να ξεπεράσει την κάθε είδους κρίση, να ξαναβρεί την αισιοδοξία του... Και πολύ καλά κάνει!

Για περισσότερα: https://minoas.gr/syggrafeas/sitaras-thomas/
Θωμάς Σιταράς, Αθηναιογράφος- Συγγραφέας, FB: Σιταράς Θωμάς