Μεγάλο ενδιαφέρον στο 4ο SEEED του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ. Ευρώπης

Η ασφάλεια των ενεργειακών προμηθειών και  τα μεγάλα ενεργειακά πρότζεκτ που υλοποιούνται ή σχεδιάζονται στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης βρέθηκαν στο επίκεντρο του "4th South East Europe Energy Dialogue" (SEEED), το οποίο πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Στο φετινό 4th SEEED, που διοργανώθηκε για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά από το Ινστιτούτο Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ), σε συνεργασία με το World Energy Council (WEC), συμμετείχαν περισσότεροι από 50 ομιλητές και panelists από την Ελλάδα, αλλά κυρίως από το εξωτερικό, και συνολικά εννέα διεθνείς οργανισμοί (WEC, CGES, Energy Community, European Commission, Energy Secretariat, EBRD, EIB, Black Sea Trade & Development Bank και OME).

Τις εργασίες του συνεδρίου άνοιξαν ο αντιπρόεδρος και γενικός διευθυντής του ΙΕΝΕ κ. Κωστής Σταμπολής και ο κ. Slav Slavov, από το WEC στο Λονδίνο, οι οποίοι υπογράμμισαν τη σημασία της ενεργειακής ασφάλειας στη ΝΑ Ευρώπη. Αναφερόμενος στην κρίση που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη, ο κ. Σταμπολής εκτίμησε ότι θα επηρεάσει την υλοποίηση των επενδύσεων στον τομέα της ενέργειας – κυρίως αυτών που έχουν να κάνουν με μικρά έργα. Ο κ. Slavov τόνισε από την πλευρά του ότι οι δύο μεγάλες προκλήσεις στον ενεργειακό τομέα σήμερα είναι η εξασφάλιση της ενεργειακής τροφοδοσίας και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Στον τομέα  της ενεργειακής ασφάλειας αναφέρθηκε και ο πρόεδρος του ΙΕΝΕ Δρ. Ιωάννης Δεσύπρης, ο οποίος επισήμανε ότι η έλλειψη ασφαλούς τροφοδοσίας αποτελεί μια ευκαιρία για τη ΝΑ Ευρώπη να καταστεί ενεργειακός διάδρομος με την προϋπόθεση ότι θα αναζητηθούν νέα μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης, θα υπάρξει διεθνοποίηση των επενδύσεων καθώς και συνεργασία στις νέες τεχνολογίες και στις νέες υποδομές σε εθνικό επίπεδο. Πρότεινε, μάλιστα,  τη σύσταση μιας «οριζόντιας» επιτροπής ειδικών, η οποία με τον συντονισμό του ΙΕΝΕ θα παρουσιάσει την έκθεσή της στις κυβερνήσεις.

Εκπροσωπώντας τη ΡΑΕ, ο Δρ. Γιώργος Κουτζούκος αναφέρθηκε στη Συνθήκη Ενεργειακής Κοινότητας (Energy Community Treaty), η οποία υπεγράφη τον Οκτώβριο του 2005, στους στόχους της καθώς και στην πρόοδο που έχουν σημειώσει τα συμβαλλόμενα μέρη όσον αφορά στις μεταρρυθμίσεις που προβλέπει η Συνθήκη.

Ο κ. Henri Donchev, από το βουλγαρικό υπουργείο Οικονομίας, Ενέργειας και Τουρισμού, παρουσίασε την πολιτική και τους στόχους της Βουλγαρίας στον τομέα της ενέργειας, όπως και τις τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά στην απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού στη χώρα. Σύμφωνα με τον κ. Donchev, οι βασικότερες προκλήσεις για τη Βουλγαρία είναι η περαιτέρω προσέλκυση επενδύσεων στην παραγωγή ηλεκτρισμού και η κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στο Μπέλενε.

Τις εξελίξεις  στον ενεργειακό τομέα της Αλβανίας παρουσίασε από την πλευρά του  ο καθηγ. Stavri Dhima, εκπροσωπώντας το υπουργείο Οικονομίας, Εμπορίου και Ενέργειας της χώρας, ενώ ο Dr. Yurdakul Yigitguden, από την εταιρεία Borusan ENBW, πρώην υφυπουργός Ενέργειας της Τουρκίας, αναφέρθηκε στις ρωσοτουρκικές σχέσεις στον τομέα της ενέργειας. Όπως τόνισε, η Ρωσία αποτελεί τον Νο1 προμηθευτή φυσικού αερίου της Τουρκίας. Στο πλαίσιο της συνεργασίας τους, οι δύο χώρες έχουν συνάψει φέτος 17 ενεργειακές συμφωνίες, ενώ συζητούν από το 2009 τη δυνατότητα μας μακροχρόνιας στρατηγικής συνεργασίας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις συμμετεχόντων ειδικών στο 4th SEEED, αν πραγματοποιηθεί αυτή η στρατηγική συνεργασία, θα αλλάξει πλήρως τα δεδομένα για μια σειρά ενεργειακών έργων στην περιοχή.

Εξαιρετικά  ενδιαφέρουσα ήταν η ομιλία του αναλυτή  του Centre for Global Energy Studies (CGES), Dr. Manouchehr Takin, ο οποίος υπογράμμισε την ανάκη για εισαγωγές ενέργειας στη ΝΑ Ευρώπη, ενώ στάθηκε ιδιαιτέρως στην επιρροή που έχει η πολιτική στις επιχειρηματικές αποφάσεις για επενδύσεις στην ενέργεια. Αναφερόμενος στο ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας, ο κ. Takin υποστήριξε ότι οι ανησυχίες δεν σχετίζονται με τις εισαγωγές καθαυτές αλλά με τις πολιτικές παρεμβάσεις και πιέσεις (π.χ. οι κυρώσεις των ΗΠΑ σε Λιβύη, Ιράν και Ιράκ). Εκτίμησε, μάλιστα, ότι αν δεν είχαν επιβληθεί αυτές οι κυρώσεις, ενδεχομένως να είχε αποφευχθεί η εκτίναξη των τιμών πετρελαίου στα 147 δολάρια το βαρέλι στα μέσα του 2008.

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο κ. Michael Savva από την πρεσβεία της Ρωσίας στην Ελλάδα, ο οποίος αναφέρθηκε στην ελληνορωσική συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, η οποία, όπως είπε, είναι σημαντική για το διμερές εμπόριο και την επιχειρηματικότητα στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης. Ο κ. Savva μίλησε για τα δύο βασικά ενεργειακά πρότζεκτ στα οποία συνεργάζονται οι δύο χώρες – τους αγωγούς Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και South Stream – επαναλαμβάνοντας την ισχυρή δέσμευση της Μόσχας για την υλοποίησή τους. Εκτίμησε, εξάλλου, ότι τα πρότζεκτ μεταφοράς ενέργειας μπορούν να αποφέρουν κέρδη σε μακροπρόθεσμο επίπεδο δεδομένου ότι η ζήτηση για ενέργεια δεν έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την κρίση. Η Ρωσία έχει τη δυνατότητα να υλοποιήσει ενεργειακά έργα στην περιοχή, τόνισε, σημειώνοντας ότι η παραγωγή πετρελαίου της χώρας σημείωσε σημαντική αύξηση πέρυσι παρά την διεθνή οικονομική κρίση.

Τα έργα φυσικού αερίου στην περιοχή της  ΝΑ Ευρώπης και τον ρόλο της  Τουρκίας στην κατάσταση που έχει διαμορφωθεί σήμερα παρουσίασε ο  γενικός διευθυντής της ADG Natural Gas Consultancy Company, κ. Gokhan Yardim. Συγκεκριμένα, ο κ. Yardim αναφέρθηκε στους αγωγούς Nabucco, ITGI και TAP και στο εκτενές δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου που διαθέτει ήδη η Τουρκία και μπορεί να αξιοποιήσει για τη μεταφορά αερίου από χώρες της Κασπίας προς την Ευρώπη.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε και η παρουσίαση του κ. Αντώνη Νάτσικα από τη ΔΕΠΑ, ο οποίος αναφέρθηκε στην ελληνική αγορά φυσικού αερίου, στις διεθνείς διασυνδέσεις της Ελλάδας – διασύνδεση με Βουλγαρία (IGB) και διασύνδεση με Ιταλία (IGI Poseidon) – και στον ρόλο της ΔΕΠΑ σε αυτές. Όπως τόνισε, το χάσμα μεταξύ παραγωγής και ζήτησης φυσικού αερίου στην Ευρώπη εξακολουθεί να μεγαλώνει, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για νέες ενεργειακές οδούς. Όσον αφορά στον αγωγό ITGI, υπογράμμισε ότι είναι σημαντικός για την Ευρώπη, καθώς αποτελεί μια ξεχωριστή ευκαιρία για τη διασύνδεσή της με το Αζερμπαϊτζάν, και εκτίμησε ότι η τελική επενδυτική απόφαση για την υλοποίησή του πιθανόν να ληφθεί εντός του 2010. Ανέφερε, επίσης ότι η ζήτηση φυσικού αερίου στην Ελλάδα αναμένεται να ανέλθει το 2020 σε 7 δισ. κυβικά μέτρα περίπου.

Το έργο για την υλοποίηση του αγωγού Trans Adriatic Pipeline (TAP) παρουσίασε από τη πλευρά της η κ. Marija Savova Velkoski, εμπορική διευθύντρια του έργου, επισημαίνοντας τα πλεονεκτήματα που αυτό προσφέρει συγκριτικά με άλλα που σχεδιάζονται στην περιοχή. Πρόκειται για ένα εμπορικά και τεχνικά βιώσιμο πρότζεκτ, το οποίο θα συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια και στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας στην περιοχή, τόνισε η κ. Velkoski. Επισήμανε επίσης ότι ο TAP θα έχει μικρότερο μήκος σε σχέση με τους ανταγωνιστές του, ελαχιστοποιώντας έτσι το κόστος μεταφοράς, και θα χρηματοδοτηθεί αποκλειστικά από τις τρεις εταιρείες που συμμετέχουν στην κοινοπραξία (EGL, Statoil, Ε.ΟΝ.-Ruhrgas). Παράλληλα, αποτελεί το μοναδικό πρότζεκτ που είναι ανοιχτό σε νέους εταίρους.

Επίσης, ο Dr. Narsi Ghorban, γενικός διευθυντής της Narkangan Gas to Liquid International Co. και από τους πλέον γνωστούς ενεργειακούς αναλυτές του Ιράν, αναφέρθηκε στα αποθέματα φυσικού αερίου της χώρας και στις πιθανές εξαγωγές της. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε, το Ιράν διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα στη Μέση Ανατολή, τα οποία αναλογούσαν το 2009 στο 16% των παγκόσμιων αποθεμάτων και στο 33,5% των αποθεμάτων της Μ. Ανατολής. Αν τα αποθέματα αυτά αξιοποιηθούν γρήγορα, τόνισε, θα μπορέσουν να καλυφθούν τόσο οι εγχώριες ανάγκες – που αποτελούν και προτεραιότητα για τη χώρα – όσο και οι εξαγωγές. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Ghorban παρουσίασε τις πιθανές διαδρομές των ιρανικών εξαγωγών προς την Ευρώπη (π.χ. μέσω Τουρκίας ή Συρίας). Διευκρίνισε τέλος ότι το LNG δεν αποτελεί προτεραιότητα για τη χώρα του.

Οι  αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού

Κατά τη δεύτερη ημέρα του συνεδρίου  στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκαν οι αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού στη ΝΑ Ευρώπη, οι ΑΠΕ και οι προοπτικές όσον αφορά στις νέες ενεργειακές τεχνολογίες.

Εξαιρετικά  ενδιαφέρουσα ήταν η παρουσίαση της  κ. Χρυσούλας Αργυρίου από τη διεύθυνση Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αναφέρθηκε στις πολιτικές της Ε.Ε. για την αγορά φυσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη, δίνοντας έμφαση στην προώθηση των επενδύσεων, στην ανάγκη για σταθερούς κανόνες στο τράνζιτ και στην ασφάλεια των ενεργειακών προμηθειών. Προτεραιότητες για την Ε.Ε., ανέφερε, είναι μεταξύ άλλων το σχέδιο για τη διασύνδεση Αιγαίου-Αδριατικής-Βαλτικής-Μαύρης Θάλασσας (2A2B), το ρυθμιστικό πλαίσιο στη ΝΑ Ευρώπη και το Energy Community Gas Ring.

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο κ. Milan Zdravkovic, ανώτατο στέλεχος της JP SRBIJAGAS στη Σερβία, ο οποίος αναφέρθηκε στα οφέλη από τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς φυσικού αερίου στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης. Υπογράμμισε παράλληλα την ανάγκη για δημιουργία νέων διασυνδέσεων μεταξύ των εθνικών συστημάτων.

Το βουλγαρικό δίκτυο διαμετακόμισης φυσικού αερίου καθώς και τις στρατηγικές  για την ανάπτυξη νέων υποδομών στη  χώρα παρουσίασε ο κ. Rosen Simitchiev από την Bulgartransgaz, ενώ ο κ. Vladimir Durovic από την κροατική Plinacro αναφέρθηκε στον ρόλο της Κροατίας στην περιοχή, σημειώνοντας πως το σύστημα διανομής αερίου της χώρας βρίσκεται στο τελικό στάδιο.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε και η ομιλία του κ. Παναγιώτη Κανελόπουλου από τον Όμιλο Μυτιληναίου, ο οποίος αναφέρθηκε στο LNG και στον ρόλο του στην απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Το γεγονός ότι το LNG αναδεικνύεται ως ένα παγκόσμιο εμπόρευμα, σε συνδυασμό με την απελευθέρωση της αγοράς αερίου, δημιουργεί μια σημαντική ευκαιρία για μείωση των τιμών και για την Ελλάδα γενικότερα, τόνισε μεταξύ άλλων.

Μιλώντας  στη συνεδρία που ήταν αφιερωμένη στην αγορά ηλεκτρισμού, ο κ. Nenad Stefanovic από την Υπηρεσία Ενέργειας της Σερβίας αναφέρθηκε εκτενώς στο Southeast Europe Coordinated Auction Office (CAO). Επίσης, επισήμανε ότι το κανονιστικό πλαίσιο στη χώρα του παρουσιάζει σημάδια βελτίωσης, ενώ αναφερόμενος στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης τόνισε ότι οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να εναρμονίσουν το κανονιστικό πλαίσιο και να διασφαλίσουν τη διαφάνεια στην αγορά.

Ο κ. Νίκος Φρυδάς, ανώτερο στέλεχος στη διεθνή εταιρεία συμβούλων Mott MacDonald, παρουσίασε έρευνα της εν λόγω εταιρείας, για λογαριασμό της βρετανικής κυβέρνησης, αναφορικά με το σταθμισμένο κόστος για την παραγωγή ηλεκτρισμού, ενώ ο κ. Aleksandar Mijuskovic από την Prenos A.D. του Μαυροβουνίου αναφέρθηκε στις νέες γραμμές διανομής που σχεδιάζονται στη χώρα, όπως στην γραμμή με την Αλβανία και στην υποθαλάσσια διασύνδεση με την Ιταλία.

Τέλος, η  κ. Τατιάνα Τσιρακοπούλου, νομικός σύμβουλος στον όμιλο Μυτιληναίου, και ο κ. Γιάννης Κελεμένης από τη δικηγορική εταιρεία Kelemenis & Co. παρουσίασαν το νομικό πλαίσιο της ευρωπαϊκής και της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού. Ο κ. Κελεμένης χαρακτήρισε θετική εξέλιξη την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού στην Ελλάδα, ωστόσο επισήμανε ότι εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα και ότι το μονοπώλιο παραμένει ουσιαστικά  στη ΔΕΗ, η οποία κατέχει περίπου το 96% της αγοράς. Εκτίμησε μάλιστα ότι η κατάσταση δεν θα βελτιωθεί σε βραχυπρόθεσμο αλλά σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο.
 

Σημειώνεται ότι το 4th SEEED πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της ελληνικής κυβέρνησης, ενώ χορηγοί είναι ο Όμιλος Μυτιληναίου, η εταιρεία ηλεκτρισμού EGL, η ΔΕΠΑ και η Siemens και υποστηρικτές οι εταιρείες Vestas και MARTIFER και η κοινοπραξία TAP.