Έγκλημα στα Γλυκά Νερά: Το δράμα της Λυδίας - Αυτό το μωρό τι θα γίνει;

Τα ξημερώματα της 11ης Μαΐου ο Μπάμπης Αναγνωστόπουλος σήκωσε την 11 μηνών κόρη του από την κούνια όπου κοιμόταν. Εχοντας μόλις δολοφονήσει την Καρολάιν Κράουτς και πιθανότατα για να κάνει το βρέφος να σταματήσει να κλαίει ύστερα από το απότομο ξύπνημα, ο πιλότος το ακούμπησε στην πλάτη της νεκρής μητέρας του. Η Λυδία έμεινε εκεί, γαντζωμένη πάνω της, μέχρι τη στιγμή που έφτασε η Αστυνομία. Ετσι, το μωρό ένιωσε το σώμα της Καρολάιν να κρυώνει, να μην κινείται και να μην ανταποκρίνεται, να περνά στη νεκρική ακαμψία.

Η Λυδία είναι υπερβολικά μικρή για να περιγράψει τι ήταν αυτό που βίωσε και πώς το βίωσε. Δεν υπάρχει όμως καμία αμφιβολία ότι ο βίαιος αποχωρισμός από τη μητέρα της έχει καταγραφεί στο μυαλό και τον ψυχισμό της. Λειτουργοί από τον χώρο της ψυχικής υγείας, ειδικοί στις διαταραχές της παιδικής ανάπτυξης, επιβεβαιώνουν ότι ακόμη και σε τόσο πρώιμη ηλικία ένα παιδί μπορεί να υποστεί πολύ σοβαρό τραυματισμό, με παρενέργειες που ενδέχεται να διαβρώσουν το σύνολο της ύπαρξής του - και μάλιστα να υποφέρει εξαιτίας τους σε όλη του τη ζωή.

«Στη διεθνή βιβλιογραφία», αναφέρει επιστήμονας στο «ΘΕΜΑ», «υπάρχει πλήθος καταγεγραμμένων περιστατικών σχετικά με τον βρεφικό ψυχικό τραυματισμό, καθώς και το μετατραυματικό στρες. Το εν λόγω βρέφος, η Λυδία, χρήζει άμεσης και συστηματικής παρακολούθησης από ειδικούς. Μέσα στους επόμενους μήνες ή ακόμη και εβδομάδες υπάρχει ο κίνδυνος να πενθήσει με τον δικό της τρόπο για την απώλεια της μητέρας της με αποκοπή από το περιβάλλον. Μπορεί, π.χ., να αρχίσει να αρνείται τη λήψη τροφής, εν μέρει ή και καθ’ ολοκληρίαν, να μπει σε μια ληθαργική κατάσταση που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ακόμα και ανεπανόρθωτες βλάβες στον οργανισμό της. Αυτός είναι ένας τρόπος που, όπως σημειώνεται στη διεθνή βιβλιογραφία, αντιδρούν τα βρέφη που έχουν υποστεί πολύ σοβαρά τραυματικά γεγονότα, που έχουν σημαδευτεί από την απώλεια των προσώπων φροντίδας. Προκειμένου να πάρει κάποιος μια ιδέα για το τι μπορεί να έχει συμβεί στον εσωτερικό κόσμο της Λυδίας εξαιτίας των βίαιων γεγονότων που βίωσε στη σκηνή του φόνου αλλά και με την ένταση που είχε προηγηθεί ανάμεσα στο ζευγάρι, θα βοηθούσε η αναφορά στο λεγόμενο “Σύμπλεγμα της Νεκρής Μητέρας”. Είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται στις περιπτώσεις που η μητέρα, ενώ είναι εν ζωή, αντιμετωπίζει δικά της σοβαρά προβλήματα τα οποία δεν της επιτρέπουν να φροντίσει το παιδί, ούτε να συνδεθεί συναισθηματικά μαζί του - είναι δηλαδή σαν αυτό που λέει ο λαός “ζωντανή-νεκρή”. Το παιδί εισπράττει την ψυχική απονέκρωση της μητέρας του μέσα σε μια σύγχυση, εφόσον δεν μπορεί να διαχειριστεί μια ακραία και αντιφατική κατάσταση: η μητέρα και τροφός του, από την οποία το ίδιο εξαρτάται ολοκληρωτικά, είναι μεν ζωντανή και σωματικά παρούσα, ταυτόχρονα όμως έχει απομακρυνθεί από το παιδί της σαν να ήταν βιολογικά νεκρή. Το βρέφος μιμείται αυτή τη νέκρωση και την ενσωματώνει ψυχικά, με συνέπειες όχι μόνο στην ψυχοσυναισθηματική αλλά και στη γνωστική, κοινωνική, ακόμα και νευροφυσιολογική του ανάπτυξη, η οποία μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά σε πολύ μεγάλο βάθος».

Ο συζυγοκτόνος των Γλυκών Νερών, στην προσπάθειά του να σκηνοθετήσει ένα πειστικό άλλοθι, δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει ως τεκμήριο της υποτιθέμενης αθωότητάς του το παιδί. Με την πράξη του αυτή, όμως, κυριολεκτικά μετάγγισε θάνατο από τη νεκρή Καρολάιν στη Λυδία.

Η επιμέλεια

Η αρμόδια εισαγγελική αρχή, ευτυχώς, ανέλαβε αμέσως δράση. Με στόχο την ταχύτερη δυνατή διευθέτηση του κρίσιμου ζητήματος για το ποιος θα αναλάβει την επιμέλεια του βρέφους, ανατέθηκε σε κοινωνικούς λειτουργούς να ερευνήσουν το οικογενειακό περιβάλλον και τον ευρύτερο περίγυρο των δύο πλευρών που διεκδικούν την αναδοχή της Λυδίας. Δηλαδή τους γονείς της νεκρής και εκείνους του δολοφόνου. Οι μέχρι στιγμής κινήσεις και οι δημόσιες τοποθετήσεις αμφοτέρων των οικογενειών παραπέμπουν σε μια επικείμενη νομική αντιπαράθεση γύρω από την επιμέλεια του παιδιού. Εντός των ημερών η Εισαγγελία θα εκδώσει μια πρώτη προσωρινή απόφαση και αργότερα θα ακολουθήσει η οριστική. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου παραδοσιακά η οικογένεια διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο, το κοινό αίσθημα τείνει να συνταχθεί με τη μητέρα της Καρολάιν, η οποία ζητά να της παραχωρηθεί κατ' αποκλειστικότητα η ευθύνη ανατροφής της Λυδίας. Το επιχείρημά της συμπυκνώνεται στη φράση «έχασα το παιδί μου. Αν χάσω και το εγγόνι μου, για μένα θα είναι η χαριστική βολή».

Ωστόσο, από ηθικής, επιστημονικής ή ακόμη και νομικής άποψης, η απαίτηση της κυρίας Σούζαν Κράουτς θεωρείται απλώς μία μόνο από τις επιλογές που έχουν στη διάθεσή τους οι εισαγγελείς Ανηλίκων προτού αποφασίσουν για την τύχη της Λυδίας. Σε καμία περίπτωση η ανατροφή της μικρής στην Αλόννησο, μαζί με τη χαροκαμένη, βαρύτατα πενθούσα γιαγιά της και τον ασθενή ηλικιωμένο παππού της δεν αποτελεί τη μόνη επιλογή που έχει στη διάθεση της η δικαστική αρχή. Αντίστοιχα, δεν είναι εξ ορισμού προτιμότερη η λύση της αναδοχής από τους γονείς του πιλότου, αν μη τι άλλο επειδή προηγουμένως δεν είχαν την παραμικρή επαφή με το παιδί, καθώς συνάντησαν για πρώτη φορά την εγγονή τους στην κηδεία της Καρολάιν. Ακόμη πιο ακατάλληλη -ή έστω δυσλειτουργική- μοιάζει η λύση της εκ περιτροπής αναδοχής όπως την εννοεί η οικογένεια Αναγνωστόπουλου. Η οποία, με αίτησή της προς την αρμόδια εισαγγελική αρχή, ζητά «ισόρροπη επαφή και ανάπτυξη της Λυδίας, με εναλλασσόμενη άσκηση της επιμέλειας και ισότιμη συμμετοχή και των δύο πλευρών στην ανατροφή του παιδιού». Επί της ουσίας, το συγκεκριμένο αίτημα προβλέπει ότι η Λυδία θα διαμένει με τους γονείς του πατέρα της τον χειμώνα (Οκτώβριο - Απρίλιο), ενώ τον άλλο μισό χρόνο θα βρίσκεται στην Αλόννησο με τη μητέρα της Καρολάιν. Η κατά κάποιον τρόπο σολομώντεια αυτή λύση αντιμετωπίζει το πρόβλημα της ίσης διαμοίρασης του χρόνου, δημιουργεί όμως άλλες δυσχέρειες, τόσο πρακτικές όσο και ψυχολογικές, εις βάρος του πλέον αθώου παράγοντα της όλης ιστορίας. Ενός παιδιού που θα πηγαινοέρχεται ανάμεσα σε δύο μέρη και δύο οικογένειες, χωρίς σταθερή έδρα καθ’ οιανδήποτε έννοια. Ωστόσο, οι επιλογές που έχει στη διάθεσή της η ελληνική Δικαιοσύνη είναι περισσότερες και δεν εξαντλούνται στις προτάσεις των οικογενειών.

«Το ελληνικό κράτος έχει ευθύνη να φροντίσει τη Λυδία με μόνο και απόλυτο γνώμονα το βέλτιστο συμφέρον του ίδιου του παιδιού. Κάθε φορά που η Δικαιοσύνη βρίσκεται μπροστά σε παρόμοια διλήμματα πράττει με αποκλειστικό γνώμονα το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού και ουδέποτε το μετατρέπει σε μέσον παρηγοριάς για οποιονδήποτε συγγενή», δηλώνει στο «ΘΕΜΑ» ειδικός από τον κλάδο της Παιδοψυχολογίας. Ο ίδιος τονίζει ότι «προφανώς η οδύνη της κυρίας Κράουτς, όπως και των γονέων του πιλότου, είναι σεβαστή. Ολοι συμπάσχουμε. Επιστημονικά, όμως, αυτό που επιβάλλεται να γίνει κατεπειγόντως είναι η αξιολόγηση της ψυχικής κατάστασης του παιδιού. Πρέπει να ξέρουμε εάν έχει υποστεί τραυματισμό και να προσδιοριστεί, όσο αυτό είναι δυνατόν, η έκταση και η σοβαρότητα αυτού του τραύματος.

Κατόπιν, να σχεδιαστεί η κατάλληλη ψυχολογική αγωγή τόσο για το άμεσο όσο και για το ευρύτερο μέλλον της Λυδίας. Διεθνώς, πάντως, σε παρόμοιες περιπτώσεις βίαιων ενδοοικογενειακών περιστατικών, για την επιμέλεια των ορφανών τέκνων δεν προτιμώνται απαραιτήτως οι άμεσοι συγγενείς. Φανταστείτε, για παράδειγμα, τη Λυδία να μεγαλώνει είτε στην Αθήνα σαν “κόρη του φονιά”, είτε στην Αλόννησο σαν “κόρη της αδικοχαμένης”, πόσο βαρύ θα είναι το στίγμα, πόσο μεγάλος ο κίνδυνος να υποστεί παρενόχληση -bullying- στο σχολείο ή οπουδήποτε αλλού θα χρειάζεται να έρχεται καθημερινά αντιμέτωπη με το παρελθόν της - και μάλιστα με μη γόνιμο τρόπο.

Ποιες θα είναι οι αντιδράσεις των παππούδων της όταν η Λυδία θα είναι σε θέση να πληκτρολογήσει το όνομά της στο Google και να μάθει την αλήθεια για την τραγωδία που έχει εντυπωθεί μέσα της κι ας μην είναι η ίδια σε θέση να ανακαλέσει με ακρίβεια την αρχική τραυματική της ανάμνηση».

Για το καλό της Λυδίας

Το εναλλακτικό σενάριο που προτείνεται -και το οποίο βασίζεται σε επιστημονικώς ενδεδειγμένες πρακτικές- είναι το εξής: η αναδοχή της Λυδίας να ανατεθεί σε μια προσεκτικά επιλεγμένη τρίτη οικογένεια, δηλαδή εντελώς άσχετη με τις δύο εμπλεκόμενες. Ιδανικά, στην οικογένεια αυτή να υπάρχουν ήδη 1-2 παιδιά ώστε οι γονείς να είναι αρκετά έμπειροι στην ανατροφή τέκνων. Στην Ελλάδα υφίσταται θεσμικό πλαίσιο για τις διεθνείς υιοθεσίες, επομένως η Λυδία θα μπορούσε κάλλιστα να υιοθετηθεί από μια οικογένεια του εξωτερικού. Οπουδήποτε στον κόσμο δεν θα είναι «το παιδί του συζυγοκτόνου», ούτε «το παιδί της αδικοχαμένης Καρολάιν».

Μάλιστα, με δεδομένο ότι στη χώρα μας είναι μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός χεριού οι επιστήμονες που μπορούν να κάνουν έγκυρη διάγνωση του ψυχικού τραύματος σε τόσο νεαρά άτομα, τη Λυδία θα μπορούσαν να εξετάσουν ειδικοί, π.χ., από το βρετανικό «Anna Freud National Centre for Children and Families», ένα ινστιτούτο διερεύνησης και αντιμετώπισης παιδικών ψυχικών διαταραχών, το οποίο θεωρείται παγκοσμίως κορυφαίο στον τομέα του. Αν λοιπόν η Λυδία ξέφευγε τελείως από το γεμάτο απειλές για την εύρυθμη ψυχοκοινωνική της ανάπτυξη περιβάλλον της Ελλάδας.

Εάν εντασσόταν σε έναν υγιή οικογενειακό περίγυρο, π.χ., στην Αγγλία από όπου έλκει και την καταγωγή της, σταδιακά θα έφτανε στην πνευματική και συναισθηματική ωριμότητα ώστε τελικά να μάθει τα πάντα για το τι συνέβη ανάμεσα στους γονείς της, ποια ήταν η μητέρα της και ποιος είναι στ’ αλήθεια ο βιολογικός της πατέρας. Εξάλλου, το να αποκτήσει πρόσβαση στην πάσα αλήθεια είναι στοιχείο εκ των ων ουκ άνευ προκειμένου η Λυδία να κατακτήσει την εσωτερική της ισορροπία, να ξεπεράσει το τραύμα και να προχωρήσει στη ζωή της χωρίς εφιάλτες. Η μικρή Λυδία δικαιούται και πρέπει να γνωρίζει πώς έχασε τη μητέρα της, αρκεί, με την κατάλληλη στήριξη και επιστημονική βοήθεια, να είναι όσο δυνατή χρειάζεται για να σηκώσει το δυσβάστακτο βάρος του αδιανόητου εγκλήματος, ενός φόνου ο οποίος την έχει σημαδέψει ήδη για πάντα.

Ειδήσεις σήμερα: 

Οι 7 λόγοι που φέρνουν «έκρηξη» στην κτηματαγορά

Μύκονος: Διπλό φιάσκο για ληστές και... ιδιοκτήτη - Το ρολόι των 200.000 ευρώ που ήταν «σούπερ κλώνος»

Μέρκελ καλεί Ευρώπη: «Κλείστε τα σύνορα στους Βρετανούς τουρίστες!» - Αντιδρούν Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία