Τσίπρας για Τσακαλώτο: Χεσ' τον Ευκλείδη - Ασ' τον να βολοδέρνει

Σαν δεύτερο ωστικό κύμα μετά τον πολιτικό σεισμό που προκάλεσαν οι προηγούμενες αποκαλύψεις από το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη έρχονται τα παραλειπόμενα της ιστορίας. Ωστόσο αυτά, τα λεγόμενα «παραπολιτικά», έχουν εξίσου μεγάλη βαρύτητα με όλα όσα έχουν ήδη έρθει στο φως το τελευταίο διάστημα, χάρη στις μαρτυρίες που περιέχει το χρονικό του πρώην ΥΠΟΙΚ με τίτλο «Adults in the Room».

Πρόκειται για στιγμιότυπα μέσα από το Μέγαρο Μαξίμου αλλά και τις Βρυξέλλες, τα οποία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν κωμικοτραγικά αν δεν ήταν τόσο ξεκάθαρα τραγικά ως προς τις συνέπειες που είχαν για τη μοίρα της Ελλάδας. Η ελαφρότητα με την οποία η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα προσέγγισε τη διαπραγμάτευση με τους δανειστές, η επιπολαιότητα στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων, οι εσωτερικές συγκρούσεις, η διπροσωπία ηγετικών στελεχών μαζί με σουρεάλ ή απλώς φαιδρές πτυχές των όσων συνέβησαν κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 αποτυπώνουν ανάγλυφα το πόσο ανέτοιμοι ήταν ο Αλέξης Τσίπρας και το επιτελείο του στη δεδομένη -εξαιρετικά κρίσιμη- συγκυρία.

Τσίπρας για Τσακαλώτο: «Χέσ' τον* Ευκλείδη. Θα εμποδίσω τον Λαφαζάνη να μας κατουράει απέξω...»

*Ελεύθερη και πολύ πιο κόσμια απόδοση της έκφρασης «Sod him», που αναφέρεται στο βιβλίο


Μερικές ώρες πριν ανακοινωθεί επίσημα η σύνθεση της πρώτης κυβέρνησης, στο τέλος Ιανουαρίου 2015, ο Γιάνης Βαρουφάκης μαθαίνει ότι ο Ευκλείδης Τσακαλώτος δεν θα συμπεριλαμβανόταν σε αυτήν. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε ότι θα αναλάμβανε το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Ο Γ. Βαρουφάκης καλεί αμέσως τον Τσίπρα για εξηγήσεις. «Γιάνη, ο Ευκλείδης μού μίλησε άσχημα. Χέσ’ τον! [σ.σ.: Ελεύθερη και πολύ πιο κόσμια απόδοση της έκφρασης «Sod him!»] Αφησέ τον να βολοδέρνει στη Βουλή ως κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ», ήταν η απάντηση του πρωθυπουργού. Τότε ο Γ. Βαρουφάκης είπε στον Αλέξη Τσίπρα ότι η ανάθεση του υπουργείου Ενέργειας στον Παναγιώτη Λαφαζάνη αντί για τον Τσακαλώτο ήταν ένα τεράστιο σφάλμα. «Χρειάζομαι τον Λαφαζάνη μέσα στην κυβέρνηση, και μάλιστα σε παραγωγικό υπουργείο», είπε ο Τσίπρας, «για να μην τον αφήσω να μας κατουράει απέξω”. Εάν του πάρω το υπουργείο τώρα, την παραμονή της ορκωμοσίας θα στραφεί ακόμη περισσότερο εναντίον μου. Η Αριστερή Πλατφόρμα θα είναι στα κάγκελα». 

Κατόπιν, όταν ο Βαρουφάκης προσπάθησε να πείσει τον Τσακαλώτο να αναλάβει (όπως και τελικά έγινε) τη θέση του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών με αρμοδιότητα τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις, ο νυν ΥΠΟΙΚ εξέφρασε την εξής επιφύλαξη για τον πρωθυπουργό: «Δεν μπορώ να τον εμπιστευτώ ότι θα με τοποθετήσει εκεί».



Ο ΤΣΙΠΡΑΣ
«Sod him!», ήταν η απάντηση Τσίπρα στον Βαρουφάκη για τον Τσακαλώτο. «Άφησέ τον να βολοδέρνει στη Βουλή ως κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ»

«Δεν μπορώ να ομολογήσω στον λαό ότι παραδίδομαι»

Στις 20 Ιουνίου 2015 εντός του Μαξίμου γίνονταν κάποιες ύστατες απόπειρες να συνταχθεί μια πρόταση συμφωνίας στα μέτρα των δανειστών. Αυτές τις προσπάθειες που έκαναν από κοινού ο Γιώργος Χουλιαράκης ως βασικό στέλεχος της διαπραγματευτικής ομάδας και ορισμένα άλλα μέλη του «πολεμικού συμβουλίου» του Μαξίμου ο Γιάνης Βαρουφάκης τις χαρακτηρίζει «κωμικές». Ο ίδιος συνάντησε τον Αλέξη Τσίπρα το βράδυ εκείνης της ημέρας, προτείνοντάς του να απευθυνθεί εντίμως στον ελληνικό λαό.

Ο Βαρουφάκης είχε πειστεί ότι ο Τσίπρας είχε αποφασίσει να συνθηκολογήσει, κατά τη γνώμη του ΥΠΟΙΚ, όμως, αυτό έπρεπε να γίνει με αξιοπρέπεια. Γι’ αυτό και είχε συντάξει μια σύντομη ομιλία, την οποία έδωσε έτοιμη στον πρωθυπουργό. «Ελληνίδες και Ελληνες», ξεκινούσε το κείμενο, «παλέψαμε χωρίς φόβο ενάντια σε μια σιδερόφρακτη Τρόικα πιστωτών. Εξαντλήσαμε όλες μας τις δυνάμεις. Σταθήκαμε αγέρωχοι απέναντι στους πιο ισχυρούς οργανισμούς του κόσμου, την τοπική ολιγαρχία, σε δυνάμεις πολύ μεγαλύτερες από τις δικές μας. Κανείς δεν μας έδωσε βοήθεια. Κάποιοι, όπως ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, είπαν μερικά καλά λόγια. Αλλοι, όπως η Κίνα, μας είδαν με συμπάθεια. Αλλά κανείς δεν έκανε το βήμα μπροστά προσφέροντας οποιαδήποτε ουσιαστική βοήθεια κόντρα σε εκείνους που είναι αποφασισμένοι να μας συντρίψουν.

Δεν εγκαταλείπουμε τον αγώνα. Σήμερα σας στέλνω το μήνυμα ότι έχουμε επιλέξει να πολεμήσουμε μέχρι τελευταίας ρανίδας. Αύριο το πρωί θα ενδώσω στις απαιτήσεις της Τρόικας. Αλλά μόνο και μόνο επειδή αυτός ο πόλεμος περιλαμβάνει πολλές μάχες ακόμη στο μέλλον. Από αύριο και αφού θα υποχωρήσω στους όρους που θέτει η Τρόικα, οι υπουργοί μου και εγώ θα ξεκινήσουμε μια πανευρωπαϊκή περιοδεία προκειμένου να ενημερώσουμε τους λαούς της Ευρώπης για το τι συνέβη. Να τους ενεργοποιήσουμε και να τους προσκαλέσουμε σε έναν κοινό αγώνα ώστε να θέσουμε τέρμα στη γάγγραινα και να αποκαταστήσουμε τις δημοκρατικές αρχές και παραδόσεις της Ευρώπης».

Ο Γιάνης Βαρουφάκης αναφέρει ότι αφού ο Τσίπρας διάβασε την ομιλία που του πρότεινε ο υπουργός του, είπε με ηττοπαθές ύφος: «Δεν μπορώ να ομολογήσω στον λαό μας ότι πρόκειται να παραδοθώ». Αλλά ο Βαρουφάκης τονίζει πως, κατά τη γνώμη του, το μήνυμα των λεγομένων του Τσίπρα ήταν το ακριβώς αντίθετο: «Ηταν ξεκάθαρο: Είχε πραγματικά αποφασίσει να παραδοθεί. Απλώς δεν είχε το σθένος να το πει στον λαό».

Ο Πούτιν τού είπε να ζητήσει τα 5 δισ. από τους Γερμανού

Ανώμαλη προσγείωση στην πραγματικότητα περίμενε τον Αλέξη Τσίπρα όταν επέστρεψε από το πρώτο του ταξίδι στη Ρωσία, τον Απρίλιο του 2015. «Γεμάτος χαμόγελα γύρισε ο Αλέξης από τη Μόσχα, καθώς είχε εξασφαλίσει μια προκαταβολή 5 δισ. ευρώ από τον Πούτιν για την κατασκευή ενός αγωγού. Περίμενε ότι εγώ θα ενθουσιαζόμουν - 5 δισ. σήμαιναν πολλά για το μέλλον, σκεπτόταν», σημειώνει ο Γιάνης Βαρουφάκης.

Και σημειώνει ότι ο ίδιος εξήγησε στον πρωθυπουργό τους λόγους για τους οποίους θα ήταν τεράστιο σφάλμα να πάρει η Ελλάδα αυτά τα χρήματα. Ωστόσο, τελικά «οι Ρώσοι μάς απάλλαξαν από το δίλημμα», συμπληρώνει ο Βαρουφάκης, «κατά τη διάρκεια της δεύτερης επίσκεψής του στη Ρωσία, αυτή τη φορά στην Αγία Πετρούπολη, ο Αλέξης μάς ενημέρωσε ότι ο Πούτιν είχε αποσύρει την προσφορά του. Αντί γι’ αυτό, του είχε πει να αποταθεί στους Γερμανούς».

Η ιστορία του τζάκετ που έγινε «σύμβολο»

Εκτός από τις σοβαρές αποκαλύψεις του για το πολιτικό παρασκήνιο, το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη προσφέρει και εκ των υστέρων ερμηνείες ορισμένων παράδοξων φαινομένων επί των ημερών του ως ΥΠΟΙΚ. Ενα από αυτά ήταν ο ενδυματολογικός κώδικας με το περιβόητο δερμάτινο παρκά που φόρεσε στη συνάντησή του με τον τότε Βρετανό ομόλογό του, Τζορτζ Οσμπορν, στο Λονδίνο. Οπως εξηγεί ο Βαρουφάκης, όλα ξεκίνησαν από το γεγονός ότι πάνω στη βιασύνη του ξέχασε τη βαλίτσα με τα κανονικά του ρούχα στο γραφείο του στο υπουργείο Οικονομικών στην Αθήνα: «Αυτό ήταν ένα σφάλμα που θα άφηνε ένα μικρό ίχνος στην πολιτική κουλτούρα - τουλάχιστον στο Ηνωμένο Βασίλειο», γράφει ο Γιάνης Βαρουφάκης. Εν συνεχεία περιγράφει ότι φεύγοντας από την Αθήνα, η πρώτη του στάση ήταν στο Παρίσι, όπου υποτίθεται ότι θα αναπλήρωνε την γκαρνταρόμπα του αγοράζοντας καινούρια ρούχα από τη λεωφόρο Champs Elysees. 

Ομως, καθώς ο Ελληνας ΥΠΟΙΚ έφτασε αργά το απόγευμα του Σαββάτου, τα μόνα ανοιχτά καταστήματα ήταν τα Zara και τα μόνα διαθέσιμα ενδύματα ήταν κάποια πολύ στενά πουκάμισα. Μη έχοντας εναλλακτική επιλογή, ο Βαρουφάκης λέει ότι αγόρασε μερικά από αυτά. Το πρόβλημα όμως ήταν το πανωφόρι. Λόγω του ψύχους δεν μπορούσε να μη φορά κάποιο παλτό, κάποια καμπαρντίνα κ.λπ. «“Κύριε υπουργέ, μη στεναχωριέστε”», παρενέβη ο πρεσβευτής της Ελλάδας στη Γαλλία, λέγοντας «θα τρέξω στο σπίτι και θα σας φέρω ένα πανωφόρι που νομίζω ότι θα σας κάνει”», σημειώνει ο Γιάνης Βαρουφάκης. Και συνεχίζει αναφέροντας ότι «παρόλο που είδα ότι δεν ήταν και τόσο “υπουργικό”, θα πρέπει να ομολογήσω ότι το κάπως μακρύ δερμάτινο ημίπαλτο που μου έφερε ο πρεσβευτής μού φάνηκε αρκετά μπάνικο και προχώ». Οπότε, ο Ελληνας ΥΠΟΙΚ το φόρεσε πρόθυμα τόσο στις συναντήσεις που είχε με επισήμους στο Παρίσι όσο και στο Λονδίνο, «χωρίς να συνειδητοποιήσω ότι δύο ημέρες αργότερα αυτό το δερμάτινο πανωφόρι θα γινόταν διάσημο».
 

Πατέρας Βαρουφάκη: «Αν είχαμε κερδίσει οι κομμουνιστές τον εμφύλιο»

Οταν πια είχε ολοκληρωθεί η νέα παράδοση της Ελλάδας στους δανειστές από τον Αλέξη Τσίπρα και ο ίδιος είχε απομακρυνθεί από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ., ο Γιάνης Βαρουφάκης διαπίστωνε ότι «από τη στιγμή που παραιτήθηκα, όταν είδα με τα μάτια μου την αθλιότητα και τα κραυγαλέα ψέματα που έλεγαν οι πρώην σύντροφοί μου, θυμήθηκα τα σοφά λόγια του πατέρα μου». Επρόκειτο για κάτι που είχε πει πολύ παλαιότερα, καθώς ο Γιάνης, ως έφηβος, έδειχνε να υιοθετεί με ενθουσιασμό τις ιδεολογικές αρχές της Αριστεράς: «Οταν ήμουν κρατούμενος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης ως κομμουνιστής», θυμάται ο Γιάνης Βαρουφάκης να του λέει ο πατέρας του, «ήξερα ότι εάν είχαμε κερδίσει εμείς οι κομμουνιστές στον Εμφύλιο, εγώ θα ήμουν και πάλι στο ίδιο στρατόπεδο, αλλά με διαφορετικούς δεσμοφύλακες».

«Στο τέλος θα τα υπογράψουμε όλα»

Ο Σταθάκης είχε προειδοποιήσει τον Βαρουφάκη ότι την κρίσιμη στιγμή «θα δεχτούμε ό,τι μας δώσουν»

Ρεαλισμό και καθαρή αντίληψη της πραγματικότητας πιστώνει ο Γιάνης Βαρουφάκης στον τότε υπουργό Οικονομίας και νυν Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργο Σταθάκη. «Τον θυμάμαι να μου λέει», γράφει ο Γ. Βαρουφάκης, «”την κρίσιμη στιγμή θα δεχτούμε ό,τι μας δώσουν”. Εκείνη τη στιγμή που το άκουσα αυτό έγινα έξω φρενών, όπως και ο Αλέξης, ο οποίος γι’ αυτό τον λόγο είχε περιθωριοποιήσει τον Σταθάκη. Ετσι εξηγείται επίσης το γεγονός ότι ο Σταθάκης δεν έπαιρνε τακτικά μέρος στις συνεδριάσεις του πολεμικού συμβουλίου τους πρώτους μήνες που ήμασταν κυβέρνηση. Οπως αποδείχθηκε, ο Γιώργος ήταν το μοναδικό μέλος του ΣΥΡΙΖΑ που ήταν σταθερά ειλικρινής μαζί μου. Και κάτι που είναι ακόμη περισσότερο προς τιμήν του είναι ότι προσπάθησε να με προειδοποιήσει ότι “η μαχητικότητα των άλλων ήταν πρόσκαιρη”».

Ο αρχηγός των Εμίνιαρ

Εχοντας απογοητευτεί πλέον από τον πρωθυπουργό του, ο οποίος ήταν έτοιμος να υπογράψει οτιδήποτε του πρόσφεραν οι δανειστές, ο Γ. Βαρουφάκης συγκρίνει τον Αλέξη Τσίπρα με ήρωα από  τη θρυλική σειρά επιστημονικής φαντασίας «Star Trek». Ο Βαρουφάκης γράφει ότι ο Τσίπρας τού θύμιζε «τον Αναν 7, τον αρχηγό των Εμίνιαρ, ο οποίος απαιτούσε από τον λαό του να μπαίνει οικειοθελώς στους θαλάμους αποσύνθεσης διότι αυτό είχε συμφωνήσει ο ίδιος με τους εχθρούς». Το συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς, κατά σύμπτωση, είχε τίτλο «Γεύση από Αρμαγεδδώνα».