Οι πρώτες ανάσες για οικονομία και κοινωνία

Λογαριασμούς, χρέη και άδεια ταμεία θα βρει να τον περιμένουν, μόλις μπει στο γραφείο του, ο νέος υπουργός Οικονομίας της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ. Μόλις κάτσει στην «ηλεκτρική καρέκλα» του, θα πρέπει να βρει λύσεις και να πάρει αποφάσεις για σχεδόν μια ντουζίνα καυτά θέματα, που δεν σηκώνουν αναβολή:

Ø      Ο προϋπολογισμός του Κράτους είναι το πρώτο μέλημα. Το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού του 2010 θα έπρεπε κανονικά να είναι έτοιμο και να έχει κατατεθεί στη Βουλή.  Βρίσκεται όμως στον αέρα, αφού δεν έχουν γίνει γνωστά ούτε τα στοιχεία εκτέλεσης του τρέχοντος προϋπολογισμού. Μέχρι τέλος Οκτωβρίου πρέπει να πληρωθούν τρέχουσες υποχρεώσεις και δάνεια –και το έλλειμμα «καταπίνει» όσα χρήματα και αν μπουν στα κρατικά ταμεία…  Μέχρι το τρίτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου, το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών οφείλει να υποβάλει στη Βουλή προς ψήφιση τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2010, που θα ενσωματώνει ολόκληρη την οικονομική πολιτική του 2010.

Ø      Οι αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τον πρώτο προϋπολογισμό. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου έχει δεσμευτεί για αυξήσεις πάνω από τον πληθωρισμό, δηλαδή γύρω στο 2% (με μέσο εκτιμώμενο πληθωρισμό για φέτος 1,7%). Στο τραπέζι του, εκτός από τον φάκελο της εισοδηματικής πολιτικής, ο επόμενος υπουργός Οικονομίας θα βρει ανοικτό τον φάκελο της φτώχειας που αφορά σε περίπου 2 εκατομμύρια πολίτες καθώς και το Νέο Μισθολόγιο.

Ø      Οι διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες για το χρονοδιάγραμμα μέσα στα οποία θα μειωθεί το έλλειμμα να πέσει στο 3% του ΑΕΠ, θα καθορίσουν το πραγματικό πλαίσιο που θα κινηθεί η κυβέρνηση. Όλος ο κυβερνητικός σχεδιασμός για μισθούς και παροχές έχει στηριχθεί στην υπόθεση ότι η χώρα θα λάβει παράταση ως το 2012. Το οικονομικό επιτελείο θα δώσει μάχες σε κρίσιμες συνεδριάσεις του Συμβουλίου Εκοφίν, μέσα στον Οκτώβριο. Ο χρόνος μετρά ήδη αντίστροφα και οι ημερομηνίες των συναντήσεων είναι αμετάκλητες. Πολλά θα εξαρτηθούν από τις εκτιμήσεις της EUROSTAT, στις 19 Οκτωβρίου, για το φετινό έλλειμμα, το οποίο ήδη επισήμως τοποθετείται στο 6%. Τα μηνύματα που έρχονται από την Ε.Ε. για την επόμενη κυβέρνηση, είναι ότι θα πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένο σχέδιο που θα καθιστά δυνατή τη δημοσιονομική προσαρμογή με ρυθμούς πάνω από το 1% του ΑΕΠ κάθε χρόνο, έτσι ώστε να ανάψει πράσινο φως για παράταση.

Ø      Ο πρόσθετος δανεισμός του Κράτους, που θα απαιτηθεί για να καλυφθούν οι αυξήσεις μισθών και οι επί μέρους παροχές, θα καθορίσει ουσιαστικά τα περιθώρια  άσκησης της οικονομικής πολιτικής. Οι ανάγκες είναι μεγάλες, τόσο για το 2009 όσο και για το 2010. Ωστόσο οι κερδοσκόποι των αγορών καραδοκούν για να εκτινάξουν στα ύψη τα επιτόκια με τα οποία δανείζεται η χώρα. Τυχόν δυσκολία στην εξεύρεση φθηνού δανεισμού, θα ήταν ο χειρότερος εφιάλτης για τη νέα κυβέρνηση.

Ø      Τα μέτρα στήριξης της Οικονομίας και ανακούφισης νοικοκυριών και επιχειρήσεων που δοκιμάζονται από την κρίση, θα θεσμοθετηθούν μέχρι το Νοέμβριο. Η αποτελεσματικότητά τους θα φανεί όμως από το 2010. To «σχέδιο των 100 ημερών» για τη στήριξη της αγοράς προβλέπει: χορήγηση έκτακτου επιδόματος αλληλεγγύης στις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, αύξηση της επιστροφής του ΦΠΑ στους αγρότες, ρύθμιση και σταδιακή απαλλαγή οφειλών για όσους αποδεδειγμένα αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους, πάγωμα των τιμολογίων των ΔΕΚΟ για ένα χρόνο και πάγωμα για έναν χρόνο των δανειακών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων που πλήττονται από την κρίση, με δυνατότητα αναχρηματοδότησης ληξιπρόθεσμων οφειλών και παροχή εγγυήσεων απ’ ευθείας σε επιχειρήσεις με αντικειμενικά κριτήρια, διοχέτευση ρευστότητας στην αγορά μέσω του ΤΕΜΠΜΕ και αλλαγή του ΤΕΙΡΕΣΙΑ.

Ø      Αλλαγές στην φορολογία, οι οποίες όμως θα ισχύσουν από το 2010, όπως: φορολόγηση όλων των εισοδημάτων - ανεξαρτήτως πηγής - με μια ενιαία, προοδευτική φορολογική κλίμακα, φόρος στα μερίσματα που διανέμονται σε μετόχους, αντικατάσταση του ΕΤΑΚ με την προοδευτική φορολόγηση της μεγάλης περιουσίας, επαναφορά του φόρου κληρονομιάς και γονικών παροχών αλλά με πιο υψηλό αφορολόγητο, συλλογή των ανείσπρακτων φόρων που έφτασαν στα 31 δισεκατομμύρια ευρώ (τριπλασιάστηκαν από το 2004) .

Ø      Αλλαγές στην αγορά εργασίας και επαγγελμάτων: άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, άμεση ενίσχυση του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας, σταδιακή αύξηση του επιδόματος ανεργίας ώστε να αντιστοιχεί στο 70% του βασικού μισθού, νέος αναπτυξιακός νόμος, πρόγραμμα επιδότησης των ασφαλιστικών εισφορών για νέους προσλαμβανόμενους για 4 χρόνια, αύξηση των δημοσίων επενδύσεων στο 4% του ΑΕΠ.

Ø      Έλεγχος των κρατικών δαπανών που έχουν ξεφύγει από κάθε έλεγχο (από 30 δισ. ευρώ το 2004 σε 50 δισ. το 2008) με καθιέρωση διπλογραφικού συστήματος σε όλους τους δημόσιους φορείς, στα Νομικά Πρόσωπα Δημόσιου Δικαίου και στους ΟΤΑ για τον έλεγχο των κρατικών δαπανών, με τοποθέτηση ορκωτών λογιστών στον δημόσιο τομέα, με σύστημα ηλεκτρονικών δημοπρασιών για να περιοριστεί το φαινόμενο των υπερτιμολογήσεων, με επαναξιολόγηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων, με ηλεκτρονική σύνδεση των εφοριών με τα ασφαλιστικά ταμεία, με επαναφορά του point system για τον έλεγχο των επιχειρήσεων, με έλεγχο των συναλλαγών που πραγματοποιούνται με τις υπεράκτιες εταιρείες (όλες οι συναλλαγές θα γίνονται μέσω τραπεζών), με αυστηρούς ελέγχους «πόθεν έσχες» για τα περιουσιακά στοιχεία των φορολογούμενων.

Ø      Η χρηματοδότηση των Ταμείων που βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού θα «τσουρουφλίσει» το οικονομικό επιτελείο τις πρώτες 100 ημέρες της νέας διακυβέρνησης. Αυτή η επικίνδυνη αποστολή δεν παίρνει αναβολή, καθώς από τον επόμενο κιόλας μήνα ορισμένα Ταμεία θα δυσκολεύονται να καταβάλλουν συντάξεις. Τα προβληματικά Ταμεία, ΙΚΑ και ΟΑΕΕ, για να μην κηρύξουν στάση πληρωμών, δέχονται τονωτική ένεση 600 εκατ. ευρώ σε τακτά χρονικά διαστήματα -επιπλέον της χρηματοδότησης που δικαιούνται για το 2009-, ενώ συνολικά τα Ταμεία (κυρίως ΟΠΑΔ, ΝΑΤ, ΤΠΔΥ) χρειάζονται άλλα 4 δισ. ευρώ. έως το τέλος του χρόνου για να καλύψουν τις επείγουσες υποχρεώσεις τους.

Ø      Οι αλλαγές που εξήγγειλε το ΠΑΣΟΚ στο Ασφαλιστικό: ως το τέλος του 2010, οι συντάξεις θα πρέπει να απονέμονται το πολύ σε τρεις μήνες. Προωθείται «κοινοπραξία» των τεσσάρων μεγάλων ασφαλιστικών φορέων (ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΟΑΕΕ, ΟΠΑΔ) με στόχο τον από κοινού έλεγχο των δαπανών υγείας, καθιέρωση της βασικής σύνταξης ως κοινής αφετηρίας για όλες τις συντάξεις, διαχωρισμός των προνοιακών παροχών από τις ασφαλιστικές παροχές, κλπ.

Ø      Τι θα γίνει με τις Αποκρατικοποιήσεις σε ΟΤΕ, «Ολυμπιακή», ΔΕΠΑ,  «Λάρκο», ΕΥΑΘ, ΕΛΤΑ, ΟΣΕ και ΟΛΘ: Τα μέτωπα αυτά είναι ανοιχτά  και το ΠΑΣΟΚ έχει δώσει στίγμα για «περισσότερο κράτος» στον ΟΤΕ και στην «Ολυμπιακή», έχει ταχθεί κατά της αποκρατικοποίησης της ΔΕΠΑ, της «Λάρκο», της ΕΥΑΘ και των «Ταχυμεταφορών» των ΕΛΤΑ, ενώ στο μέτωπο των καυτών εκκρεμοτήτων περιλαμβάνεται η αναδιάρθρωση του ελλειμματικού ΟΣΕ και η προοπτική αναζήτησης στρατηγικού επενδυτή για τον ΟΛΘ.