Η αληθινή ιστορία για Παλαμά - Βάρναλη που έγινε αιτία καβγά στη Βουλή

Ο Παλαμάς, ο Βάρναλης αλλά και ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος παρέλασαν νοερά στην αίθουσα της Ολομέλειας την Κυριακή.

Κάπου ανάμεσα στις σκληρές αντιπαραθέσεις για το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο, έγιναν δύο αξιοσημείωτες παρακάμψεις: Η μία προς την ποίηση του Παλαμά και του Βάρναλη, η άλλη σχετικά με την διάσπαση του ΚΚΕ. Οι αντιπαρατιθέμενες πλευρές που διαγωνίστηκαν άτυπα σε φιλολογική και ιστορική καλλιέργεια ήταν, αφ' ενός ο επικεφαλής της Χρυσής Αυγής, Νίκος Μιχαλολιάκος και αφ' ετέρου ο πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης, καθώς και οι υπουργοί Γιώργος Κατρούγκαλος και Νίκος Παππάς.

Αφορμή για αμφότερες τις παρεκβάσεις ήταν η παρέμβαση του Νίκου Μιχαλολιάκου, ο οποίος θύμισε τους εξής στίχους του Κωστή Παλαμά: «Βοσκοί, στη μάντρα της Πολιτείας οι λύκοι! Οι λύκοι! / Στα όπλα, Ακρίτες! Μακριά και οι φαύλοι και οι περιττοί, / καλαμαράδες και δημοκόποι και μπολσεβίκοι, / για λόγους άδειους ή για του ολέθρου τα έργα βαλτοί». Αφού απήγγειλε τους στίχους, ο Νίκος Μιχαλολιάκος, με το γνωστό, σκαιό του ύφος, τόνισε ότι «εάν ζούσε σήμερα ο Παλαμάς, θα τον λέγατε φασίστα, θα τον λέγατε χρυσαυγίτη, γιατί είχε το θάρρος να πει τα πράγματα αυτά και να μιλήσει ευθέως».

Το συγκεκριμένο απόσπασμα προέρχεται από το ποίημα του Κωστή Παλαμά «Οι Λύκοι» και προφανώς διαπνέεται από την απέχθειά του προς τον κομμουνισμό. Ωστόσο, «Οι Λύκοι» είναι μια σύνθεση του 1922, εξ αφορμής της μικρασιατικής τραγωδίας. Με την Οκτωβριανή Επανάσταση στην Ρωσία να βρίσκεται στη νηπιακή της ηλικία (μόλις στην 5η της επέτειο) ο Παλαμάς εκδήλωνε μέσα από την ποίηση το φόβο του για την ανάμιξη της κομμουνιστικής Ρωσίας στα ελληνικά πράγματα. Και πιθανώς διέκρινε, αλλά και στηλίτευε αυτό που αργότερα θα βαφτιζόταν «πέμπτη φάλαγγα», δηλαδή τους πρόθυμους απολογητές του εκάστοτε εθνικού εχθρού. 

Για την ιστορία, η συνέχεια του ποιήματος «Οι Λύκοι» έχει ως εξής: Βοσκοί και σκύλοι, λώβα και ψώρα. Τα’ αρνιά; Μουζίκοι. / Ο λαός; Όνομα. Σκλάβος πλέμπας δούλα κ’ ή οργή, / Δίκη από πάνω θεία των αστόχαστων καταδίκη /και λογαριάζει και ξεπλερώνει όσο αν αργεί. / Τραγουδημένη κλεφτουριά, Γένος, αρματολίκι, / τα ξεγραμμένα και τα τριμμένα ψέματα, αχνοί, / Ιδέα βυζάχτρα των τετρακόσιων χρόνων, η φρίκη / τώρα, το μάθημα των Ελλήνων ως χτες, εσύ / του ραγιά μάνα βιβλικό, πλάσμα ορφικό, Ευρυδίκη, / του πανελλήνιου μεγαλονείρου χρυσοπηγή, / μας τον καθρέφτιζες μέσ’ στης Πόλης τό βασιλίκι / τον ξυπνημένο Μαρμαρωμένο, κυνηγητή / του Ισλάμ. Ή Θράκη προικιό του, ώ δόξα! Και απανωπροίκι / μια Ελλάδα πάλε στην τουρκεμένην Ανατολή, / της Ιωνίας γλυκοξημέρωμα.... Οι λύκοι! Οι λύκοι! /κ’ οι βοσκοί ανάξιοι, λύκοι και οι σκύλοι κι οι αντρείοι δειλοί. / Στης Πολιτείας τη μάντρα οι λύκοι! Παντού είναι λύκοι! /  Ξανά στα Τάρταρα Ίσκιος, του ψάλτη λατρεία κ’ εσύ. / Ψόφια όλη ή στάνη. Φέρτε να πιούμε, κούφιο νταηλίκι, / για το αποκάρωμα που μας πρέπει, κι όποιο κρασί».

Για την ιστορία, επίσης, αλλά αυτή τη φορά την πρόσφατη, υπενθυμίζεται ότι στον Κωστή Παλαμά είχε καταφύγει και ο Δημήτρης Κουφοντίνας, στην απολογία του ενόσω εκδικαζόταν η υπόθεση της 17 Νοέμβρη. 

Οι υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ, πάντως, δεν άφησαν ανεκμετάλλευτη την φιλολογική ευκαιρία που πρόσφερε ο Νίκος Μιχαλολιάκος. Ο Νίκος Παππάς κατέρριψε την ταύτιση του Παλαμά με τον εθνικισμό, επικαλούμενος όσα έγιναν στη διάρκεια της κηδείας του ποιητή, το 1943. Τότε ο Άγγελος Σικελιανός, είχε απαγγείλει ένα μαχητικό ποίημα που είχε γράψει ειδικά για την περίσταση και εις μνήμην του δασκάλου του: «Ηχήστε οι σάλπιγγες... / Καμπάνες βροντερές, / δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα... / Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές / σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα ! / Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!» Και, όντως, όπως σημείωσε ο Νίκος Παππάς, η κηδεία του Παλαμά και με «αγκιτάτορα» τον Άγγελο Σικελιανό, μετατράπηκε σε μια αυθόρμητη, παλλαϊκή κατακραυγή του ναζισμού. 

Ο φιλόλογος Κατρούγκαλος

Αλλά το ποιητικό πινγκ-πονγκ στη Βουλή δεν σταμάτησε εκεί, καθώς ο πολυπράγμων και λογοτεχνικά ενήμερος Γιώργος Κατρούγκαλος θέλησε να αφήσει το δικό του στίγμα και σε αυτή την πτυχή της συζήτησης. Ο υπουργός Εργασίας, με την χαρακτηριστική του αυτοπεποίθηση αλλά και με την ευαισθησία του σαν «ταξικού αποστάτη» όπως αυτοαποκαλείται εσχάτως, ανακάλεσε στη μνήμη την απάντηση του Κώστα Βάρναλη στους «Λύκους» του Παλαμά -από τα αριστερά, βεβαίως: «Μέσα σε φλόγες και καπνούς / ανάμαλλ' είδα να ξετρέχει / τους άνομους γιγάντια Δίκη, / ξάφνου του σάλαγου κοπή, γέλια με φτάσανε στριγκά: / σπαράζαν τους μωρούς Ποιητές οι Λύκοι». Με το ποίημα «Λευτεριά» από όπου έχουν παρθεί οι παραπάνω στίχοι, ο Βάρναλης ερχόταν σε ρήξη με τον Παλαμά, κάτι που για τον ίδιον ισοδυναμούσε με πνευματική πατροκτονία. Καθώς όμως ο Βάρναλης είχε ενστερνιστεί τα σοσιαλιστικά ιδεώδη και είχε θέσει τον εαυτό του στην υπηρεσία του κομμουνιστικού οράματος για τον επαναστατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, δεν δίστασε να στραφεί ενάντια ακόμη και στον Κωστή Παλαμά. Και μάλιστα ρίχνοντάς τον στα δόντια των Λύκων -μεταφορικά μιλώντας. Φυσικά, ο Γιώργος Κατρούγκαλος επικαλέστηκε την αυθεντική γραφή της «Λευτεριάς», με την τραχύτητα και την οργή του Βάρναλη για τον αντιμπολσεβικισμό του Παλαμά να εκδηλώνεται στο ακέραιο και χωρίς φιλτράρισμα. Διότι, το ίδιο ποίημα υπάρχει και σε μια πιο πολιτικώς ορθή, ή πιο «light» εκδοχή, χωρίς τους λύκους που κατασπαράσσουν μωρούς ποιητές: «Μέσα σε φλόγες και καπνούς / ανάμαλλ’ είδα να ξετρέχει τους άνομους γιγάντια Δίκη. / Και με τρεχάματα τρελά, μ’ αλαλητά του θανατά / στα Τάρταρα γκρεμίζονταν οι Λύκοι».

Η Χρυσή Αυγή διαβάζει ιστορία

Την έντονη αντίδραση του προέδρου της Βουλής και παλαιού στελέχους της αριστεράς, Νίκου Βούτση, προκάλεσε η απαξιωτική και αμφίβολης ιστορικής ακρίβειας αναφορά του Νίκου Μιχαλολιάκου στη διάσπαση του ΚΚΕ, το 1968. Ο ηγέτης της Χρυσής Αυγής είπε συγκεκριμένα ότι «όλοι προέρχεστε από ένα κόμμα. Ένα είναι το κόμμα, το οποίο ο Γεώργιος Παπανδρέου, τον οποίον τιμάτε στη Βουλή, είχε αποκαλέσει 'κόμμα του εγκλήματος και της προδοσίας'. [σσ: Εννοεί το ΚΚΕ]. Επίσης, κάποτε το κόμμα δεν ήταν ένα, έγινε δύο. Και κυρίως προέρχονται οι άνθρωποι του ΣΥΡΙΖΑ από το λεγόμενο ΚΚΕ Εσωτερικού, όπου είχε την έδρα του το 1968 σε μια πολύ δημοκρατική χώρα, στη Ρουμανία του Τσαουσέσκου, όπου πεθαίναν παιδιά στις θερμοκοιτίδες, γιατί έκλειναν το ηλεκτρικό ρεύμα! Και φυσικά όλα αυτά μπορείτε να τα παραλείπετε και να παριστάνετε τους υπερδημοκράτες». 

Ακούγοντας αυτές τις κατηγορίες ο Νίκος Βούτσης εξανέστη και επικαλέστηκε τους αγώνες των εξόριστων κομμουνιστών, την παρανομία κ.ο.κ., ενώ διέψευσε ότι η έδρα του κόμματος βρισκόταν στη Ρουμανία του στυγνού δικτάτορα Τσαουσέσκου. Παρόλο που ο πρόεδρος της Βουλής φρόντισε να περιορίσει την εκτροπή της συζήτησης από το ασφαλιστικό/φορολογικό στην ιστορία του ΚΚΕ, ακολούθησε σύντομος αλλά ένθερμος διάλογος με τον Νίκο Μιχαλολιάκο περί ιστορικής αλήθειας. Η φραστική αντιπαράθεση έληξε με τον δεύτερο να ομολογεί -όχι χωρίς μια ισχυρή δόση σαρκασμού- την ήττα του από τον Νίκο Βούτση λέγοντας «αν έχω ελλείψεις στην ιστορία του κομμουνισμού, να με συγχωρέσετε. Θα επιμορφωθώ αναλόγως».