Το Δικαστήριο της ΕΕ ανοίγει «παράθυρο» για αγωγές αποζημίωσης κατά της μνημονιακής λιτότητας

Μία κρίσιμη απόφαση, που εκτιμάται ότι ανοίγει τον δρόμο για την υποβολή αγωγών αποζημίωσης από κράτη και πολίτες που επλήγησαν από τη μνημονιακή λιτότητα, έλαβε σήμερα το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ).

Πιο συγκεκριμένα, το Δικαστήριο της ΕΕ αποφάνθηκε ότι το κούρεμα κυπριακών ιδιωτικών καταθέσεων το 2013 ήταν νόμιμο. Στην ίδια απόφαση όμως σημειώνεται ρητά ότι τα Μνημόνια πρέπει να σέβονται τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. 

Όπως επισημαίνει η Deutsche Welle, αυτή είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται ρητά σε ευρωπαϊκή δικαστική απόφαση ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και ειδικότερα η Κομισιόν δεσμεύονται από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, ακόμη κι όταν ενεργούν στο πλαίσιο των μνημονιακών προγραμμάτων του ESM -που είναι εξωθεσμικό όργανο.

H απόφαση μάλιστα προχωρά ένα βήμα παραπέρα, επισημαίνοντας ότι η Κομισιόν, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, υποχρεούται «να διασφαλίσει ότι ένα τέτοιο Μνημόνιο είναι σύμφωνο με τα θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται από τον Χάρτη».

Από την άλλη, η απορριπτική για τους Κύπριους ιδιώτες απόφαση είναι ενδεικτική των... προθέσεων του Δικαστηρίου της ΕΕ. Και αυτό, καθώς αναγνωρίζει μεν ότι οι προσφεύγοντες της Κύπρου είχαν κάθε δικαίωμα να αξιώσουν αποζημίωση από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, την Κομισιόν και την ΕΚΤ, ωστόσο, μη αποδεχόμενο τις αξιώσεις τους, «κλείνει» ουσιαστικά την πόρτα για ανάλογες διεκδικήσεις, πριν καλά-καλά την ανοίξει.

Το σκεπτικό του Δικαστηρίου της ΕΕ είναι εξάλλου ενδεικτικό, καθώς έκρινε ότι η υπογραφή του κυπριακού Μνημονίου ανταποκρινόταν «στο σκοπό γενικού συμφέροντος που επιδιώκει η ΕΕ». Ως τέτοιον το ΔΕΕ θεωρεί τη «διασφάλιση της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος της ζώνης του ευρώ».

Επίσης, το ευρωπαϊκό δικαστήριο έκρινε ότι, στην περίπτωση του «κουρέματος» των κυπριακών καταθέσεων, τα μέτρα που ελήφθησαν «δεν συνιστούν υπέρμετρη και απαράδεκτη παρέμβαση στην ουσία του δικαιώματος ιδιοκτησίας των καταθετών» (βάσει του άρθρου 17§1 του Χάρτη Θεμελιωδών δικαιωμάτων).

Σε μια πρώτη αντίδραση, πάντως, όπως σημειώνει η Deusche Welle, ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Σβεν Γκίγκολντ, ανέφερε: «Η σημερινή απόφαση είναι σταθμός για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Οι δικαστές ανοίγουν την πόρτα στην άσκηση αγωγών αποζημίωσης κατά των μέτρων λιτότητας σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Κύπρος, στην περίπτωση που θίγονται ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα [...] Aπό τη μεριά μας θα στηρίξουμε όσους πολίτες θέλουν να ασκήσουν αντίστοιχες προσφυγές».