Σωστοί χειρισμοί του παιδιού που τραυλίζει στο σχολείο

Τι ρωτούν οι δάσκαλοι όταν το παιδί τραυλίζει; Τι δυσκολίες συναντούν στον χει­ρισμό του; Πώς πρέπει να το αντιμετωπί­ζουν και πώς αποτρέπουν τους ομηλίκους του που, άθελά τους ή και ηθελημένα, «τραυματίζουν» τον συμμαθητή τους με τα εξουθενωτικά πει­ράγματά τους;
Τα παιδιά της προσχολικής και ιδίως της σχολικής ηλικίας είναι πολύ «απασχολημένα» με την αυξημένη επικοινωνιακή διαδικασία, τους ταχείς ρυθμούς ομιλίας και συζήτησης που προϋποθέτει επάρκεια στη μορφή, στο περιεχόμενο και στη χρήση του προφορικού λόγου. Και είναι φυσικό τα παιδιά που τραυλίζουν να έχουν δυσκολίες με την ομιλία τους, να βιώνουν άγχος, αισθήματα φόβου και ματαίωσης. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Πώς καταλαβαίνει ο δάσκαλος το πρόβλημα;

Οταν αρχίζουν οι δυσχέρειες στη ροή της ομιλίας του παιδιού, οι οποίες συνοδεύονται από μπλοκαρίσματα, πολλές επαναλήψεις ή επιμηκύνσεις των ήχων της λέξης στην αρχή ή τη μέση και -ακόμα περισσότερο- συσπάσεις στο πρόσωπο ή το σώμα, θα πρέπει οπωσδήποτε ο νηπιαγωγός-δάσκαλος της τάξης να έρθει σε άμεση επαφή με τους γο­νείς του για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα. Τις περισσότερες φορές οι γονείς ήδη ανησυχούν, μια και οι δυσχέρειες αυτές γίνο­νται αρκετά αντιληπτές από όλους στο περιβάλλον τους αρκετά χρόνια πριν πάνε τα παιδιά σχολείο, δηλαδή από πολύ μικρή ηλικία, συνήθως ανάμεσα στον δεύτερο και τον πέμπτο χρόνο της ζωής τους. Μάλιστα οι δυσχέρειες αυτές είναι περισσότερο εμφανείς στα αγόρια, με αναλογία 4 φορές περισσότερο σε σχέση με τα κορίτσια.
Για την πλειονότητα αυτών των μικρών παιδιών θεωρείται ένα φυσιολογικό στάδιο κατά τη διαδικασία της γλωσσικής τους ανάπτυξης, το οποίο καθώς μεγαλώνουν και αποκτούν γλωσσική επάρκεια και με τη βοήθεια σωστών χειρισμών το ξεπερνούν. Μερικές φορές όμως μπορεί να είναι η αρχή έναρξης τραυλισμού. Κάποιες άλλες μπορεί να εμφανιστεί για πρώτη φορά στο παιδί που φοιτά στο δημοτικό σχολείο.

Πώς χειριζόμαστε το παιδί προσχολικής ηλικίας που τραυλίζει;

Σε ικανό ποσοστό παιδιών, όπως αναφέραμε, εάν οι γονείς, οι νηπιαγωγοί, και όλοι όσοι έρχονται σε επαφή μαζί του ακούν, απαντούν και γενικά αντιδρούν με ήρεμο, υπομονετι­κό και μη συναισθηματικά φορτισμένο τρόπο, η ροή της ομιλίας του -καθώς αναπτύσσει τις γλωσσικές του ικανότητες και προσαρμόζεται στις δραστηριότητες του παιδικού σταθμού ή του νηπιαγωγείου- επανέρχεται. Αφιερώστε του περισσότερο χρόνο για να μιλήσει, χωρίς να ασκείτε παράλογη κριτική και χωρίς να προβάλετε απαιτήσεις. n Χαμηλώστε τις σχολικές εντάσεις όπου μπορείτε. Υπερβολικές φωνές, ανταγωνισμοί, διεκδικήσεις κ.λπ. Αποφορτίστε τις πυροδοτήσεις γενικά μεταξύ των παιδιών της τάξης. Δεν κάνουν καλό σε κανέναν. Ολοι αποδίδουμε καλύτερα όταν ζούμε ειρηνικά και ήρεμα. n Δώστε προσοχή στο περιεχόμενο της ομιλίας του, όχι στον τρόπο που το λέει. n Εάν εξακολου­θήσει όμως το πρόβλημα, ζητήστε από τον λογοθεραπευτή που εξειδικεύεται στον τραυλισμό να το αξιολογήσει για να διαπιστώσει εάν υπάρχει δυσκολία στη ροή της ομιλίας του. n Είναι απαραίτητο να γνωρίζετε ότι η πρώιμη παρέμβαση θα αποτρέψει τη μόνιμη εγκατάσταση του τραυλισμού. Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζετε ότι για όσους τραυλίζουν από παιδιά ο τραυλισμός δεν θεραπεύεται τελείως και μπορεί κάτω από στρεσογόνους παράγοντες να επανέλθει. Με τη στήριξη όμως του λογοθεραπευτή το παιδί μαθαίνει τεχνικές που θα το βοηθήσουν στην ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων
Το παιδί σχολικής ηλικίας που τραυλίζει

Σε αυτή την ηλικία το παιδί αντιλαμβάνεται τον εαυ­τό του ως άτομο με τραυλι­σμό. Αρχίζει να πιστεύει πως συγκεκριμένοι φθόγγοι, συλ­λαβές αλλά και λέξεις τού δημιουργούν ιδιαίτερες δυσκο­λίες και γι’ αυτό αρχίζει να τις αποφεύγει. Τα μεγαλύτερα παιδιά χρησιμοποιούν τεχνάσματα, όπως το να βρίσκουν συνώνυμες λέξεις με αυτή που δεν μπορούν να πουν ή να σταματούν πριν τη δύσκολη λέξη, ενώ κάποια άλλα τραυλίζουν εμφανώς χωρίς αποφυγές. Παράλληλα, οι επικοινωνιακές πιέσεις, το άγχος διογκώνουν το πρόβλημα και αισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης το κυριεύουν. Αυτό το παιδί χρειά­ζεται βοήθεια. Χωρίς αυτήν, το πρόβλημα του τραυλισμού είναι σίγουρο ότι θα επηρεά­σει κυρίως τον ίδιο τον ψυχισμό του.

Πώς να χειριστούμε τα πειράγ­ματα των συμμαθητών του στο σχολείο;

n Αντιμετωπίστε τα όπως θα κάνατε σε κάθε άλλη ανάλο­γη περίσταση. Είναι αναμφι­σβήτητα μια ιδιαίτερα τραυ­ματική εμπειρία και θα πρέ­πει να τη σταματήσετε. Δεν πρέπει να υπάρχει ανοχή στην κριτική των συμμαθητών όταν ένα παιδί υποφέρει.
n Εάν είναι ταραγμένο, μι­λήστε του ανοιχτά και βοηθήστε το να καταλάβει ότι δεν είναι υπεύθυνο για τον τραυλισμό του. Είναι σημαντικό να αισθάνεται ότι ο δάσκαλός του είναι δίπλα του, κατανοεί τις δυσκολίες του και μπορεί να μοιράζεται μαζί του τις ανησυχίες του. Ετσι το βοηθάτε να απομυθοποιήσει τη δυσκολία και να την αντιμετωπίσει.

Να μιλήσουμε στην τάξη για το πρόβλημα;

Εξαρτάται από το παιδί. Με­ρικά παιδιά δεν τα ενοχλεί αυ­τή η ιδέα. Αλλα όμως ίσως θε­ωρήσουν ότι είναι προσωπι­κή τους υπόθεση και θα το αποφύγουν. Μπορεί να μην είναι ακόμα έτοιμα να αντι­μετωπίσουν τον τραυλισμό τους τόσο ανοιχτά.
Πολλές φορές συστήνουμε στο ίδιο το παι­δί (εάν είναι σε μεγάλη τάξη) να κάνει μια ανοιχτή παρου­σίαση για τον τραυλισμό. Ετσι του δίνεται η ευκαι­ρία να ενημερώσει την τάξη περί τραυλισμού, π.χ. διάση­μοι άνθρωποι που τραυλίζουν, τι θα ήθελε -ή δεν θα ήθελε- από τα παιδιά να κά­νουν όταν τραυλίζει κ.λπ. Ενα από τα οφέλη που πάντα βλέ­πουμε είναι ότι σταματάνε τα πειράγματα.

Είναι καλή ευκαιρία να μιλήσετε στην τάξη για θέματα διαφορετικότητας - πάντα με τη συναίνεση του παιδιού. Εξηγήστε στα παιδιά της τάξης τους λόγους που δεν πρέπει να το παρενοχλούν και τι συναισθήματα μπορεί άθελά τους να του δημιουρ­γούν. Θα εκπλαγείτε από την κα­τανόηση που θα δείξουν όταν αντιληφθούν το πρό­βλημά του. Είναι μάθημα ζωής για όλους .

Δείξτε του ότι είστε δίπλα του και ότι το αποδέχεστε ακριβώς όπως είναι αυτό και το πρόβλημά του. Η ανθρώπινη ζεστή αγκαλιά σας -εσάς, του δα­σκάλου του- είναι σίγουρο ότι θα κάνει τη μεγάλη διαφορά. Για περισσότερες πληροφορίες απευθυνθείτε στον Πανελλήνιο Σύλλογο Λογοπεδικών-Λογοθεραπευτών: www.logopedists.gr.