Ο Έλληνας καταναλωτής στο μικροσκόπιο των ειδικών με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή

Πώς συμπεριφέρεται ο Έλληνας καταναλωτής; Τι τον ενδιαφέρει στις αγορές του; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των προϊόντων που βάζει στο μικροσκόπιο; Διαβάζει τις ετικέτες ή όσα αναγράφονται στις συσκευασίες του φαίνονται… κινέζικα; Επιμένει να αγοράζει… ελληνικά όπως υποδείκνυε το πάλαι ποτέ διαφημιστικό σλόγκαν του υπουργείου Εμπορίου; Ποιο είναι τελικά το προφίλ του Έλληνα καταναλωτή; Σε αυτά τα ερωτήματα δίνει απαντήσεις μεγάλη πανελλαδική έρευνα που διεξήχθη από το ίδρυμα ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ και η οποία παρουσιάζεται από το protothema.gr με αφορμή την αυριανή Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή.
 
Πέντε «φυλές» καταναλωτών εντοπίζονται στην ελληνική αγορά, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας: οι υπερκαταναλωτικοί (22%), οι πιστοί (17%), οι αδιάφοροι (16%), οι «ψαγμένοι» (25%) και οι ευαισθητοποιημένοι σε ό,τι αφορά την τιμή (20%). Σε ό,τι αφορά την γεωγραφική κατανομή τους οι πιστοί καταναλωτές απαντώνται κυρίως στην Αττική, οι ψαγμένοι στην Θεσσαλονίκη και οι ευαισθητοποιημένοι γενικώς στην περιφέρεια.
 
Οι υπερκαταναλωτικοί γεμίζουν το καλάθι τους μόνο με επώνυμες μάρκες τροφίμων και ποτών (σε ποσοστό 73%), επιμένουν σε συγκεκριμένες επιλογές μαρκών, θεωρούν πιο ασφαλή τα προϊόντα μεγάλων εταιρειών, καθώς και τα συσκευασμένα, αλλά και παρασύρονται από προσφορές στο σημείο πώλησης, αγοράζοντας έτσι αγαθά που συχνά δεν χρειάζονται.
 
Οι πιστοί καταναλωτές επιμένουν να αγοράζουν συγκεκριμένες μάρκες τροφίμων και ποτών, δεν μπαίνουν στη διαδικασία σύγκρισης τιμών στο σημείο πώλησης και δεν παρασύρονται από τις… σειρήνες των προσφορών.
 
Οι αδιάφοροι καταναλωτές όπως μαρτυρά και ο προσδιορισμός τους δεν απογοητεύονται και δεν διαμαρτύρονται όταν το προϊόν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους, απλώς διότι δεν τους ενδιαφέρει. Μάλιστα, με βάση το κριτήριο της ηλικίας περισσότερο αδιάφοροι προκύπτει ότι είναι οι νέοι 15 ως 25 χρόνων, με ποσοστό 53% έναντι των γυναικών.
 
Οι «ψαγμένοι» αντιδρούν όταν το προϊόν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους –είναι ενδεικτικό ότι περισσότεροι από τους μισούς (54%) «ψαγμένους» καταναλωτές, όταν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα με ένα προϊόν, το επιστρέφουν ή διαμαρτύρονται στο μαγαζί που το αγόρασαν. Επίσης έχουν το υψηλότερο επίπεδο ενημέρωσης σε σχέση με το τι αγοράζουν και συγκρίνουν πάντοτε τις τιμές πριν φτάσουν στο ταμείο.
 
Οι ευαισθητοποιημένοι προτιμούν λιγότερο από τους άλλους τύπους καταναλωτών τις επώνυμες μάρκες, δεν επιμένουν σε συγκεκριμένες επιλογές, σπάνια δοκιμάζουν νέα προϊόντα που διαφημίζονται και συγκρίνουν τις τιμές προτού αγοράσουν κάποιο προϊόν.
 
Τι άλλο έδειξε η έρευνα

• Ένας στους τρεις Έλληνες καταναλωτές επιλέγει τρόφιμα και ποτά μαρκών SM ή αποθήκης. Οι περισσότεροι ερωτηθέντες που απάντησαν ότι επιλέγουν τρόφιμα και ποτά SM ή αποθήκης είναι, κυρίως, άτομα μεγαλύτερων ηλικιών, 56-65 ετών, (ποσοστό 39%) και κατώτερης οικονομικοκοινωνικής τάξης (38%), και το βασικότερο κριτήριο επιλογής τους αποτελεί η χαμηλότερη τιμή των προϊόντων.
• Εννέα στους δέκα καταναλωτές επιμένουν να αγοράζουν ελληνικά προϊόντα. Οι λόγοι της προτίμησης σχετίζονται με την ποιότητα που πιστεύουν οι Έλληνες καταναλωτές ότι έχουν τα ελληνικά προϊόντα, στην εμπιστοσύνη που τους εμπνέουν (τα θεωρούν ασφαλή, ελεγμένα, αξιόπιστα), αλλά και στη διάθεσή τους να ενισχύσουν την ελληνική οικονομία. 
• Μόνο το 14% των καταναλωτών θεωρούν ότι οι κρατικοί φορείς τους προστατεύουν ως καταναλωτές. Η οικογένεια αναγνωρίζεται από όλες τις ηλικιακές ομάδες ως «πρωταθλητής» στην προστασία των μελών της. Το ποσοστό, μάλιστα, των ερωτηθέντων που θεωρούν ότι τους προστατεύει αρκετά έως πολύ ανέρχεται στο 86%. Οι κρατικοί φορείς καταλαμβάνουν την τελευταία θέση στην εμπιστοσύνη των καταναλωτών. 

Καταναλωτές και ετικέτες: μια σχέση αδιαφορίας 

Όπως κατέδειξε η έρευνα, οι καταναλωτές δεν κατανοούν πολλές από τις πληροφορίες που αναγράφονται στις συσκευασίες. Στην ερώτηση εάν έχουν ανάγκη ενημέρωσης για θέματα διατροφής, όπως η προέλευση συστατικών τροφίμων, τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων, τα πρόσθετα, η σχέση της διατροφής με την υγεία, κ.λπ., το μεγαλύτερο ποσοστό απάντησε ότι έχει αρκετά έως πολύ ανάγκη για ενημέρωση. Την ίδια στιγμή, όμως, η πλειονότητα  από τις ετικέτες των τροφίμων διαβάζει μόνο την ημερομηνία λήξης (περίπου το 70%), ενώ μόλις το 3,9% διαβάζει τις θερμίδες, το 3,1% τα λιπαρά και το 1,1% τα θρεπτικά συστατικά των προϊόντων. Σε ειδικές μόνο περιπτώσεις, π.χ. σε περιόδους δίαιτας ή για λόγους υγείας, ενδιαφέρονται οι καταναλωτές και για άλλα στοιχεία, εκτός αν ανήκουν στην κατηγορία των «ψαγμένων» και είναι ευαισθητοποιημένοι σε θέματα διατροφής. Πάντως, οι ερευνητές αξιολογούν ως θετικό το ότι το ειδικό κοινό των μαμάδων που έχουν παιδιά ηλικίας 3-12 ετών εμφανίζονται πιο ευαισθητοποιημένες σε ό,τι αφορά τη διατροφή των παιδιών τους. Το 71% απ’ αυτές διαβάζει πάντα ή τις περισσότερες φορές τις ετικέτες των τροφίμων, το 58% τα συστατικά τους, το 27% τα πρόσθετα, το 13% τις θερμίδες και το 8% τα λιπαρά.
 
Ταυτότητα της έρευνας: η έρευνα με θέμα τις καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων διεξήχθη από το Ίδρυμα ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ σε συνεργασία με την εταιρία MRB Hellas. To δείγμα αποτέλεσαν 1000 άτομα ηλικίας 15 έως 65 χρόνων, κάτοικοι αστικών περιοχών.