Απίστευτη έρευνα: Η βία ξεκινά ακόμα και από το νηπιαγωγείο

«Βία» με τη μορφή πρώιμων επιθετικών συμπεριφορών που μπορούν να εξελιχθούν σε εκφοβισμό στην πορεία των χρόνων συναντάται στα νηπιαγωγεία σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε πρόγραμμα του υπουργείου Παιδείας τον Μάιο και τον Ιούνιο 2015.

Η έρευνα με τίτλο «Διερεύνηση σύγχρονων όψεων της σχολικής βίας και του εκφοβισμού στο ελληνικό σχολείο» διενεργήθηκε από το Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου – Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου στο πλαίσιο επιμορφωτικού εκπαιδευτικού ενημερωτικού υλικού και προγράμματος σπουδών επιμόρφωσης» με Αναθέτουσα Αρχή την Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής Εκπαιδευτικών Δράσεων του υπουργείου Παιδείας.

Στο πλαίσιο της έρευνας διενεργήθηκαν 25 συνεντεύξεις με εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων που υπηρετούν σε σχολεία της Αττικής και 23 συνεντεύξεις με γονείς μαθητών όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων σε σχολεία της Αττικής.

Όπως διαπιστώνεται από τις εμπειρίες τόσο των γονέων όσο και των εκπαιδευτικών, τα φαινόμενα εκδηλώνονται με διαφορετικό τρόπο στις επιμέρους βαθμίδες εκπαίδευσης και σε γενικές γραμμές η σοβαρότητα των περιστατικών τείνει να κλιμακώνεται με την ηλικία. 

Στο νηπιαγωγείο η «βία» συναντάται με τη μορφή πρώιμων επιθετικών συμπεριφορών που μπορούν να εξελιχθούν σε εκφοβισμό στην πορεία των χρόνων, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και σωστά. 

Στο δημοτικό σχολείο οι πιο συνηθισμένες εκφάνσεις εκφοβισμού αφορούν στη λεκτική βία, στην περιθωριοποίηση μαθητών/ μαθητριών και στην άσκηση πίεσης και μικρο-εκβιασμών.

Στο γυμνάσιο τα φαινόμενα εκφοβισμού εστιάζουν στην εμφάνιση και σε θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλική ταυτότητα και το φύλο, ενώ συχνά εκφράζονται με σωματική βία και δεν λείπουν φαινόμενα ηλεκτρονικού εκφοβισμού. Στο λύκειο η βία και ο εκφοβισμός εκφράζονται εντονότερα σε σχέση με τις άλλες βαθμίδες και λαμβάνουν τη μορφή πειραγμάτων αλλά και ωμής βίας σε αρκετές περιπτώσεις.

Το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον λειτουργούν καθοριστικά στην διαμόρφωση των συμπεριφορών που θα εκδηλώσει ο κάθε μαθητής. Ειδικότερα για το σχολικό περιβάλλον, και οι δύο ομάδες υποστηρίζουν ότι ένα σχολικό περιβάλλον που εμπνέει αίσθηση ασφάλειας στα παιδιά λειτουργεί ανασταλτικά στην εκδήλωση φαινομένων εκφοβισμού.

Αναντίρρητα, η συνεργασία σχολείου και οικογένειας αναγνωρίζεται ως καθοριστικής σημασίας η οποία μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στην έγκαιρη αντιμετώπιση και πρόληψη του φαινομένου.

Η έρευνα κατέγραψε μια σειρά από πρωτοβουλίες και καλές πρακτικές για την αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στις σχολικές μονάδες. Οι καλές πρακτικές έχουν βιωματικό χαρακτήρα και αφορούν στην ενημέρωση, στην ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκομένων, στην επιμόρφωση, και στην ενεργό συμμετοχή των παιδιών προκειμένου να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν περιστατικά ενδοσχολικής βίας. Δεν καταγράφονται ωστόσο μηχανισμοί για τη διάδοση και τη διάχυση των καλών πρακτικών μεταξύ των σχολείων και των εκπαιδευτικών.

Προκειμένου να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο, οι συμμετέχοντες στην έρευνα ανέφεραν, μεταξύ άλλων, τα εξής:

Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε φαινόμενα βίας και εκφοβισμού.

Διαμόρφωση κοινών βημάτων και πρωτοκόλλων χειρισμού περιστατικών βίας και εκφοβισμού σε όλα τα σχολεία.

Έμφαση σε δράσεις κατά του εκφοβισμού στις χαμηλές βαθμίδες εκπαίδευσης, ιδίως στο δημοτικό σχολείο με συστηματικές δράσεις ευαισθητοποίησης των παιδιών.

Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ανάπτυξη δράσεων ευαισθητοποίησης και πρόληψης με βιωματικό χαρακτήρα.

Διαμόρφωση ισορροπημένου προγράμματος στο πλαίσιο του σχολείου που να επιτρέπει τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών όλων των ηλικιών.

Καθιέρωση δραστηριοτήτων όπως κινηματογραφική βραδιά, σκάκι, θεατρικά παιχνίδια κλπ.

Δημιουργία και στελέχωση υποστηρικτικών δομών σε όλα τα σχολεία.

Δημιουργία συμβουλευτικού σταθμού νέων με ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό, ανθρώπους που μπορούν να κάνουν δουλειά πρόληψης στο σχολείο.

Ενίσχυση της συνεργασίας με τους γονείς, ενεργοποίηση των Συλλόγων Γονέων και ανάπτυξη δράσεων για τους γονείς.

Λειτουργία ομάδων γονέων με συμμετοχή και εκπαιδευτικών ώστε να υπάρξει επικοινωνία.
Δημιουργία μηχανισμών για τη διάδοση των καλών πρακτικών και της εμπειρίας που έχει αποκτηθεί είτε μέσω ιστοσελίδων είτε μέσω διασχολικών ή θεματικών εκδηλώσεων.

Ενημέρωση και συζήτηση με τα παιδιά σε σταθερή βάση.