«Μαστίγιο και καρότο» για τη Βρετανία από Μέρκελ, Ολάντ, Ρέντσι

Στη σκιά του Brexit συνέρχεται σήμερα η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ όπου θα τεθεί η διαδικασία αποχώρησης της Μεγάλης Βρετανίας αλλά και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Χθες, Δευτέρα, οι ηγέτες των τριών μεγαλυτέρων χωρών της ΕΕ, Ανγκέλα Μέρκελ, Φρανσουά Ολάντ και Ματέο Ρέντσι

, που συναντήθηκαν στο Βερολίνο, συμφώνησαν στην επίσπευση της έναρξης της συζήτησης με τη Μεγάλη Βρετανία για την αποχώρησή της από την ΕΕ και τη συντόμευση των διαπραγματεύσεων. Οι τρεις φαίνεται να βρήκαν μία κατ' αρχήν χρυσή τομή καθώς συμφώνησαν ότι δεν θα υπάρξει συζήτηση, επίσημη ή ανεπίσημη, πριν από την υποβολή της αίτησης από την κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας να ενεργοποιηθεί το άρθρο 50 της συνθήκης που προβλέπει τις διαδικασίες αποχώρησης μίας χώρας. 

Από την πλευρά της η Μεγάλη Βρετανία δεν δείχνει να βιάζεται. Στη σημερινή Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες ο Ντέιβιντ Κάμερον θα ενημερώσει τους ηγέτες για το δημοψήφισμα και την κατάσταση στην χώρα του, ωστόσο σύμφωνα με πληροφορίες δεν αναμένεται να ζητήσει την ενεργοποίηση του άρθρου 50. Η Μεγάλη Βρετανία μετρά το οικονομικό κόστος σε συνθήκες πολιτικής αβεβαιότητας, αφού το αποτέλεσμα προκάλεσε κρίση ηγεσίας και στα δύο μεγάλα κόμματα. Στο πλαίσιο αυτό οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται σήμερα να τονίσουν ότι δεν υπάρχει νομικό κενό σχετικά με το καθεστώς της Μεγάλης Βρετανίας και ότι είναι αποφασισμένοι να εργαστούν από κοινού προς μια μακροπρόθεσμη λύση.

Από την πλευρά της ΕΕ τον τόνο θα δώσουν οι τρεις μεγάλες χώρες. Ο πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, σύμφωνα με το ΑΠΕ, δήλωσε μετά τη χθεσινή συνάντηση ότι δεν πρέπει να χαθεί χρόνος καθώς «δεν υπάρχει τίποτε χειρότερο από την αβεβαιότητα». Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Ματέο Ρέντσι, δήλωσε ότι είναι ο κατάλληλος «καιρός» -χρησιμοποιώντας την ελληνική λέξη- για «να γράψουμε μια νέα σελίδα στην Ευρώπη».

Στο τραπέζι είναι δύο παράλληλες συζητήσεις. Η μία αφορά τη διαπραγμάτευση της ΕΕ με τη Μεγάλη Βρετανία για τη διαδικασία της εξόδου με το μικρότερο δυνατό οικονομικό κόστος, η οποία εκ των πραγμάτων συνδέεται με τις ξεχωριστές σχέσεις των χωρών μελών με τη Μεγάλη Βρετανία. Είναι φυσικό ότι κάθε χώρα θα θέλει να προστατεύσει τα δικά της οικονομικά και εμπορικά συμφέροντα. 

Η δεύτερη συζήτηση αφορά στο μέλλον της ΕΕ στον απόηχο του Brexit και ενώ έχουν ενισχυθεί οι αποσχιστικές τάσεις και έχει ανοίξει η συζήτηση σε μία σειρά χώρες της ΕΕ. Σε αντίθεση με το Παρίσι και τη Ρώμη, η Μέρκελ δεν δείνει να επιθυμεί την αναμόρφωση των δομών της ΕΕ, ούτε το Brexit να αποτελέσει αφορμή για περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. 

Πάντως το Brexit παράγει ήδη αποτελέσματα όπως φάνηκε και από το γεγονός ότι στο άτυπο διευθυντήριο κλήθηκε χθες και ο Ματέο Ρέντσι. Δεν είναι σαφές εάν αυτό δείχνει ρωγμή στον γαλλογερμανικό άξονα ή εκτίμησή της ότι με την αποδυνάμωση του Ολάντ στην χώρα του ο γαλλογερμανικός άξονας δεν είναι επαρκής ή απλώς δεν θέλει να έχει απέναντί της τον Ρέντσι με επικριτική διάθεση ως προς τις κινήσεις του Βερολίνου. 

Η κίνηση της Μέρκελ, πάντως, απέδωσε αφού χθες οι τρεις ηγέτες συμφώνησαν να υποβάλουν πρόταση για την ασφάλεια, την ανάπτυξη, τη μετανάστευση, τη νεολαία και την νομισματική εναρμόνιση στην Ευρωζώνη, με στόχο να δοθεί νέα ώθηση στην ενωμένη Ευρώπη.

Η Άνγκελα Μέρκελ χαρακτήρισε την απόφαση των Βρετανών «επώδυνη και λυπηρή αλλά σεβαστή», και πρόσθεσε: «Έχουμε όλοι ευθύνη να οδηγήσουμε τα 27 κράτη-μέλη σε κοινή πορεία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρέπει να φροντίσει ώστε να μην ενισχυθούν οι φυγόκεντρες δυνάμεις στην ΕΕ αλλά οι δυνάμεις της συσπείρωσης».

Ο Φρανσουά Ολάντ δίνοντας τη δική του οπτική είπε χθες ότι όλοι συμφώνησαν πως δεν πρέπει να χαθεί χρόνος σε ό,τι αφορά το πώς χειριστούμε την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας ανέφερε: «Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από την αβεβαιότητα, η οποία συχνά οδηγεί σε παράλογη πολιτική και συχνά οικονομική συμπεριφορά» και πρόσθεσε ότι δεν πρέπει να χαθεί χρόνος και το αίτημα των Βρετανών, «πρέπει να υποβληθεί το συντομότερο δυνατό». Όσον αφορά στην επόμενη ημέρα στην ΕΕ ο κ. Ολάντ είπε ότι στόχος δεν είναι να εφεύρουμε εκ νέου την Ευρώπη, αλλά χρειαζόμαστε σαφήνεια, ενότητα και ταχύτητα.

Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας από την πλευρά του σημείωσε ότι «γυρίζουμε σελίδα και δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε τι θα συμβεί. Θέλουμε να σεβαστούμε την κυρίαρχη απόφαση ενός λαού, αλλά και να επεξεργαστούμε μια στρατηγική για τους επόμενους μήνες. Το πιο χαρακτηριστικό είναι μια λέξη που προέρχεται από τα ελληνικά, ο ‘καιρός'. Αυτό που συνέβη την τελευταία εβδομάδα δείχνει ότι στο τέλος είναι κατάλληλος ο καιρός... είναι καλή εποχή να γράψουμε μια νέα σελίδα για την Ευρώπη και θέλουμε να το κάνουμε ξεκινώντας από αυτά που μας ενώνουν και όχι από αυτά που μας χωρίζουν. Όλα αυτά πρέπει να γίνουν γρήγορα, να μη χάσουμε χρόνο».

Ανοικτή η συζήτηση στο εσωτερικό της ΕΕ

Ενώ η Ρώμη έχει ήδη μιλήσει για επανεξέταση της δομής της ΕΕ, το Βερολίνο επιμένει ότι η κρίση μπορεί να αντιμετωπιστεί στο υπάρχον πλαίσιο. 

Σε ομιλία του σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε ότι «Θα ήταν χάσιμο χρόνου να συζητήσουμε περί τροποποίησης της συνθήκης στην ΕΕ τώρα» και πρόσθεσε: «Κάποιος θα μπορούσε να έχει την εντύπωση ότι οι Βρετανοί ένιωσαν σαν να θέλουν να βάλουν τα κλάματα, όμως αυτό δεν βοηθάει πλέον. Θα έπρεπε να το σκεφθούν νωρίτερα». 

Ενδεικτικές της συζήτησης που έχει ανοίξει στο εσωτερικό της ΕΕ είναι οι δηλώσεις στη Deutsche Welle του προέδρου της πολιτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Συμμαχία των Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη και πρώην πρωθυπουργού του Βελγίου Γκι Φερχόφστατ: “Δεν έχουμε πλέον μια Ενωση η οποία να μπορεί να δώσει αποτελεσματικές απαντήσεις στις προκλήσεις. Νομίζω πως αυτό οδηγεί στους πολίτες σε ορισμένες χώρες της Ε.Ε. να την απορρίπτουν...Χρειαζόμαστε μια οικονομική κυβέρνηση για την ευρωζώνη, χρειαζόμαστε μια ευρωπαϊκή ακτοφυλακή και κοινή φύλαξη συνόρων διότι έχουμε τον κοινό χώρο Σένγκεν. Χρειαζόμαστε μια κοινή άμυνα, διότι διαφορετικά δεν έχουμε κοινή εξωτερική πολιτική ώστε να αντιμετωπίσουμε τις γεωπολιτικές προκλήσεις. Περί αυτού πρόκειται στην πραγματικότητα. Εάν δεν συμβεί αυτό τότε θα δούμε περισσότερα δημοψηφίσματα σε όλες τις γωνιές της Ευρώπης, τα οποία θα την απορρίπτουν».

Συνεδριάζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 

Σήμερα το πρωί  θα συνεδριάσει εκτάκτως η ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι επικεφαλής των πολιτικών ομάδων θα συζητήσουν τις συνέπειες του δημοψηφίσματος με τον πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και έναν εκπρόσωπο της ολλανδικής προεδρίας του Συμβουλίου. Οι ευρωβουλευτές θα υιοθετήσουν το μεσημέρι μη νομοθετικό ψήφισμα το οποίο θα τροφοδοτήσει τη συνεδρίαση των 27 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων. Η πρόταση ψηφίσματος που κατέθεσαν από κοινού οι πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, των Φιλελευθέρων και των Πρασίνων υποστηρίζει ότι η βούληση των πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου θα πρέπει να γίνει σεβαστή με την ταχεία και συνεπή εφαρμογή της διαδικασίας αποχώρησης, έτσι ώστε να αποφευχθεί η επιζήμια αβεβαιότητα για το Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ. Οι ομάδες των Ευρωπαίων Συντηρητικών Μεταρρυθμιστών, της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς και της Ευρώπης των Εθνών και της Ελευθερίας κατέθεσαν ξεχωριστά ψηφίσματα η καθεμία.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να εγκρίνει οποιαδήποτε συμφωνία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και οποιαδήποτε συμφωνία σχετικά με τη σύναψη μιας νέας σχέσης μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου.