Η «κυβερνώσα Αριστερά», ο Αλέξης, η Γιάννα και ο Λούλης

«Ήταν σαν να ακούω τον Γιάννη Λούλη με τη φωνή του Κώστα Καραμανλή…», έλεγε, με μεγάλη δόση έκπληξης, έμπειρο πολιτικό στέλεχος, σχολιάζοντας τις δηλώσεις του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξη Τσίπρα την περασμένη Δευτέρα έξω από το Προεδρικό Μέγαρο.

«Τούτη την ώρα η χώρα χρειάζεται σταθερότητα και πρέπει να συμβάλουμε όλοι», είπε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, εντάσσοντας για πρώτη φορά στο λεξιλόγιο του τη λέξη «σταθερότητα» που αποτελεί τη μόνιμη επωδό των κυβερνητικών εταίρων.
H πολιτική εκτίμηση για εντυπωσιακή στροφή του κ. Τσίπρα επιβεβαιώθηκε χθες με την μακρά κατ΄ ιδίαν συνάντηση του κ. Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ με την Γιάννα Αγγγελοπούλου, ο οποία αναζητά εναγωνίως ρόλο στα δημόσια πράγματα της χώρας και με συνέντευξη της “έδειξε” προς την Κουμουνδούρου. Η συνάντηση, ο τρόπος που προβλήθηκε, η υποδοχή στην Βουλή και κυρίως η διάρκεια των συζητήσεων ενίσχυσαν τα σενάρια μιας “ιστορικής συνεργασίας” της Αριστεράς με την μεγαλοαστική τάξη της κυρίας Γιάννας Αγγελοπούλου. Πίσω από τη μεταστροφή αυτή του κ. Τσίπρα, όπως έγραψε το «Πρώτο Θέμα» της Κυριακής, πολλοί διαβλέπουν επίδραση της επικοινωνιακής στρατηγικής του άλλοτε εμβληματικού επικοινωνιολόγου της καραμανλικής περιόδου Γιάννη Λούλη.



Είχε προηγηθεί η προσπάθεια του κ.Τσίπρα να υιοθετήσει ένα εντελώς διαφορετικό ηγετικό προφίλ και στο πλαίσιο αυτό έκανε ένα μάλλον ακόμη πιο εντυπωσιακό βήμα προς την κατεύθυνση της «συνεννόησης» με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις.
Εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους υπέβαλε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αίτημα για τη σύγκληση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης μετά την προφανή επανάληψη της θέσης του «να συμφωνήσουμε στην ημερομηνία διεξαγωγής των εθνικών εκλογών πριν την προεδρική εκλογή», πρόσθεσε την πρωτοφανή για τις ως τώρα διακηρύξεις της Κουμουνδούρου επίκληση της ανάγκης για «συναινετική» εκλογή του επόμενου Προέδρου της Δημοκρατίας.

«Να διερευνήσουμε τη δυνατότητα να συμφωνήσουμε στο πρόσωπο του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, που θα μπορούσε να εκλεγεί με ευρύτατη πλειοψηφία στη νέα Βουλή», είπε αυτολεξεί σε μια ευδιάκριτη μετατόπιση από τις ως τώρα εκπεφρασμένες θέσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης ότι ο μόνος λόγος για τον οποίο θα μπορούσε να συναντηθεί ο κ. Τσίπρας με τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά είναι για να του ζητήσει να παραιτηθεί.
Αρκετοί –και στο κυβερνητικό επιτελείο- μένοντας στο πρώτο μέρος της δήλωσης του κ. Τσίπρα που αφορούσε τις εκλογές, δεν έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στο ουσιώδες δεύτερο μέρος της αλλά και στον χαρακτήρα της πρωτοβουλίας του να συναντηθεί με τον Κάρολο Παπούλια που όταν ανακοινώθηκε προκάλεσε έναν μικρό αιφνιδιασμό.

Ο ίδιος, άλλωστε, χρησιμοποιώντας μια ασυνήθιστα ήπια φρασεολογία υποστήριξε ότι επισκέφθηκε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας «προκειμένου με τον πιο επίσημο τρόπο να απευθύνουμε έκκληση προς όλες τις πολιτικές δυνάμεις ώστε να υπάρξει η ύστατη συνεννόηση στα αυτονόητα», για να προσθέσει ότι οι κινήσεις που εισηγήθηκε «θα δημιουργήσουν ένα τελείως διαφορετικό κλίμα» και «θα είναι ένα ισχυρό μήνυμα και μέσα και έξω από τη χώρα».
Επικαλούμενοι και πληροφόρηση από τις τακτικές επαφές που πραγματοποιεί ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ το τελευταίο διάστημα –μακριά από την Κουμουνδούρου και συνήθως σε απόκεντρα καφέ της ευρύτερης περιοχής των Αθηνών- με εγχώριους θεσμικούς παράγοντες, στους οποίους μιλά «με ιδιαίτερη σωφροσύνη και μετριοπάθεια», προσεκτικοί αναλυτές των όσων είπε ο κ. Τσίπρας διαπιστώνουν «σαφή μετατόπιση των θέσεων και απόψεων που εκφράζει αυτή την περίοδο σε σχέση ακόμη και με το πρόσφατο παρελθόν».

«Μεσαίος χώρος» και ενσωμάτωσησυνθημάτων των αντιπάλων
Ορισμένοι διαβλέπουν σε αυτή τη μεταστροφή του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η οποία ξεκίνησε την επομένη των ευρωεκλογών και εξελίσσεται σταδιακά, την προσπάθεια του να αποκτήσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, μέσα από την κυριαρχία του στον λεγόμενο «μεσαίο χώρο», έναν όρο που εισήγαγε στο ελληνικό πολιτικό λεξιλόγιο ο άλλοτε στενός συνεργάτης του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, γνωστός επικοινωνιολόγος Γιάννης Λούλης.
Γνώστες της επικοινωνιακής στρατηγικής που χαράσσει ο κ. Λούλης σχεδόν με όλους τους πολιτικούς με τους οποίους έχει συνεργαστεί – έχει προσφέρει τις υπηρεσίες του στους δύο τελευταίους προέδρους της Κυπριακής Δημοκρατίας: τον αριστερό Δημήτρη Χριστόφια και τον δεξιό Νίκο Αναστασιάδη- αναγνωρίζουν την έντονη επίδραση των θεωριών του στις τελευταίες κινήσεις του κ. Τσίπρα, αφήνοντας πολλά ερωτήματα για τη σχέση τους.


Βασικό στοιχείο αυτής της στρατηγικής, η οποία κατά το παρελθόν είχε εφαρμοστεί επιτυχώς από τα επιτελεία του Αμερικανού Προέδρου Μπιλ Κλίντον, του Βρετανού πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ και του Γερμανού καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ, οι οποίοι κατάφεραν να εξοβελίσουν τις αντίπαλες παρατάξεις από την πολύχρονη παραμονή τους στην εξουσία, είναι η επικοινωνιακή επένδυση στα ηγετικά χαρίσματα του επικεφαλής και η υποβάθμιση της σημασίας του κόμματος στο οποίο ηγούνται.

Προϋπόθεση για την εκλογική επικράτησή τους, ωστόσο, υπήρξε, κάτι που ο κ. Λούλης επέμεινε με ένταση την περίοδο που ο κ. Καραμανλής ήταν στην ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας και διεκδικούσε την πρωθυπουργία, η κυριαρχία στον λεγόμενο «μεσαίο χώρο» που περνά μέσα από μια τολμηρά επιθετική επικοινωνιακή ατζέντα, η οποία εστιάζει στην ενσωμάτωση απόψεων και θέσεων της αντίπαλης παράταξης, προσαρμοσμένης σε ένα καινούργιο «περιτύλιγμα» που περιορίζει τον χώρο του αντιπάλου που εμφανίζεται ανίκανος να εγγυηθεί αυτά που επαγγέλλεται (σ.σ.: εν προκειμένω την «σταθερότητα» και τη «συνεννόηση»).

Η «συνταγή» και οι διαβεβαιώσεις
Η στροφή του κ. Τσίπρα προς τη μετριοπάθεια που είχε ήδη διαγνωστεί από την τελευταία ομιλία του στη Βουλή κατά τη συζήτηση για την ψήφο εμπιστοσύνης, στην οποία μίλησε για νέα κυβερνητική πλειοψηφία, χωρίς να χρησιμοποιήσει ούτε μια φορά τη λέξη «Αριστερά», φαίνεται να επισημοποιείται με την πρόσφατη επίσκεψή του στο Προεδρικό Μέγαρο και τη νέα ρητορική περί «σταθερότητας» και «συνεννόησης» που εγκαινίασε, αποσπώντας δύο βασικές έννοιες από το κυβερνητικό λεξιλόγιο, σύμφωνα με τη «συνταγή» του κ. Λούλη.
Στο ίδιο πλαίσιο κινείται η εγκατάλειψη του συνθήματος «πρώτη φορά Αριστερά» που χρησιμοποιήθηκε την παραμονή των ευρωεκλογών, αλλά, κυρίως, οι διαβεβαιώσεις για την «παραμονή στο ευρώ», που δόθηκαν με τις προγραμματικές θέσεις που παρουσίασε τη Θεσσαλονίκη, η θέση «κατά των ελλειμματικών προϋπολογισμών» που εξέφρασε στο φόρουμ του Κόμο και η αναγνώριση της «συνέχειας του κράτους», τουλάχιστον στα εθνικά ζητήματα που έγινε κατά την πρόσφατη συνάντηση με τον Δημήτρη Αβραμόπουλο.
Αλλά και αυτή καθεαυτή η πρωτοβουλία του να αλλάξει τη θέση του κόμματός του για την επιλογή του επόμενου Προέδρου που ως πρόσφατα για την Κουμουνδούρου ήταν ένα… αδιάφορο ζήτημα που η σημασία του περιοριζόταν ως μοχλός για να οδηγηθεί η χώρα στις κάλπες που απέπνεαν δηλώσεις του τύπου «και τον… Θεό να προτείνει η συγκυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ψηφίζει κανέναν», θύμισε την τακτική που είχε προ δεκαπενταετίας ακολουθήσει ο Κώστας Καραμανλής όταν επρόκειτο να ανανεωθεί η θητεία του τότε Προέδρου Κωστή Στεφανόπουλου.

Η Νέα Δημοκρατία, η οποία λίγους μήνες νωρίτερα είχε αποσπάσει την πλειοψηφία στις ευρωεκλογές του 1999, άφηνε να διαφανεί ότι θα χρησιμοποιήσει την προεδρική εκλογή ως «όπλο» για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών, αρνούμενη να ψηφίσει τον κ. Στεφανόπουλο, ο οποίος πέντε χρόνια νωρίτερα είχε αναδειχθεί στο ύπατο αξίωμα με τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ και της Πολιτικής Άνοιξης και όχι της Νέας Δημοκρατίας.
Ακολουθώντας τις συμβουλές του Γιάννη Λούλη, ο Κώστας Καραμανλής ανέτρεψε αιφνιδίως την τακτική αυτή και παίζοντας το χαρτί της συνεννόησης που ικανοποιούσε τον μεσαίο χώρο, τάχθηκε υπέρ της συναινετικής επανεκλογής του κ. Στεφανόπουλου.

Το κόμμα ως «φθαρμένο προϊόν» και οι έπαινοι για τον Τσίπρα
Σε πείσμα των γαλάζιων βαρόνων, που εκνευρίζονταν με την παρουσία του κ. Λούλη στη Ρηγίλλης, ο Κώστας Καραμανλής προσπαθούσε να αλλάξει το κόμμα του, το οποίο ο επικοινωνιολόγος χαρακτήριζε «φθαρμένο προϊόν», άποψη την οποία φαίνεται να συμμερίζεται και ο Αλέξης Τσίπρας για το δικό του κόμμα, από το οποίο, άλλωστε, λαμβάνει συνεχώς ευδιάκριτες αποστάσεις, όπως τουλάχιστον αφήνει να εννοηθεί σε ορισμένους από τους συνομιλητές του.
Το αν αυτή η τακτική του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ είναι προϊόν συμβουλών του κ. Λούλη ο οποίος προτρέπει σταθερά τους ηγέτες με τους οποίους συνεργάζεται: «διαφύλαξε το ηγετικό σου προφίλ και μην φθείρεσαι με την κομματική ταύτιση», δεν τυγχάνει επίσημης επιβεβαίωσης, ίσως και επειδή δεν πρέπει να επιβεβαιωθεί και ο τύπος της σχέσης που συνδέει τον εμβληματικό επικοινωνιολόγο της καραμανλικής περιόδου με τον περίγυρο του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Επιβεβαιωμένη, ωστόσο, είναι η εκτίμηση του κ. Λούλη για τα χαρίσματα του Αλέξη Τσίπρα. «Κινδυνεύει να σπαταλήσει σε λάθος δρόμους τις επικοινωνιακές του ικανότητες», ανέφερε σε μια από τις παλαιότερες δημόσιες παρεμβάσεις και πρόσθετε: «Ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ μιλά συχνά (όπως άλλωστε και ο Ανδρέας Παπανδρέου) με διαφορετικές γλώσσες, σε διαφορετικά ακροατήρια, ως γνήσιος λαϊκιστής».
Στην πιο πρόσφατη αρθρογραφία του, ωστόσο, προδικάζει το τέλος της σημερινής συγκυβέρνησης και σχεδόν προεξοφλεί την άνοδο του Αλέξη Τσίπρα γράφοντας: «Ο ΣΥΡΙΖΑ όσο ήταν υστερικά αντιμνημονιακός, έμεινε στάσιμος στις δημοσκοπήσεις. Η ανοδική του πορεία δεν είχε ως αφετηρία τη “μνημονιακή” φάση Σαμαρά, αλλά την ανεπαρκή διαχείριση της κρίσης από τις κυβερνήσεις Σαμαρά. Αυτές δεν πίστεψαν στις μεταρρυθμίσεις και έσερναν τα πόδια τους. Άρα, δεν είχαν κάποιο αντίστοιχο αφήγημα. Ήταν παλαιοκομματικές στο μεδούλι τους. Με κομματικό στελεχιακό υλικό, που κάθε φορά ήταν χειρότερο από το κακό προηγούμενο που αξιοποιούσαν. Ταυτόχρονα, ο Τσίπρας έπαψε να μαξιμαλίζει αντιμνημονιακά. Εντάχθηκε στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Έκανε μικρά βήματα προς τη σύνεση. Έτσι αξιοποίησε τα δώρα της κυβέρνησης».
Η φημολογία για τη σχέση που μπορεί να συνδέει τον κ. Λούλη με το επιτελείο του ΣΥΡΙΖΑ, πυροδοτήθηκε πρόσφατα από ενσταντανέ που είδε το φως της δημοσιότητας και εμφάνιζε τον γνωστό επικοινωνιολόγο να πίνει τον καφέ του με τον αντιπρόεδρο της Βουλής Γιάννη Δραγασάκη. Ο κ. Λούλης απάντησε ότι οι επαγγελματικές του υποχρεώσεις είναι στην Κύπρο και «η ελληνική πολιτική σκηνή δεν τον ενδιαφέρει», ενώ απέδωσε τη συνάντηση με το στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ στο ότι θα είναι ένας από τους συμπαρουσιαστές του νέου βιβλίου του για τον Μπαράκ Ομπάμα σε εκδήλωση που θα γίνει τον Δεκέμβριο.


«Ανοιχτός» σε συνεργασίες καικυβέρνηση χωρίς κομματικό χρώμα
Ανεξάρτητα, πάντως, από τον τύπο της σχέσης που έχει αναπτύξει το επιτελείο του κ. Τσίπρα ή και ο ίδιος προσωπικά με τον κ. Λούλη και τις επικοινωνιακές θεωρίες του, γεγονός είναι ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ οικοδομεί ένα διαφορετικό προφίλ στις πυκνές συναντήσεις που έχει, εκτός των κομματικών τειχών, με θεσμικούς παράγοντες στους οποίους αναπτύσσει το σχέδιο διακυβέρνησης που έχουν χαράξει ο ίδιος και οι στενοί συνεργάτες του.
Στις συναντήσεις αυτές ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, εκμυστηρεύεται την πρόθεσή του να σχηματίσει, ανεξάρτητα από το αν θα έχει ή όχι το κόμμα του αυτοδύναμη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, «κυβέρνηση ευρύτερης αποδοχής με συμμετοχή προσώπων και από άλλους πολιτικούς χώρους, ενώ εμφανίζεται ανοικτός σε συνεργασίες με όλες τις πολιτικές δυνάμεις.

«Δεν έχω πρόβλημα να συνεργαστώ με τη Νέα Δημοκρατία, αλλά όχι με τη σημερινή του Σαμαρά, του Βορίδη και του Άδωνη Γεωργιάδη», είπε σε έναν από τους συνομιλητές του. Ο ίδιος αναγνωρίζει τη δυσκολία που έχει το εγχείρημα να αλλάξει τον κομματικό σχηματισμό του οποίου ηγείται και έχει προέλθει από τις περιώνυμες συνιστώσες, αλλά είναι αισιόδοξος ότι μπορεί να υπερβεί τις εσωτερικές διαιρέσεις που μπορεί να υφίστανται και μετά τις προσεχείς εκλογές.

Ο κ. Τσίπρας διαβεβαιώνει επίσης για την πρόθεσή του να σχηματίσει κυβέρνηση «με πρόσωπα χωρίς κομματικό χρώμα», ενώ είναι διατεθειμένος να δώσει σε «όλα τα στελέχη που ήδη υπηρετούν στο δημόσιο εξάμηνη διορία για να αξιολογηθεί τι μπορεί να προσφέρουν στην άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής». Καθησυχάζει επίσης τους συνομιλητές του ότι δεν έχει κατά νου να ανατρέψει θεσμούς που επηρεάζουν μεγάλα τμήματα του λαού και της κοινής γνώμης.

Σε ό,τι αφορά τις διεθνείς σχέσεις, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται βέβαιος ότι δεν θα υπάρχουν τριβές με τους συμμάχους και εταίρους της χώρας μετά τον σχηματισμό της κυβέρνησής του. Υποστηρίζει ότι διατηρεί καλή σχέση με τον αμερικανικό παράγοντα, αλλά και με την πλειονότητα των Ευρωπαίων. Παραδέχεται ότι υπήρχε μέχρι πρότινος μια καχυποψία κε μέρους του Βερολίνου που ο ίδιος θεωρεί ότι «ήταν αποτέλεσμα ψευδών και συκοφαντιών εις βάρος μου από τον Σαμαρά και τον Βενιζέλο», αλλά υποστηρίζει ότι το κλίμα αυτό έχει αλλάξει και «οι Γερμανοί έχουν αρχίσει να με γνωρίζουν».
Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης εκπέμπει βεβαιότητα ότι θα κερδίσει τις εκλογές όποτε και αυτές αν γίνουν, αλλά θεωρεί ότι όσο καθυστερούν οι κάλπες τόσο δυσχεραίνεται το δύσκολο έργο που θα κληθεί να αναλάβει εξαιτίας των δεσμεύσεων που μπορεί να αναλάβει η σημερινή συγκυβέρνηση σε μια προσπάθεια να τεθούν προσκόμματα στη διαπραγμάτευση που ο ίδιος επιθυμεί να κάνει με τους εταίρους της χώρας.