Μαρίνα Ηλιάδη: Με το έργο του Martin Margiela στην Αθήνα

Ο Βέλγος Μαρτέν Μαρζελά υπήρξε κορυφαίος σχεδιαστής μόδας - τα ρούχα του ανέτρεψαν τη βιομηχανία της μόδας. Ο ίδιος, ωστόσο, εγκατέλειψε τον χώρο σχετικά νωρίς για να αφοσιωθεί στο μεγάλο πάθος του, την τέχνη. «Δεν επέλεξα να αποκαλώ τον εαυτό μου καλλιτέχνη. Από παιδί σχεδίαζα, ζωγράφιζα και άκουγα ενθαρρυντικά σχόλια από ενήλικες για τις δεξιότητές μου.

Τα χρόνια μου στο καλλιτεχνικό σχολείο επιβεβαίωσαν την εμμονή μου. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της καριέρας μου στη μόδα, κριτικοί και συγγραφείς με αποκάλεσαν καλλιτέχνη γιατί ένιωθαν ότι δημιουργούσα ελεύθερος, χωρίς φόβο. Κάθε καλλιτεχνικός τομέας ήταν πάντα μαγνήτης για μένα», ομολόγησε πρόσφατα σε μία από τις σπανιότατες συνεντεύξεις του ο Βέλγος εικαστικός που αυτή την περίοδο παρουσιάζει για πρώτη φορά τη δουλειά του στην Ελλάδα, χάρη στη συνεργασία του με την γκαλερίστα Μαρίνα Ηλιάδη που κατάφερε να τον φέρει στην Αθήνα, και συγκεκριμένα στον χώρο τέχνης Bernier/Eliades, στο Θησείο.

Τα γλυπτά και οι εικαστικές εγκαταστάσεις του διερευνούν θέματα αποδόμησης, κατακερματισμού και ανακατασκευής αντικειμένων που βρέθηκαν, όπως ακριβώς έκανε το σχέδιο μόδας του. «Το έργο του μαρτυρά μια αγάπη για το παραγνωρισμένο και αόρατο, με έντονη ματιά στις σουρεαλιστικές πρακτικές», εξηγεί η Μαρίνα Ηλιάδη. «Ο Μαρζελά αναζητά την ομορφιά στο φευγαλέο.

Για εκείνον, τα αντικείμενα βρίσκονται σταθερά σε μια διαδικασία μεταμόρφωσης, ενώ τα ίχνη του χρόνου αποτελούν διαρκή πηγή έμπνευσης. Κεντρικά στοιχεία στο έργο του είναι το σώμα, η επιδερμίδα και η κόμη των ανθρώπων, ενώ το αστικό περιβάλλον λειτουργεί γι’ αυτόν ως ένας άπειρος θαυμαστός τόπος. Η δουλειά του είναι αφιερωμένη στο άγνωστο και την έκπληξη, ενώ διακρίνεται για την εξέχουσα ευαισθησία με την οποία ο καλλιτέχνης μεταχειρίζεται τις πρώτες ύλες».

Για την έκθεση στην Αθήνα ο καλλιτέχνης μεταμορφώνει την γκαλερί Bernier/Eliades συνθέτοντας μια υποβλητική ατμόσφαιρα. «Αντλώντας έμπνευση από τη φράση του Αλφόνς ντε Λαμαρτέν, ποιητή του 19ου αιώνα, “Αψυχα αντικείμενα, έχετε ψυχή”, η καλλιτεχνική πρακτική του Μαρζελά εμπεριέχει αναμφίβολα στοιχεία ρομαντισμού παρόλο που ο ίδιος είναι γνωστός για τον ριζοσπαστισμό του», λέει η Μαρίνα Ηλιάδη.

Στα έργα του «Shore Shoes» και «Barriers» αδρανή καθημερινά αντικείμενα αφυπνίζονται, αποκαθίσταται η αξιοπρέπειά τους και εξιδανικεύονται. Σαγιονάρες που έχει ξεβράσει η θάλασσα αποκτούν ξανά ζωή και γίνονται έργα τέχνης. Στο έργο του «Steps» ο Μαρζελά χρησιμοποιεί ως σπάνια πρώτη ύλη το χαλί για να δημιουργήσει πίνακες που πόρρω απέχουν από τη ζωγραφική.

Το ανθρώπινο σώμα και η φόρμα συνιστούν κομβικά σημεία. Στη σειρά «Torsos» ένας ώμος, ένας λαιμός και ένας κορμός λιώνουν σε μια ομοειδή βάση που θυμίζει δέρμα, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με τους παραδοσιακούς τρόπους έκθεσης και θέασης των αντικειμένων. Τα «Kits» από σιλικόνη ξυπνούν αναμνήσεις από παιχνίδια κατασκευής. «Ενδιαφέροντα είναι και τα κεφάλια που παρουσιάζουν την ηλικιακή εξέλιξη του ανθρώπου. Τα μαλλιά ξεκινούν από σκούρα για να γκριζάρουν, να γίνουν ελαφρώς λευκά και αργότερα τελείως λευκά.

Το εκπληκτικό είναι ότι σε αυτά τα έργα ο Μαρζελά χρησιμοποιεί φυσική τρίχα, κάτι που είναι αναμενόμενο αν σκεφτούμε ότι είναι γιος κομμωτή».
Εκτός από την γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα, η Μαρίνα Ηλιάδη και ο Ζαν Μπερνιέ διατηρούν και την ομώνυμη γκαλερί στις Βρυξέλλες, την ευρωπαϊκή πόλη που έπαιξε ρόλο-κλειδί στη γνωριμία τους με τον Βέλγο εικαστικό. «Παρακολουθούμε τη δουλειά του εδώ και πολλά χρόνια. Κάποια στιγμή η γκαλερί του στο Βέλγιο αποφάσισε να κλείσει και ο ιδιοκτήτης, που ήταν πολύ φίλος μας, ήθελε να τοποθετήσει τους καλλιτέχνες του σε άλλες γκαλερί. Μας έκλεισε ένα ραντεβού μαζί του, του δείξαμε τα σχέδια των δικών μας γκαλερί και συμφώνησε να αρχίσουμε τη συνεργασία μας».

«Ανακάλυψη» του Ζαν-Πολ Γκοτιέ, ο Μαρζελά είναι μια ιδιοφυΐα που έγραψε τη δική της ιστορία στη μόδα, ιδρύοντας το 1988 το Maison Margiela και προκαλώντας σοκ και λατρεία με τη δική του σουρεαλιστική και αντισυμβατική εκδοχή της πολυτελούς ένδυσης επί δύο δεκαετίες. Το κενό του σήμερα καλύπτει ο Τζον Γκαλιάνο από τη θέση του δημιουργικού διευθυντή του οίκου. «Ο Μαρζελά είναι εξαιρετικά απλός. Παρότι επί 20 χρόνια έκανε επιτυχία στη μόδα, στην ουσία αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην τέχνη», λέει η Μαρίνα Ηλιάδη για τον ιδιόρρυθμο Βέλγο που καθιερώθηκε ως «άγνωστος» σχεδιαστής, αφού αρνιόταν κάθε πρόταση για συνέντευξη και φωτογράφηση.

Αντιπροσωπευτικό της προσωπικότητας του ιντριγκαδόρου δημιουργού, το γεγονός ότι παρόλο που ήρθε στην Αθήνα δεν παραβρέθηκε στα εγκαίνια της έκθεσής του. «Από την εποχή που έκανε καριέρα στον χώρο της μόδας και αντιλήφθηκε ότι η δουλειά πολλών σχεδιαστών βασιζόταν στις σχέσεις τους με τα ΜΜΕ, αποφάσισε ότι όλο αυτό εγκλωβίζει την ελευθερία και την ιδιωτικότητά του και δήλωσε στον Ζαν-Πολ Γκοτιέ που τον παρότρυνε να ασχοληθεί με το σχέδιο μόδας: “Θα μπω στον χώρο, αλλά δεν θα εμφανίζομαι ποτέ”. Αυτό ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα. Ακόμη και στο φινάλε των σόου του, παρότι είθισται ο σχεδιαστής να βγαίνει στον κόσμο, εκείνος το απέφευγε.

Διοργάνωνε τις επιδείξεις και τα γεύματα που ακολουθούσαν μετά και δεν εμφανιζόταν ποτέ. Την ίδια οδό ακολουθεί και τώρα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι φωτογραφίες του σπανίζουν», καταλήγει η Μαρίνα Ηλιάδη.