Φωτιά στο Μάτι: Με 25 λεπτά καθυστέρηση το πρώτο πυροσβεστικό

Απίστευτο, αλλά φαίνεται ότι τίποτα δεν έγινε όπως έπρεπε το μοιραίο απόγευμα της 23ης Ιουλίου με τη φωτιά στο Μάτι. Ακόμη και όταν έγινε γνωστή η πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης, τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι το 199 χρειάστηκε 8,5 κρίσιμα λεπτά για να κινητοποιήσει περιπολικά από την Παλλήνη, καθώς το πυροσβεστικό όχημα που επιτηρούσε τη Διώνη είχε σταλεί νωρίτερα στην Κινέτα.

Τα στοιχεία που έρχονται σιγά-σιγά στο φως της δημοσιότητας οδηγούν αβίαστα στο συμπέρασμα ότι η καταστροφή και η απώλεια δεκάδων ανθρώπινων ζωών δεν ήταν ούτε θέλημα Θεού, ούτε καπρίτσιο της κλιματικής αλλαγής, πολύ δε περισσότερο απόρροια της ύπαρξης αυθαιρέτων. Ο κρίσιμος παράγοντας ήταν ο άνθρωπος. Από την πρώτη μέχρι την τελευταία στιγμή.

Οι επιτελείς της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, με βαθμό εμπλοκής της πολιτικής ηγεσίας που μένει να αποδειχθεί, έκαναν όσα λάθη μπορούσαν και ακόμη περισσότερα. Στις καθυστερήσεις έρχεται να προστεθεί και ένα στοιχείο που προέκυψε από τις έρευνες των στελεχών της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού, που αναζητούν τα αίτια της φωτιάς.

Σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν στην κατοχή τους βίντεο από οικιακή κάμερα ασφαλείας που καταγράφει τις φλόγες να ξεπηδούν από οικόπεδο μεταξύ των οδών Οδυσσέα Ανδρούτσου και Ιουστινιανού λίγα λεπτά μετά τις 16.30 της αποφράδας ημέρας. Εικόνες που ενισχύουν την εκδοχή της αμέλειας, καθώς συνοδεύονται από μαρτυρίες για κάτοικο που επιχείρησε να κάψει ξύλα και ξερά χόρτα. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι τα πεσμένα καλώδια που εντόπισε ο δήμαρχος της Πεντέλης «είναι από στύλους αναμονής για τη μελλοντική επέκταση του δικτύου της ΔΕΗ και δεν φέρουν ηλεκτρικά φορτία». Σε κάθε περίπτωση, η φωτιά, αφού στροβιλίστηκε στο οικόπεδο που απεικονίζεται στη φωτογραφία δεξιά, χωρίστηκε σε δύο μέτωπα: ένα ήπιο προς την Καλλιτεχνούπολη και κάποια σπίτια στο νότιο τμήμα του οικισμού της Διώνης και το καταστροφικό που έφτασε στο Λύρειο Ιδρυμα και από εκεί κατέκαψε τον Νέο Βουτζά και το Μάτι, καίγοντας μέχρι και το τελευταίο δέντρο πάνω από το... λιμάνι της Ραφήνας.


Πώς χάθηκαν τα πρώτα κρίσιμα λεπτά
Οποια κι αν είναι η αιτία της, οι πληροφορίες συγκλίνουν στο ότι προκάλεσε την εξής αλληλουχία γεγονότων: 16.49.27: Εθελοντής από πυροφυλάκιο στη Ραφήνα βλέπει τον καπνό να υψώνεται πίσω από τους λόφους της Καλλιτεχνούπολης και ειδοποιεί το 199 με τον υπηρεσιακό ασύρματο. Η επικοινωνία του αποτελεί και την επίσημη ώρα αναγγελίας πυρκαγιάς στο Νταού Πεντέλης, που επρόκειτο να σπείρει τον όλεθρο.
Οπως έχει ήδη αναφερθεί, οι Αρχές έχουν στη διάθεσή τους μαρτυρίες και οπτικοακουστικό υλικό, που τοποθετούν την πραγματική εκδήλωση της πυρκαγιάς αρκετά λεπτά νωρίτερα. Συγκεκριμένα στις 16.35, σύμφωνα με εικόνες από σύστημα παρακολούθησης οικίας το οποίο βρίσκεται 100 μέτρα από το σημείο όπου πιστεύεται ότι ξεκίνησαν όλα.

Σε κάθε περίπτωση, είναι πλέον διασταυρωμένο ότι το 199 ενημερώθηκε στις 16.49.27, οπότε και ήταν υποχρεωμένο να ξεκινήσει την επιχείρηση ακριβούς εντοπισμού και αντιμετώπισης της πυρκαγιάς. Ωστόσο, σύμφωνα με το engage (καταγράφει τις μετακινήσεις των οχημάτων), η εντολή στο περιπολικό 12-30 με αριθμό κυκλοφορίας ΠΣ 1476 δίνεται στις 16.57.57! Με καθυστέρηση 8,5 λεπτών! Πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι την ώρα που έλαβε την εντολή εμπλοκής, το πλήρωμα του περιπολικού βρισκόταν στην Παλλήνη! Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα κινητοποιήθηκε και το περιπολικό 12-91. Στις 16.58.11. Οπότε είναι λογικό να έφτασαν στο σημείο της πυρκαγιάς στις 17.15, όπως εκ παραδρομής αποκάλυψε ο πρώην αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος στην αλήστου μνήμης συνέντευξη Τύπου της Πέμπτης μετά την καταστροφή.

Τεράστιες είναι οι ευθύνες της ηγεσίας του Πυροσβεστικού Σώματος και στο θέμα των επιπέδων επιφυλακής, που επηρεάζουν το κρίσιμο ζήτημα της στελέχωσης των μονάδων.

Παρότι η φωτιά στα Γεράνεια όρη ξέσπασε στις 12.03 και από την πρώτη στιγμή έδειξε τις άγριες διαθέσεις της συγκεντρώνοντας την προσοχή της κρατικής μηχανής, ο Αττικάρχης Αχιλλέας Τζουβάρας έθεσε τη Δυτική Αττική σε γενική επιφυλακή στις 13.00! Με το ίδιο έγγραφο έθετε και την υπόλοιπη Περιφέρεια (Αθήνα, Πειραιά, Ανατολική Αττική) σε μερική επιφυλακή! Την ίδια ώρα αποφασίζεται η μεταφορά δυνάμεων από αυτές τις περιοχές στα μέτωπα της Κινέτας. «Είναι αδιανόητο να μεταφέρεις δυνάμεις από σημεία με επίπεδο κινδύνου 4», επισημαίνουν επιχειρησιακά στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος. «Μπορούσαν να είχαν ζητηθεί ενισχύσεις από την Αρκαδία», προσθέτουν και εξηγούν ότι «αν ήταν απαραίτητη η μεταφορά δυνάμεων από την Αττική, θα έπρεπε να τεθεί από την πρώτη ώρα όλος ο νομός σε γενική επιφυλακή, ώστε να επιστρέψουν όλοι οι άνδρες στις θέσεις τους για να υπάρχει δυνατότητα αναπλήρωσης των πληρωμάτων και άμεσης αντίδρασης σε ενδεχόμενο νέο κίνδυνο».

Μόνο που αυτό έγινε στις 17.30, όταν πλέον ήταν αργά για τον Νέο Βουτζά και το Μάτι. Στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος επισήμαναν στο «ΘΕΜΑ» ότι «με βαθμό επικινδυνότητας ημέρας στο 4 και περιστατικό σε εξέλιξη κανονικά θα έπρεπε ο βαθμός επικινδυνότητας να έχει αλλάξει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης».

Εντύπωση προκαλούν στα έμπειρα επιχειρησιακά στελέχη της Πυροσβεστικής οι εικόνες που δείχνουν όλη την ηγεσία του Σώματος να βρίσκεται «εγκλωβισμένη» στο Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο. Η νομοθεσία επιβάλλει τουλάχιστον ένας από τους ανώτερους αξιωματικούς να μεταβαίνει επιτόπου και μάλιστα με ελικόπτερο, καθώς από το ανάγλυφο του πεδίου δεν είναι εύκολο σε κάποιον που είναι στο έδαφος να αποκτήσει πλήρη εικόνα. Σύμφωνα με πληροφορίες, όμως, το ελικόπτερο πέταξε με αντιπύραρχο. Δεν έχει διευκρινιστεί ακόμα αν και πότε ζητήθηκε εκκένωση και για ποιες περιοχές. Επισημαίνεται ότι πολλοί αξιωματικοί επιλέγουν να ενημερώνουν την ηγεσία με κλήσεις στα προσωπικά κινητά. Ηδη έχουν διαπιστωθεί χρονικές αποκλίσεις σε καταθέσεις αξιωματικών που δήλωσαν ότι ήταν επιτόπου σε σχέση με τις αντίστοιχες επίσημες εγγραφές στο βιβλίο κίνησης. Με αυτά τα δεδομένα είναι απαραίτητη η άρση του τηλεφωνικού απορρήτου, τόσο για τα υπηρεσιακά όσο και για τα ιδιωτικά κινητά των στελεχών του Πυροσβεστικού Σώματος. Δεδομένου ότι η χώρα βίωνε περιφερειακή καταστροφή μεγάλης έντασης, ο νόμος για τις εκκενώσεις περιοχών είναι ξεκάθαρος: εισηγείται η φυσική ηγεσία του Πυροσβεστικού Σώματος, αποφασίζει ο γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας και υλοποιούν οι δήμοι και οι περιφέρειες.


Καπάκης: Στα social media αντί να συντονίζει

Επισημαίνεται ότι στις 17.03 της αποφράδας ημέρας ο γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας ανέβασε στον λογαριασμό του στο Twitter φωτογραφία από το Συντονιστικό Κέντρο με τον πρώην πλέον υπουργό Προστασίας του Πολίτη, τον αρχηγό (επίσης πρώην) και τους δύο υπαρχηγούς (τότε) του Πυροσβεστικού Σώματος. Παρότι θα όφειλε να γνωρίζει την πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική, ο κ. Γιάννης Καπάκης αναφέρεται μόνο στην Κινέτα! Ισως έτσι να εξηγείται και η καθυστέρηση στην αντίδραση της ηγεσίας της Πυροσβεστικής, καθώς ήταν στο Συντονιστικό με τους πολιτικούς προϊσταμένους.

Αξιοσημείωτο είναι ακόμη το γεγονός ότι οι προηγούμενες τρεις αναρτήσεις του γενικού γραμματέα Πολιτικής Προστασίας στο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης (πριν από την Κινέτα) ήταν για την Ανδρο. Μάλιστα, η τελευταία είναι με τον... μετέπειτα συμπρωταγωνιστή του στο δράμα Ηλία Ψηνάκη. Η επόμενη ανάρτηση για τις πυρκαγιές γίνεται στις 18.18, όταν στο Κέντρο Επιχειρήσεων είχαν υποδεχθεί και τον Πάνο Σκουρλέτη. Τίποτα και κανείς από τους εμφανιζόμενους, ούτε και το συνοδευτικό κείμενο δεν δίνει δραματικό τόνο στη σκηνή. Λίγες ημέρες αργότερα, ο ίδιος άνθρωπος θα υποστηρίξει, μέσω των εκπροσώπων της ΕΛ.ΑΣ. και της Πυροσβεστικής, ότι το φαινόμενο ήταν τόσο έντονο που στις 18.30 τα πάντα είχαν τελειώσει για τους ανθρώπους που εγκλωβίστηκαν στο Μάτι! Οπότε δεν είχε νόημα να διατάξει εκκένωση. Ενα επιπλέον στοιχείο που δείχνει ότι στο Συντονιστικό δεν είχαν εικόνα ή έκαναν ότι δεν την έβλεπαν είναι το γεγονός ότι λίγα λεπτά πριν από την τελευταία του ανάρτηση στο Twitter o κ. Καπάκης είχε στείλει φαξ στην Περιφέρεια Αττικής (στις 18.03 και στις 18.07) ζητώντας υδροφόρες και μηχανήματα έργου για τη φωτιά που πήγαινε προς τη... Διώνη, όπως τους ενημέρωνε!


Πειθαρχικές και ποινικές ευθύνες

Τα προηγούμενα του 2007 και του 2009 φωτίζουν και το θέμα της ενδεδειγμένης οδού για τη διαδικασία απόδοσης ευθυνών. Το 2009 δόθηκε εντολή στον Λέανδρο Ρακιντζή να προβεί σε ΕΔΕ για εμπρησμό από αμέλεια. «Εφόσον λένε ότι θέλουν όλα να βγουν στο φως γιατί δεν κάνουν το ίδιο και τώρα;» είναι το ερώτημα στελεχών της ΕΛ.ΑΣ. και της Πυροσβεστικής προς την κυβέρνηση, τα οποία αντιδρούν στην απαξίωση των σωμάτων ασφαλείας. «Μόνο στελέχη που γνωρίζουν τη λειτουργία των υπηρεσιών ξέρουν τι να ρωτήσουν», λένε χαρακτηριστικά και διαφωνούν με τον ορισμό αξιωματικού της Πυροσβεστικής στον ρόλο του εμπειρογνώμονα στο πλευρό των εισαγγελέων. Στα χέρια της Δικαιοσύνης βρίσκεται και το Σχέδιο Δασών 2018, το οποίο εγκρίθηκε στις 25 Μαΐου του 2018. Σύμφωνα με αυτό, θα έπρεπε να υπάρχουν περιπολικά της Πυροσβεστικής στις θέσεις Ντράφι/Διώνη, με τη διαδρομή της περιπολίας να περνά ελάχιστα μέτρα από το σημείο όπου εκδηλώθηκε η πυρκαγιά, και στη διασταύρωση της Λεωφόρου Μαραθώνος με τη Χρυσοστόμου Σμύρνης, στην Α’ είσοδο του Νέου Βουτζά. Δυστυχώς, όπως έχει ήδη αναφερθεί, 7 περιπολικά από την Ανατολική Αττική κλήθηκαν να συμμετάσχουν στην κατάσβεση της πυρκαγιάς στην Κινέτα.