Ρόμαν Αμπράμοβιτς: Ένας αυτοεξόριστος ολιγάρχης

To πλωτό παλάτι του Ρομάν Αμπράμοβιτς ήταν αγκυροβολημένο εδώ και δύο μήνες στις δαλματικές ακτές. Το «Eclipse», των 500 εκατ. δολαρίων, φάνταζε επιβλητικό από τις στέγες του Ντουμπρόβνικ και συναγωνιζόταν σε μεγαλείο το ηλιοβασίλεμα, το οποίο είχαν συνηθίσει οι ντόπιοι, σε αντίθεση με τη θέα του 164 μέτρων mega yacht.

O κόλπος της Ζούπα στη βόρεια Αδριατική είναι το αγαπημένο μέρος διακοπών του Αμπράμοβιτς τα τελευταία χρόνια. Εκεί του αρέσει να δειπνεί με φίλους και στη συνέχεια να παρακολουθεί πάνω στο σκάφος τους αγώνες της ομάδας του, της Τσέλσι, αφού δεν γίνεται να τους παρακολουθήσει από κοντά εξαιτίας της αυτοεξορίας του από τη Μεγάλη Βρετανία, η οποία μετρά πλέον 18 μήνες, 42 εντός έδρας αγώνες αλλά και την αλλαγή τριών τεχνικών διευθυντών στην ομάδα που αγόρασε το 2003. Και όλα αυτά ενώ η Τερέζα Μέι, η γυναίκα που προσπάθησε να τον ταπεινώσει καθυστερώντας την ανανέωση της βίζας του τον Απρίλιο του 2018, δεν κατοικεί πλέον στο κτίριο 10 της Ντάουνινγκ Στριτ. Η ζωή του Ρομάν Αμπράμοβιτς άλλαξε απότομα μετά το σκάνδαλο Σκρίπαλ που έφερε στα όρια τις σχέσεις Μεγάλης Βρετανίας - Ρωσίας. Η βρετανική κυβέρνηση τότε είχε κατηγορήσει τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες ότι δηλητηρίασαν τον Ρώσο πρώην διπλό πράκτορα Σεργκέι Σκρίπαλ και για τον λόγο αυτό απέλασε δεκάδες Ρώσους διπλωμάτες. Η Ρωσία απάντησε ανάλογα και ο Αμπράμοβιτς, που εκείνο το διάστημα είχε κινήσει όλες τις νόμιμες διαδικασίες για να ανανεωθεί η βίζα του, στοχοποιήθηκε αν και ο ίδιος απέφευγε συστηματικά την όποια εμπλοκή του στα πολιτικά. Παρ’ όλα αυτά, ήταν πολλοί εκείνοι που τον αποκαλούσαν «pet του Κρεμλίνου», καθώς οι επιχειρήσεις του στη Ρωσία δεν επλήγησαν διόλου από την κρίση, σε αντίθεση με άλλους μεγιστάνες που είχαν εκφραστεί εναντίον του Ρώσου προέδρου. Λέγεται επίσης ότι είχε δωρήσει στον Βλαντιμίρ Πούτιν ένα γιοτ αξίας 28,5 εκατ. ευρώ λίγο καιρό πριν. Τυπικά όσοι επιχειρηματίες επένδυαν στη Βρετανία περισσότερα από 2 εκατ. λίρες μπορούσαν να λάβουν αμέσως τη βίζα Tier 1, που τους επιτρέπει να μένουν μόνιμα στη χώρα και να δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά. Η καθυστέρηση στην ανανέωση της βίζας του θεωρήθηκε προσβλητική από τον Αμπράμοβιτς, ο οποίος ανακοίνωσε άμεσα ότι ματαιώνει τα σχέδια για την αναβάθμιση του γηπέδου της Τσέλσι, κόστους 1,13 δισ. ευρώ, ως αντίποινα, κρατώντας όμως έτσι ως όμηρο την ομάδα. Εναν μήνα μετά απέκτησε την ισραηλινή υπηκοότητα (έχει και την κυπριακή) αγοράζοντας ένα παλιό ξενοδοχείο στο Τελ Αβίβ, όπου αρχικά σκόπευε να μετακομίσει. Εχοντας το ισραηλινό διαβατήριο, θα μπορούσε να επισκέπτεται όποτε θέλει τη Μεγάλη Βρετανία για μικρά χρονικά διαστήματα, κάτι όμως που δεν έκανε. Τότε ακούστηκε για πρώτη φορά ότι επιθυμούσε να πουλήσει τις μετοχές της Τσέλσι και άρχισαν να έρχονται οι προσφορές. Πριν από 10 ημέρες, όμως, ανακοίνωσε ο ίδιος ότι απέρριψε μία ακόμη δελεαστική πρόταση, αυτή τη φορά από κονσόρτσιουμ Κινέζων. «Υπήρξε καταρχήν μια ανταλλαγή απόψεων, αλλά ήμασταν αρκετά μακριά στο κομμάτι της αξιολόγησης», δήλωσε. Και ποιο είναι αυτό το κομμάτι; Το λιγότερο... 3 δισ. λίρες! Τόσα ζητά για να πουλήσει την ομάδα, λένε όσοι γνωρίζουν καλύτερα.

Ποιος όμως είναι ο άνθρωπος που σε ηλικία μόλις 53 ετών έχει περιουσία που ξεπερνά τα 12,9 δισ. δολάρια, σύμφωνα με το «Forbes», έχει το δεύτερο μεγαλύτερο γιοτ στον κόσμο και εντυπωσιακές επαύλεις σε Λονδίνο, Ρωσία αλλά και εκτάσεις στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους και τις Γαλλικές Δυτικές Ινδίες; Ο ολιγάρχης με το ντροπαλό χαμόγελο που πριν από λίγες ημέρες είδε την πρώην σύζυγό του Ντάσα Ζούκοβα να παντρεύεται τον Ελληνα και πολύ νεότερό του Σταύρο Νιάρχο; Ο ίδιος δηλώνει «πολίτης του πουθενά». Μπορεί να είναι πλέον Ισραηλινός πολίτης, αλλά επισκέπτεται όλο και πιο συχνά τη Ρωσία. Πριν από έναν μήνα πήγε με το σκάφος του στο Γκελεντζίκ στη Μαύρη Θάλασσα για να συναντηθεί με τον εκεί κυβερνήτη, ενώ από το 1999 μέχρι το 2013 οι δωρεές που έχει κάνει στην πόλη Τσουκότκα, της οποίας υπήρξε κυβερνήτης, ξεπερνούν τα 2,5 δισ. προκειμένου να χτιστούν σχολεία, νοσοκομεία και εργοστάσια.

Ο Αμπράμοβιτς εγκατέλειψε το σχολείο στα 16 του για να εργαστεί ως μηχανικός και στη συνέχεια κατετάγη στον Κόκκινο Στρατό. Μετά ξεκίνησε να πουλά πλαστικές πάπιες και την εποχή που η Σοβιετική Ενωση άρχισε να καταρρέει, με την Γκλάσνοστ και την Περεστρόικα του Γκορμπατσόφ να σηματοδοτούν τη νέα εποχή, το ξανθό αγόρι με το ωραίο χαμόγελο βρέθηκε στο κλαμπ των Ρώσων δισεκατομμυριούχων ξεκινώντας το εμπόριο πετρελαίου και φυσικού αερίου. Κάπως έτσι, δεν ξαναγύρισε ποτέ να κοιτάξει πίσω στο φτωχό μπολσεβίκικο παρελθόν του.

Η εφημερίδα «TheGuardian» σε άρθρο της για την ξέφρενη πορεία πλουτισμού του έγραψε: «Το 1996, σε ηλικία μόλις 30 ετών, ήταν ήδη πάμπλουτος και δικτυωμένος πολιτικά, σε βαθμό που έγινε στενός φίλος του Μπόρις Γιέλτσιν και είχε το δικό του διαμέρισμα μέσα στο Κρεμλίνο».

Οι γυναίκες στη ζωή του γίνονταν πλέον όλο και νεότερες ενώ έχει αποκτήσει επτά παιδιά από τις τρεις συζύγους του. Παράλληλα, έγινε από τους πιο στενούς φίλους και συμβουλάτορες του Βλαντιμίρ Πούτιν, ο διάδοχος του οποίου, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, υπήρξε προσωπική του επιλογή. Ωστόσο, από το 2012 και μετά η σχέση πατέρα - γιου με τον Πούτιν μοιάζει να έχει παγώσει, με τους «Times» να αναφέρουν ανοιχτά ότι ο Αμπράμοβιτς είχε εμπλοκή στον «πόλεμο του αλουμινίου», όπου τουλάχιστον 100 άτομα έχασαν τη ζωή τους για τον έλεγχο των χυτηρίων. Ο ίδιος δεν δίστασε να πουλήσει τον μέντορα και φίλο του, Ρώσο ολιγάρχη Μπόρις Μπερεζόφσκι, με τον οποίο η διαμάχη τους έφτασε στο Ανώτατο Δικαστήριο του Λονδίνου.

Πλέον δεν σταματά να δίνει το «παρών» ανά τον κόσμο σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, μεγάλα γκαλά όπερας, εκθέσεις τέχνης (θεωρείται από τους μεγαλύτερους συλλέκτες στον κόσμο) και φυσικά όπου βρίσκεται δεν παραλείπει να παρακολουθεί μαθήματα γιόγκα. Εκεί όμως που έχει εστιάσει το ενδιαφέρον του είναι στην εκστρατεία ενάντια στον αντισημιτισμό.  Μόνο κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους έδωσε πάνω από 10 εκατ. λίρες σε φιλανθρωπικούς σκοπούς εβραϊκών συλλόγων. Φυσικά, όλο αυτό το ενδιαφέρον του κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι. Ανατρέχοντας κάποιος στο παρελθόν του, διαπιστώνει ότι η εβραϊκή του οικογένεια εκδιώχθηκε από τη Λιθουανία από τους Ρώσους και εξορίστηκε στη Σιβηρία. Σύμφωνα με τη βιογραφία του «Abramovich: The Billionaire from Nowhere», που κυκλοφόρησε το 2005, η μητέρα του πέθανε ύστερα από δηλητηρίαση στο αίμα καθώς αναγκάστηκε να κάνει έκτρωση όταν ο ίδιος ήταν μόλις 12 μηνών. Δύο χρόνια αργότερα έχασε τη ζωή του και ο πατέρας του. Ο ίδιος μεγάλωσε με τον θείο του και επειδή οι δικοί του δεν είχαν ρωσικό διαβατήριο, δίπλα στο όνομά του οι δάσκαλοι έγραψαν: «Εβραίος».

«Αξίζει πραγματικά να του φέρονται έτσι, τη στιγμή που δεν αποδείχτηκε η παραμικρή πολιτική του εμπλοκή;» αναρωτιέται ο Κεν Μπέιτς, πρώην ιδιοκτήτης της Τσέλσι, στην εφημερίδα «The Daily Telegraph». Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι, πέρα από τη Βρετανία, ο Αμπράμοβιτς θεωρήθηκε στο παρελθόν persona non grata και στην Ελβετία. Εκεί, το 2016 έκανε πίσω στην αγορά μιας κατοικίας μόλις πληροφορήθηκε ότι η Ομοσπονδιακή Αστυνομία είχε στα χέρια της ένα έγγραφο που τον χαρακτήριζε «κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια και μεγάλο ρίσκο». Αιτία; Η 28ετής διένεξή του με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης η οποία τον είχε μηνύσει για μη αποπληρωμένη ενός δανείου. Οι παίκτες τηςΤσέλσι, πάντως, τον αποκαλούν «ντροπαλό αφεντικό» και όλοι στην ομάδα περιμένουν να καταλαγιάσει η οργή του και να πουλήσει τελικά τις μετοχές του σε ένα λογικό ποσό. Ωστόσο, ο ίδιος προς το παρόν δεν κάνει πίσω στις απαιτήσεις των 3 δισ. και συνεχίζει να πλέει στις θάλασσες του κόσμου με το «Eclipse», το οποίο πλέον αποτελεί τη μόνη πατρίδα για τον «πολίτη του πουθενά».

Φωτογραφίες: AFP / VISUALHELLAS.GR, GETTY IMAGES / SPLASHNEWS / IDEAL IMAGE