Tι αλλάζει το 2017 για εισφορές και συντάξεις - Κερδισμένοι και χαμένοι

Κατά κύματα θα επιβληθούν βάσει του νέου ασφαλιστικού νόμου μεγάλες ανατροπές σε εισφορές και συντάξεις από 1/1/2017.

Η σημαντικότερη αλλαγή, όπως μεταδίδει το newmoney.gr, αφορά στην εφαρμογή νέου τρόπου υπολογισμού των εισφορών για αγρότες, δημόσιους υπαλλήλους, ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους επιστήμονες καθώς και διπλοαπασχολούμενους.

Αναλυτικότερα θα ισχύσουν τα ακόλουθα:

Δημόσιοι υπάλληλοι: Από την αρχή του χρόνου οι εισφορές των δημοσίων υπαλλήλων, θα υπολογίζονται όπως και οι εισφορές των υπόλοιπων μισθωτών, ήτοι στο σύνολο των αποδοχών και όχι στον βασικό μισθό του Οκτωβρίου του 2011.

Στην πράξη, ακόμη και αν δεν υπάρξει αλλαγή στις ονομαστικές αποδοχές των υπαλλήλων, θα υπάρξει αύξηση της παρακράτησης και κατά συνέπεια μείωση του τελικού ποσού που θα λαμβάνουν κάθε μήνα. Για παράδειγμα, γυναίκα δημόσια υπάλληλος έχει μεικτές αποδοχές 1.600 ευρώ, λαμβάνει σήμερα καθαρά 1.080. Οι εισφορές της για την κύρια σύνταξη είναι 92,1 ευρώ. Από το επόμενο έτος, με τον νέο τρόπο υπολογισμού θα πληρώνει εισφορές 106,7 ευρώ. Χάνει δηλαδή 14,6 ευρώ τον μήνα. Υπενθυμίζουμε ότι η πρώτη έμμεση μείωση στους μισθούς για τους εργαζομένους στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα έγινε από τον Ιούλιο λόγω της αύξησης εισφορών για επικουρική ασφάλιση.

Ελεύθεροι επαγγελματίες: Από 1/1/2017 οι ελεύθεροι επαγγελματίες του ΟΑΕΕ θα ξεχάσουν τις ασφαλιστικές κλάσεις και θα κληθούν να καταβάλουν εισφορά για κύρια σύνταξη 20% επί του καθαρού φορολογητέου εισοδήματός τους . Επίσης θα πληρώσουν 6,95% για υγειονομική περίθαλψη και όπου προβλέπεται 7% για επικούρηση και 4% για εφάπαξ.

Eτσι, το συνολικό ποσοστό επιβάρυνσης θα είναι 26,95%. Για τον υπολογισμό των εισφορών λαμβάνεται υπόψη ως κατώτατο εισόδημα το ποσό των 4.923,07 ευρώ ενώ ανώτατο εισόδημα πάνω από το οποίο δεν μπορούν να υπάρξουν επιβαρύνσεις είναι τα 70.329,6 ευρώ. Η ανώτατη καταβλητέα εισφορά για σύνταξη θα είναι 1.172 ευρώ το μήνα. Οι επιβάρυνση αρχίζει να γίνεται αισθητή για εισοδήματα από 19.000 ευρώ και πάνω. Στα πολύ υψηλά εισοδήματα η αθροιστική επιβάρυνση φόρων και εισφορών μπορεί να φτάσει σύμφωνα με την ΕΣΕΕ ακόμη και το 300% σε σύγκριση με το σημερινό καθεστώς.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 80% περίπου των ασφαλισμένων στον ΟΑΕΕ δηλώνουν εισόδημα μέχρι 30.000€, πράγμα που σημαίνει ότι θα δουν σχετικά χαμηλότερες εισφορές, ειδικά εκείνες οι περιπτώσεις που σήμερα ασφαλίζονται σε υψηλές κατηγορίες, ενώ όσοι έχουν εισόδημα κάτω των 15.000€ θα έχουν μεγάλη εξοικονόμηση, καθώς οι εισφορές που καλούνται να πληρώσουν θα είναι πλέον περίπου οι μισές.

Αντίθετα επιβάρυνση θα έχουν όσοι ελεύθεροι επαγγελματίες δηλώνουν υψηλά εισοδήματα και έχουν φορολογητέο εισόδημα πάνω από 30.000€. Είναι δε προφανές ότι η αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των εισφορών θα δώσει κίνητρο να δηλωθούν μειωμένα εισοδήματα. Πάντως στο προσχέδιο προϋπολογισμού για την κοινωνική ασφάλιση έχουν εγγραφεί πρόσθετα έσοδα 135,6 εκ. από την εφαρμογή του νέου συστήματος εισφορών (με βάση το εισόδημα) για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους.

Αναλυτικότερα, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι από το νέο σύστημα ωφελούνται:

Οι ελεύθεροι επαγγελματίες – έμποροι που ασφαλίζονται σήμερα στον ΟΑΕΕ σε υψηλές ασφαλιστικές κατηγορίες και έχουν δραστηριότητα πάνω από 15 χρόνια. Αυτοί οι ασφαλισμένοι ωφελούνται αν δηλώνουν εισόδημα μέχρι 25.000 ευρώ. Οι συγκεκριμένες κατηγορίες εμπόρων ασφαλίζονται σήμερα στις κατηγορίες από Π09 και πάνω και πληρώνουν περί τα 7.000 ευρώ το έτος. Με το νέο καθεστώς και εισόδημα 25.000 πέφτουν στα 6.700 ευρώ. Αντίθετα, οι έμποροι (ΟΑΕΕ) με δραστηριότητα κάτω από 15 χρόνια έχουν ωφέλεια αν δηλώνουν μέχρι 15.000 ευρώ.

Για παράδειγμα ελεύθερος επαγγελματίας με 10ετή δραστηριότητα πληρώνει σήμερα 4.650 ευρώ, ενώ θα πληρώνει 4.000 με εισόδημα 15.000 ευρώ το χρόνο. Για τον υπολογισμό των εισφορών του 2017 θα ληφθεί αρχικά υπόψη το εισόδημα που δηλώθηκε για το 2015 και έχει ήδη εκκαθαριστεί. Όταν εκκαθαριστεί και το εισόδημα του 2016 – προς τα μέσα του 2017 – τότε θα επανυπολογιστούν οι εισφορές με βάση το καθαρό φορολογητέο εισόδημα του 2016 και θα συμψηφιστούν μέχρι και τον Δεκέμβρη του 2017 με τα ποσά που θα έχουν καταβληθεί τους πρώτους μήνες του έτους.

Οι ιδιοκτήτες τουριστικών καταλυμάτων και ξενοδοχείων(κάτω από 5 δωμάτια) που δραστηριοποιούνται σε περιοχές με έως 2.000 κατοίκους, με το νόμο για τα προαπαιτούμενα έχασαν το δικαίωμα να ασφαλίζονται στον ΟΓΑ και επανέρχονται σε καθεστώς ΟΑΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι από 1/1/2017 θα καταβάλλουν εισφορές της τάξης του 26,95% επί του εισοδήματός τους για σύνταξη και υγεία.

Οσοι ασφαλισμένοι συμπληρώνουν 40 χρόνια ασφάλισης, με αίτησή τους μπορούν να καταβάλλουν, μειωμένη κατά το 50%, ασφαλιστική εισφορά, παραιτούμενοι από την προσαύξηση της σύνταξής τους ως προς τα επόμενα έτη ασφάλισης. Όμως χαμηλότερες εισφορές σημαίνουν και χαμηλότερο τμήμα σύνταξης για εκείνον που τις καταβάλλει. Eτσι, το τμήμα της σύνταξης για τους επαγγελματίες που θα καταβάλλουν χαμηλότερες εισφορές από την 1-1-2017 και μετά θα είναι σαφώς χαμηλότερο από ό,τι είναι σήμερα το ανταποδοτικό κομμάτι για τις εισφορές που έχει κάποιος καταβάλει στον ΟΑΕΕ με τις υπάρχουσες κατηγορίες. Eτσι είναι σαφές ότι και οι συντάξεις των ελεύθερων επαγγελματιών θα είναι αρκετά χαμηλότερες μετά την εφαρμογή του νέου ασφαλιστικού νόμου.

Αυτοαπασχολούμενοι επιστήμονες: Χωρίς έκπτωση στις εισφορές υγείας μένουν οι νέοι επιστήμονες – αυτοαπασχολούμενοι (γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί, φαρμακοποιοί κλπ) καθώς με το νόμο για τα προαπαιτούμενα καταργήθηκε η ευνοϊκή διάταξη που είχε προβλεφθεί. Δηλαδή ,από 1/1/2017 οι αυτοαπασχολούμενοι (ασφαλισμένοι σήμερα στο ΕΤΑΑ) με έναρξη επαγγέλματος 0-5 ετών θα πληρώνουν 6.95% του εισοδήματός τους (καθαρό φορολογητέο) για υγεία όπως όλοι οι υπόλοιποι επαγγελματίες. Αντίθετα οι αυτοαπασχολούμενοι διατηρούν την έκπτωση που είχε προβλεφθεί για την κύρια σύνταξη.

Θα καταβάλλουν για τα πρώτα δυο έτη ως εισφορά το 14% του εισοδήματός τους και για τα τρία επόμενα το 17%, πριν φτάσουν να πληρώνουν το 20%. Ισχύει κατώτατο και ανώτατο όριο εισοδήματος από τις 4.923,07 € έως τις 70.329,6 €.

Λόγω των εκπτώσεων που προβλέπει ο νόμος από 5% μέχρι και 50% για την μεταβατική περίοδο 2017-2020, οι αυτοαπασχολούμενοι επιστήμονες ωφελούνται από το νέο σύστημα μέχρι και 31/12/2020 αν έχουν εισόδημα μέχρι 25.000 ευρώ. Από 1/1/2021, όταν καταργούνται οι εκπτώσεις, η επιβάρυνση για τους αυτοαπασχολούμενους ξεκινά από εισόδημα 19.000 ευρώ.

Για παράδειγμα, δικηγόρος που δραστηριοποιείται 2 χρόνια με εισόδημα 5.000 € και καταβάλει εισφορές στο ΕΤΑΑ που φτάνουν τα 1.800 € το χρόνο για σύνταξη, επικουρική, εφάπαξ και υγεία ,με το νέο καθεστώς και τον υπολογισμό με βάση το καθαρό φορολογητέο εισόδημα θα κληθεί να καταβάλει 1.600 ευρώ ανά έτος σε εισφορές. Ωστόσο το ποσό που εξοικονομούν οι ασφαλισμένοι τα πρώτα 5 έτη αποτελεί ασφαλιστική οφειλή η οποία πρέπει να εξοφληθεί έως και το έτος συνταξιοδότησης.

Απασχολούμενοι με «μπλοκάκι»: Όσοι αμείβονται μόνο με δελτίο παροχής και απασχολούνται σε έως και δύο εργοδότες, ο νόμος ορίζει ότι θα ασφαλίζονται ως μισθωτοί, δηλαδή το 13,67% θα το πληρώνει ο εργοδότης. Ωστόσο οι ειδικοί εκτιμούν ότι λόγω των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά εργασίας, τελικά, το κόστος θα κληθεί να το καλύψει εξ ολοκλήρου ο ασφαλισμένος. Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή έχει εκτιμήσει πως η επιβάρυνση από φόρους και εισφορές αθροιστικά ανέρχεται στο 55-56% του ακαθάριστου εισοδήματος.

Μετά την αρχική ανακούφιση για τους χιλιάδες ασφαλισμένους με "μπλοκάκι" οι ειδικοί εντόπισαν πολλά θολά σημεία που πρέπει να διευκρινιστούν με εγκυκλίους. Για παράδειγμα τι θα ισχύσει τι εάν κατά τη διάρκεια της χρονιάς, κάποιος ελεύθερος επαγγελματίας με δύο εργοδότες που καλύπτουν και οι δύο τα 2/3 των εισφορών, κόψει δελτίο παροχής υπηρεσιών και σε κάποιον τρίτο. Ωστόσο λόγο της σκληρής πραγματικότητας που επικρατεί στην αγορά εργασίας, παράγοντες της ασφάλισης εκτιμούν ότι πρακτικά το βάρος αναμένεται να πέσει εξ ολοκλήρου στον ασφαλισμένο.

Διπλή επιβάρυνση θα υποστούν από την 1/1/2017, οι απασχολούμενοι με μπλοκάκι αν έχουν παράλληλα για την ίδια απασχόληση σχέση εξαρτημένης εργασίας αφενός διότι οι ατομικές τους εισφορές όπως και των ελευθέρων επαγγελματιών (επιτηδευματίες, έμποροι, βιοτέχνες) θα υπολογίζονται με το 26,95% του φορολογητέου εισοδήματός τους και αφετέρου διότι θα εξακολουθούν να πληρώνουν εισφορά και για σύνταξη και για ασθένεια για την απασχόλησή τους ως μισθωτοί.

Εξαιτίας της διπλής επιβάρυνσης πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες με «μπλοκάκι» πριν αλλάξει η χρονιά σκέφτονται να προχωρήσουν σε λήξη των εργασιών τους, αναζητώντας άλλους τρόπους να αμείβονται ενδεχομένως και με «κούρεμα» των αποδοχών τους ή επιλέγοντας να «κρύβουν» τα πραγματικά τους εισοδήματα μέσω της μη έκδοσης αποδείξεων παροχής υπηρεσιών.

Αγρότες: Από το 2017 οι εισφορές των 620.000 ασφαλισμένων στον ΟΓΑ αγροτών συνδέονται με το εισόδημα, όπως γίνεται και για τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, αλλά με μια μεταβατική περίοδο τριών ετών. Ειδικότερα, το 2017 οι αγρότες θα πληρώσουν το 14% του εισοδήματός τους για εισφορά υπέρ σύνταξης, το 2018 θα κληθούν να καταβάλουν το 17% και από το 2019 και μετά το 20%. Αντίστοιχα ορίζεται πως η εισφορά για Υγεία θα είναι στο 6,95% του εισοδήματος και για ΛΑΕ στο 0,5%.

Ενας αγρότης που δηλώνει 5.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα οδηγείται στην κατώτατη ασφαλιστική κλάση, ώστε να φτάσει το 2019 να πληρώνει 1.544 ευρώ εισφορές τον χρόνο (για σύνταξη, Υγεία και ΛΑΕ).

Ως βάση υπολογισμού λαμβάνεται από το 2017 το καθαρό φορολογητέο εισόδημα από την ασκούμενη αγροτική δραστηριότητα το προηγούμενο οικονομικό έτος. Κατώτατο ασφαλιστέο εισόδημα ορίζεται στα 468,8 ευρώ τον μήνα, ενώ για ετήσιο φορολογητέο εισόδημα 70.330 ευρώ και άνω η εισφορά παραμένει ίδια λόγω πλαφόν.

ΕΚΑΣ: Το 2017, η μερίδα του λέοντας από την εξοικονόμηση δαπανών του ασφαλιστικού συστήματος θα εξασφαλιστεί από τη «σφαγή» στο ΕΚΑΣ. Η νέα μείωση στα κονδύλια για το ΕΚΑΣ ανέρχεται σε 439,2 εκ. ευρώ. Όπως αναφέρεται στο προσχέδιο προυπολογισμού η περικοπή της δαπάνης για το ΕΚΑΣ θα δρομολογηθεί είτε με την περικοπή του αριθμού των δικαιούχων είτε με την αναθεώρηση του ύψους των παροχών (δηλαδή το ίδιο επίδομα για λιγότερους δικαιούχους ή μικρότερο επίδομα για περισσότερους).