Επιστροφή στην Αγία Βαρβάρα

Αύγουστος 1979. Μια παρέα ανήσυχων νεαρών συζητά για το πού θα περάσει τις σύντομες καλοκαιρινές διακοπές της. Μοναδικός βραχνάς ο χρόνος που έχουν στη διάθεσή τους για να φύγουν. Ηταν μόλις δύο ημέρες πριν τον Δεκαπενταύγουστο και ευελπιστούσαν να μην ξεμείνουν στην τσιμεντούπολη. «Μάγκες, έχουμε μόλις δύο μέρες στη διάθεσή μας. Πρέπει να αποφασίσουμε γρήγορα πού θα τη βγάλουμε», είπε ο Σταύρος Θεοδωράκης, παροτρύνοντας τους κολλητούς του να πάρουν απόφαση για κάποιο κοντινό προορισμό.
Εκείνη την εποχή εργαζόταν σε ένα τοπικό εφημεριδάκι της Αγίας Βαρβάρας, την «Προοδευτική». Χρήματα και περισσότερες ημέρες διαθέσιμες δεν υπήρχαν, αλλά ούτε και πολύς ελεύθερος χρόνος.  Το ίδιο ήλπιζε και το alter ego του, ο Τάσος Τσουκνικάς. Με τον Τάσο έκαναν παρέα από μικρά παιδιά, από το Δημοτικό μέχρι και το Γυμνάσιο. Μεγάλωσαν στην ίδια γειτονιά αφού τα σπίτια τους βρίσκονταν σε απόσταση 100 μέτρων το ένα από το άλλο. Του Σταύρου ήταν σε ένα στενάκι, στην οδό Μιχαλάτου. Και τα δύο δίπλα στον θρυλικό κινηματογράφο «Το κουκλάκι», ο οποίος σήμερα λειτουργεί ως κινηματοθέατρο του Δήμου Αγ. Βαρβάρας.

«Στην αρχή είχε πέσει η ιδέα να πάμε στην Αίγινα επειδή ήταν κοντά αλλά και επειδή δεν είχαμε και πολλές μέρες στη διάθεσή μας», θυμάται ο Τάσος Τσουκνικάς, που εκείνη την περίοδο είχε τελειώσει μηχανολόγος στη Σιβιτανίδειο Σχολή και σκεφτόταν ότι από τον Σεπτέμβριο θα έπρεπε να αρχίσει να ψάχνει για δουλειά.

 «Μαζί μας ήταν και ο Γιώργος Αλευράς που σήμερα δουλεύει υπάλληλος στο Praktiker», θα προσθέσει και συνεχίζει: «Πήρα τον Σταύρο δικάβαλο στη Sachs, που ήταν η μηχανή της εποχής, γιατί τότε δεν είχε και λεφτά να αγοράσει δική του. Ο Σταύρος κρατούσε τις κουβέρτες, τα σλίπιν μπαγκ και την κιθάρα μου,  ενώ ο Γιώργος ήρθε με τη δική του στο λιμάνι, μια Honda 400άρα. Τα θυμάμαι όλα σαν να ήταν χθες. Βγαίνουμε από τον Ηλεκτρικό και αντικρίζουμε το καράβι έτοιμο να σαλπάρει. Τρελαθήκαμε! Μας πιάνει πανικός. Βάζουμε μπρος και φεύγουμε ντουγρού για να το προλάβουμε πριν κλείσει η μπουκαπόρτα. Την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή, όπως βλέπουμε στα έργα, ο λοστρόμος μάς ρωτά αν έχουμε εισιτήρια, εμείς του εξηγούμε τι έχει γίνει και αυτός μας στέλνει πάνω να βγάλουμε. Τότε μαθαίνουμε ότι το καράβι δεν πάει στην Αίγινα αλλά στη Σάμο! Είχαμε κάνει λάθος καράβι και έπρεπε να υποστούμε δεκαοκτώ ώρες ταξίδι! Τελικά τη βγάζουμε στο σαλόνι με την κιθάρα μου κι εκεί έγινε το έλα να δεις, με το μισό πλοίο να τραγουδά μαζί μας επαναστατικά τραγούδια».
Για το παρεάκι της Αγίας Βαρβάρας η αυγουστιάτικη περιπέτεια είχε και συνέχεια. Φαίνεται πως ήταν γραφτό εκείνο το καλοκαίρι να ζήσουν μερικές από τις πιο αξέχαστες στιγμές της μετεφηβικής τους ηλικίας. Σαν αυτές που βγαίνουν από το χρονοντούλαπο και προσφέρονται για πειράγματα και ατέρμονες συζητήσεις μεταξύ φίλων.

«Ο Σταύρος», θα συνεχίσει ο Τάσος Τσουκνικάς, «είχε τη φαεινή ιδέα να στήσει τη σκηνή του στην παραλία, πιο μπροστά από τις δικές μας και πάνω στην άμμο. “Παιδιά, είναι μαλακά εδώ”, μας είπε. Ομως δεν μας άκουσε που του λέγαμε να έρθει πιο πίσω κι έτσι το πρωί με το πρώτο κύμα έγινε μούσκεμα και κυνηγούσε τη σκηνή του μέσα στη θάλασσα! Οπως ήταν επόμενο, σκάσαμε στα γέλια».

Η παρέα της Αγίας Βαρβάρας: ο Σταύρος Θεοδωράκης (πάνω αριστερά), δίπλα του ο κολλητός του Τάσος Τσουκνικάς. Κάτω (από αριστερά), οι Γιάννης Νικολάου, Θοδωρής Τσουκνικάς, Παντελής Σμυρναίος, Ηρακλής Βαρέλης

Οι γυμνιστές, ο Ρίτσος και οι Γερμανοί

Ο ίδιος θυμάται άλλα δύο περιστατικά από εκείνες τις διακοπές που ξεκίνησαν με την προοπτική να ολοκληρωθούν μέσα σε δύο νύχτες, όμως τελικά, όπως θα πει παρακάτω, διήρκεσαν μια ολόκληρη βδομάδα. «Πού να ξεκολλήσουμε από το νησί. Το πρωί την πέφταμε στην παραλία και το βράδυ τη βγάζαμε κάτω από τα αστέρια. Ηταν και δύσκολο να επικοινωνήσεις με Αθήνα μέσω τηλεφώνου, οπότε συνεχώς μας δίναμε παράταση. Οχι όμως χωρίς αφορμή. Συνέβαιναν και ωραία σκηνικά. Πήγαμε σε μια συναυλία κι εκεί έτυχε να γνωρίσουμε τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο. Του σφίξαμε το χέρι. Εκεί ήταν και η Δόμνα Σαμίου με τη χορωδία των Τρικάλων. Περάσαμε καταπληκτικά. Τραγουδούσαμε όλο το βράδυ». Σε αυτή την ηλικία βέβαια οι διακοπές δεν συνδυάζονται μόνο με τραγούδια, μπίρες και παραλίες, αλλά και με όμορφες γυναίκες. Και ο Σταύρος Θεοδωράκης, σύμφωνα με τους συμμαθητές του στο Γυμνάσιο Αγίας Βαρβάρας, ήταν ο γόης του σχολείου. «Στο νησί είχαμε εντοπίσει», θα πει ο Τάσος Τσουκνικάς, «και μια παραλία γυμνιστών. Από πάνω ήταν ένα στρατόπεδο. Εμείς τη βγάζαμε εκεί σχεδόν κάθε μέρα. Είχε κάτι Σουηδέζες και άλλες Βορειοευρωπαίες τουρίστριες που τα έβγαζαν όλα στη φορά και εμείς παίρναμε μάτι!». (γέλια)

 Το τελευταίο τους βράδυ πριν την επιστροφή έμελλε να ζήσουν μια ακόμα στιγμή που θα τους μείνει αξέχαστη: όπως και τις προηγούμενες νύχτες, έτσι κι αυτή είχαν επιλέξει να τη βγάλουν στην παραλία. Αλλωστε λεφτά για να νοικιάσουν δωμάτιο δεν υπήρχαν. Οσα χρήματα είχαν έφευγαν σε μπίρες και φαγητό.



Με το alter ego του όταν ήταν παιδιά, Τάσο Τσουκνικά, στη συγκέντρωση όλων των παλιών συμμαθητών

«Για να είμαστε κοντά στο λιμάνι, στο Βαθύ, την πέσαμε σε μια κοντινή παραλία ώστε το πρωί να μη χρειαστεί να τρέχουμε να προλάβουμε το καράβι. Αμ δε. Δίπλα μας ήταν μια παρέα Γερμανών τουριστών που την έβγαζαν με κάτι καφάσια μπίρες. Ε, δεν ήθελε και πολύ. Αμέσως γίναμε όλοι μια μεγάλη παρέα και αρχίσαμε να πίνουμε. Ηπιαμε τόσο πολύ που πέσαμε ξεροί στην άμμο. Το πρωί ξύπνησα πρώτος από το σφύριγμα του πλοίου. Είχε μόλις λύσει τους κάβους! “Σταύρο! Γιώργο!”, φωνάζω, “ξυπνάτε, χάνουμε το πλοίο!”. Για πότε σηκωθήκαμε και ανεβήκαμε στα μηχανάκια ένας θεός ξέρει. Μετά αρχίσαμε να κυνηγάμε το πλοίο. Ξέραμε πως θα περάσει και από το άλλο λιμάνι στο Καρλόβασι και μετά θα αναχωρούσε για Πειραιά. Στο μεταξύ οι μηχανές μία έσβηναν, μία έπαιρναν μπροστά. Θρίλερ. Τελικά τα καταφέραμε και μπήκαμε μέσα. Ασε που σκεφτόμασταν τι θα πούμε στους γονείς μας που μας περίμεναν σε δύο μέρες κι εμείς κάναμε μια βδομάδα να γυρίσουμε».

Το επόμενο καλοκαίρι, σύμφωνα πάντα με τις αφηγήσεις του φίλου του Σταύρου Θεοδωράκη, θα τους βρει ξανά πάλι δικάβαλο πάνω στη Sachs με πιο σίγουρο προορισμό αυτή τη φορά, όχι όμως και τόσο ασφαλή για τους δύο ατίθασους νέους. Τη Μάνη. Πιο συγκεκριμένα, την καρδιά της ανατολικής (Προσηλιακής) Μάνης, σε όμορφη παραθαλάσσια τοποθεσία, το χωριό Κότρωνας.



Πιτσιρικάδες με τον Τάσο Τσουκνικά (δεξιά), όταν ο Σταύρος Θεοδωράκης (αριστερά) έστησε το αντίσκηνό του στην παραλία και του το πήρε όχι το ποτάμι, αλλά το κύμα

Από την πίσω πόρτα

«Περάσαμε μια λαχτάρα που θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη μας. Πεινούσαμε και ψάχναμε να βρούμε ένα μαγαζί για να φάμε. Μπήκαμε σε ένα καφενείο και ήταν μια γιαγιά που μας έφτιαξε μια ομελέτα με δέκα αβγά. Ο Τάσος είχε και την κιθάρα μαζί, οπότε η γιαγιά κάποια στιγμή τού ζήτησε να παίξει ένα τραγούδι. “Να παίξουμε, φυσικά”, απάντησε αυτός, ενώ εγώ προσπαθούσα να του κάνω νόημα γιατί ήξερα πού βρισκόμασταν αλλά και τι περιεχόμενο έχουν τα τραγούδια που λέγαμε τότε. Ο Τάσος όμως απτόητος, εκεί, να αρχίσει να τραγουδά Μίκη Θεοδωράκη. Μέσα σε λίγα λεπτά είχε ξεσηκωθεί όλο το καφενείο. Μας κοίταζαν με μισό μάτι. Μάλλον περίμεναν να τελειώσει το τραγούδι και να μας αρχίσουν στις φάπες. Ευτυχώς που μας λυπήθηκε η γιαγιά. Μόλις τους είπαμε ότι θα κάνουμε ένα διάλειμμα για να πάμε τουαλέτα, εκείνη μας φυγάδευσε από την πίσω πόρτα», διηγείται ο Σταύρος Θεοδωράκης στην καθιερωμένη ετήσια συνάντηση με τους συμμαθητές του που πραγματοποιήθηκε μετά την παρέλαση της 25ης Μαρτίου στο καφέ «Σιντριβάνι» στην Αγία Βαρβάρα
 Στη συνάντηση των παλιών συμμαθητών όλοι είχαν κάτι να θυμηθούν από το κοινό παρελθόν με τον αρχηγό του «Ποταμιού». Ο Γιάννης Κοψαχείλης, που καθόταν μαζί με τον Σταύρο Θεοδωράκη στο ίδιο θρανίο, θυμάται ότι λόγω της ομοιότητάς τους, ο καθηγητής τούς μπέρδευε συνέχεια: «Θεοδωράκη αποκαλούσε συχνά πυκνά εμένα και Κοψαχείλη τον Σταύρο. Ε, μια φορά έρχεται από πάνω μου και μου λέει: “Θεοδωράκη, σου άρεσε το 9άρι που σου έβαλα;”. “Σε μένα, κύριε”, του απαντώ, “δεν βάλατε ποτέ εννιά”. Ο καθηγητής, όπως καταλαβαίνετε, έμεινε άφωνος».



Κατά τη διάρκεια σχολικής εκδρομής στη Χαλκίδα. Ο Σταύρος Θεοδωράκης (πάνω δεξιά) ποζάρει στον φωτογραφικό φακό μαζί με συμμαθητές του
 
Για τον Δημήτρη Ποντικάκη, με τον οποίο εκτός από συμμαθητές συμμετείχαν και στο 15μελές του σχολείου, ο Σταύρος Θεοδωράκης ήταν δυνατός στα φιλολογικά αλλά αδύναμος στη Φυσική και τη Χημεία. Και οι δύο συμμαθητές του πάντως συμφωνούν ότι είχε πάντα πέραση στο γυναικείο φύλο. «Στις γυναίκες ήταν αγαπητός γιατί ήταν ομορφόπαιδο από τότε», λένε χαρακτηριστικά.



Στιγμιότυπο από το καλοκαίρι του 1979: ο Σταύρος Θεοδωράκης (πρώτος από δεξιά), δίπλα του ο Γιώργος Αλευράς και ο Τάσος Τσουκνικάς

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης των συμμαθητών του Σταύρου Θεοδωράκη αρκετοί ήταν αυτοί που εκδήλωσαν την πρόθεσή τους να τον στηρίξουν με την ψήφο τους όχι μόνο για χάρη του παλιού καλού καιρού, αλλά και γιατί θεωρούν ότι έχει τις δυνατότητες να προσφέρει στην ελληνική κοινωνία. «Είναι δικό μας παιδί και θα τον στηρίξουμε. Θέλουμε όμως στην πορεία να γίνει και πιο συγκεκριμένος σχετικά με τις προτάσεις του στα σημαντικά ζητήματα που μας καίνε», συμπληρώνει ο διπλανός του στο σχολείο, Γιάννης Κοψαχείλης.



Ο Σταύρος (στην κορυφή) μαζί με συμμαθητές και  συμμαθήτριές του