Κομισιόν: Τα 5 σενάρια για το μέλλον της Ευρώπης

Τα πέντε σενάρια για τη μελλοντική εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα παρουσιάσουν το απόγευμα στο πλαίσιο της «Λευκής Βίβλου» ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Αντόνιο Ταγιάνι, επ' αφορμή της επετείου για τα 60 χρόνια από τη Σύνοδο της Ρώμης καιν τη σύσταση της σημερινής ΕΕ. 

Το περιοδικό Politico εξασφάλισε, όπως μεταδίδει, τη «Λευκή Βίβλο» τις βασικές αρχές της οποίας συνέταξε ο κ. Γιούνκερ, που θα αποτελέσει τη βάση της συζήτησης που θα ξεκινήσει στις 25 Μαρτίου, στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής στη Ρώμη.

Όπως αποκαλύπτει το περιοδικό, τα 5 σενάρια που θα παρουσιαστούν τιτλοφορούνται «Συνεχίζουμε», «Τίποτα άλλο πέραν της ενιαίας αγοράς», «Αυτοί που θέλουν περισσότερα, κάνουν περισσότερα», «Κάνοντας λιγότερα αλλά πιο αποτελεσματικά» και «Κάνοντας πολύ περισσότερα μαζί».

Σενάριο 1: «Συνεχίζουμε»

Το σενάριο αυτό προϋποθέτει ότι θα χρειαστούν μικρές αλλαγές στη λειτουργία της ΕΕ, και εξαρτάται από τη βούληση των εθνικών κυβερνήσεων για εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς, καθώς και για κοινή στάση απέναντι σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Παράλληλα, μείζονα θέματα όπως ο έλεγχος των συνόρων θα επαφίενται ως επί το πλείστον στις εθνικές κυβερνήσεις.

Υπάρχουν ωστόσο, γκρίζα σύννεφα σε αυτό το σενάριο, όπως για παράδειγμα, τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν από φράσεις όπως «οι Ευρωπαίοι μπορούν να ταξιδεύουν χωρίς διασυνοριακό έλεγχο, αν δεν συμφωνηθούν αλλαγές στη λειτουργία της Ζώνης Σένγκεν. Η Κομισιόν εξάλλου προειδοποιεί ότι «οι συνεχείς βελτιώσεις στη διαχείριση των συνόρων είναι απαραίτητες για να αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις. Αν δεν συμβεί αυτό, κάποιες χώρες μπορεί να εύχονται να διατηρηθούν οι στοχευμένοι εσωτερικοί έλεγχοι».

Σενάριο 2: «Τίποτα άλλο πέραν της ενιαίας αγοράς»

Δεν υπάρχει μεγάλος ενθουσιασμός γι' αυτό το σενάριο, καθώς η Κομισιόν αναγνωρίζει ότι η λήψη αποφάσεων μπορεί να είναι εύκολο να γίνει κατανοητή, ωστόσο υπάρχει περιορισμένη δυνατότητα συλλογικής δράσης. Αυτό, όπως λέει, μπορεί να μεγαλώσει το χάσμα μεταξύ προσδοκιών και πραγματικότητας.
Εχοντας την ενιαία αγορά ως κεντρική της αποστολή, η Κομισιόν θεωρεί ότι η ΕΕ θα αντιμετωπίσει μεγαλύτερους κινδύνους αναφορικά με το ευρώ, γιατί θα έχει αποτύχει στην εγκαθίδρυση της οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης, αφήνοντάς την ευάλωτη σε μια νέα οικονομική κρίση. Οι εταιρείες θα αντιμετωπίζουν περισσότερους τελωνειακούς ελέγχους και τα μέλη της ΕΕ θα επιστρέψουν στην επιδίωξη διμερών σχέσεων στην εξωτερική πολιτική. Πιο δύσκολες θα είναι επίσης οι εμπορικές συμφωνίες και η συνεργασία σε θέματα άμυνας.

Σενάριο 3: «Αυτοί που θέλουν περισσότερα, κάνουν περισσότερα»

Αυτή θα είναι μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, βασισμένη σε «συνασπισμούς» σε διάφορους τομείς όπως άμυνα, εσωτερική ασφάλεια, φορολογία, κοινωνικά θέματα. Η Κομισιόν υποθέτει ότι και τα 27 κράτη μέλη θα κάνουν πρόοδο σε μια πιο ενιαία αγορά. Πιστεύει δε ότι αυτό το μοντέλο θα οδηγήσει σε διαφωνίες για τα δικαιώματα των πολιτών και δεν θεωρεί πιθανό ότι η διακυβέρνηση της ευρωζώνης θα ολοκληρωθεί. Ωστόσο, υποστηρίζει ότι θα επιτρέψει στους εθνικούς στρατούς που έχουν στενές σχέσεις μεταξύ τους να μπουν γρήγορα σε νέα πεδία όπως παρακολούθηση με drones ή σε παρεμφερείς οικονομίες να δημιουργήσουν έναν ενοποιημένο νομικό επιχειρηματικό κώδικα.

Σενάριο 4: «Κάνοντας λιγότερα αλλά πιο αποτελεσματικά»

Με αυτό η Κομισιόν εννοεί ότι είναι καλύτερο να εξετάζονται μαζί ορισμένες προτεραιότητες. Με άλλα λόγια, δεν εννοεί να γίνονται λιγότερα, αλλά να γίνονται περισσότερα σε έναν μειωμένο αριθμό τομέων, όπως η φύλαξη χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων στην ΕΕ, μια κοινή φωνή σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και η εγκαθίδρυση της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης. Αλλες προτεραιότητες είναι η στενότερη συνεργασία σε τομείς πχ καινοτομίας, εμπορίου και ασφάλειας. Το πρόβλημα με αυτό το σενάριο είναι να μπορέσουν να συμφωνήσουν τα κράτη – μέλη στους τομείς που θέλουν στενότερη συνεργασία.

Σενάριο 5: «Κάνοντας πολύ περισσότερα μαζί»

Αυτό σημαίνει ότι οι 27 θα κάνουν πολύ περισσότερα από κάθε άλλη φορά σε όλους τους τομείς. Αυτό σημαίνει μια ομοσπονδιακή ΕΕ. Αυτή η επιλογή φαίνεται πως προκρίνεται από την Κομισιόν. Σύμφωνα με αυτή, η ΕΕ θα βασίζεται περισσότερο στις δικές της δυνατότητες (πχ. θα συγκεντρώνει έσοδα μέσω κοινής φορολογίας), θα μιλά εν ονόματι όλης της Ευρώπης για τομείς όπως το εμπόριο και η εξωτερική πολιτική, ενώ θα αναλάβει και ηγετική θέση στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγή και ανθρωπιστικών θεμάτων.

Θα υπάρχει πολύ ταχύτερη διαδικασία λήψης αποφάσεων στις Βρυξέλλες, ωστόσο η Κομισιόν αναγνωρίζει ότι υπάρχει κίνδυνος αποξένωσης μεριδίου της κοινωνίας που νοιώθει ότι η ΕΕ στερείται νομιμότητας.