Πιερ Ασουλίν: Το βιβλίο δεν πρόκειται να πεθάνει

Για την παραίτηση των διανοουμένων από τον ρόλο του καθοδηγητή, για τη σχέση της λογοτεχνίας με τον κινηματογράφο και την Ιστορία, όπως και για τη λειτουργία της λογοτεχνικής κριτικής μίλησε το βράδυ της Πέμπτης στις 8.30 στο βιβλιοπωλείο «Ιανός» ο Γάλλος μυθιστοριογράφος, κριτικός λογοτεχνίας, δοκιμιογράφος και βιογράφος Πιέρ Ασουλίν στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Συγγραφείς του κόσμου στον «Ιανό» με οικοδεσπότη τον δημοσιογράφο και μεταφραστή Ανταίο Χρυσοστομίδη.

«Η ματιά μου είναι οπωσδήποτε κινηματογραφική, αλλά εκείνο που κυριαρχεί σε μυθιστορήματά μου όπως το «Οι προσκεκλημένοι» είναι οπωσδήποτε το θεατρικό βλέμμα» ξεκίνησε τις απαντήσεις του στον Αντ. Χρυσοστομίδη ο Π. Ασουλίν, για να προσθέσει ότι δεν φτιάχνει τους χαρακτήρες του επί τη βάσει δελτίων, ούτε του αρέσει να ζωγραφίζει πορτρέτα ή τοπία: «Εκείνο που με ενδιαφέρει πρωτίστως είναι το σύνολο των καταστάσεων που καλείται να απεικονίσει ένα μυθιστόρημα». Συμπληρωματικά προς αυτό ο γάλλος συγγραφέας τόνισε πως αντιμετωπίζει πάντοτε με μεγάλη κατανόηση τους ήρωές του και ότι ακόμα και οι κακοί οφείλουν να βγάλουν στη λογοτεχνία του την ανθρωπιά τους.

«Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σε όλο τον κόσμο μια σαφής στροφή της λογοτεχνίας σε ιστορικά θέματα. Ο ίδιος ετοιμάζω ένα μυθιστόρημα για τη ναζιστική κατοχή στην Ευρώπη και τον αγώνα της απελευθέρωσης. Όταν οι κοινωνίες έχουν χάσει τα σημεία της αναφοράς τους, όπως συμβαίνει σήμερα σε πολλές χώρες, είναι λογικό να αγκιστρώνεται στο παρελθόν, αναζητώντας την ασφάλειά της σε κάτι το οποίο γνωρίζει καλά» παρατήρησε σε άλλη αποστροφή του λόγου του ο Π. Ασουλίν. Πώς, όμως, ακριβώς καταπιάνεται η λογοτεχνία με την Ιστορία; «Όταν γράφω ένα ιστορικό μυθιστόρημα» σημείωσε ο συγγραφέας «δεν νιώθω ότι έχω να υπερασπιστώ κάποια ιστορική θεωρία. Με απασχολούν τα συγκεκριμένα γεγονότα».

Στο ερώτημα γιατί γράφει ο Π. Ασουλίν επικαλέστηκε μια ρήση του Ζορζ Σιμενόν: «Γράφω για να μη χάσω την ισορροπία μου», για να συνεχίσει αμέσως μετά: «Δεν ξέρω γιατί γράφω και ελπίζω να μη το μάθω ποτέ γιατί τότε μπορεί να πάψω να γράφω».

Τι κάνουν οι διανοούμενοι στη κρίσιμη και ιδιαίτερα δύσκολη εποχή μας; «Το χαρακτηριστικό των ημερών» υπογράμμισε ο Π. Ασουλίν «είναι ότι οι διανοούμενοι μοιάζει να έχουν παραιτηθεί από τον καθοδηγητικό τους ρόλο κι έχουν περιοριστεί στην ιδιότητα του πραγματογνώμονα. Αυτό είναι ιδιαιτέρως εμφανές στις ΗΠΑ, κάπως λιγότερο στην Αγγλία και ακόμα λιγότερο στη Γαλλία, όπου, όμως, και πάλι, η παρουσία τους περιορίζεται εντός των εθνικών συνόρων».

Και το μέλλον του βιβλίου; Ποιο είναι το μέλλον του βιβλίου στα χρόνια του ηλεκτρονικού γαλαξία; «Το βιβλίο δεν πρόκειται να πεθάνει» διαβεβαίωσε ο Π. Ασουλίν: «Μπορεί στην Αμερική και αλλού να βάζουν λουκέτο οι μεγάλες αλυσίδες των βιβλιοπωλείων, αλλά τη θέση τους παίρνουν ήδη τα μικρά βιβλιοπωλεία, που είναι σε θέση να συγκεντρώσουν τριγύρω τους μια ισχυρή αναγνωστική κοινότητα. Ως προς το ηλεκτρονικό μέλλον γενικότερα, εκείνο το οποίο μπορούμε να κάνουμε από τη μεριά μας είναι να μάθουμε στους νέους πώς να ελέγχουν όσα διαβάζουν στο διαδίκτυο».

Κάτι που επίσης δεν πρόκειται να πεθάνει κατά τον Π. Ασουλίν είναι η κριτική της λογοτεχνίας, που το αμέσως επόμενο διάστημα θα μπει σε ηλεκτρονική τροχιά: «Η κριτική θα εξακολουθήσει να είναι παρούσα: δείχνει τι πρέπει να διαβάσουμε, εξετάζει το ύφος και τον κοινωνικό κόσμο του συγγραφέα και καθορίζει τη λογοτεχνική του αξία».

Ο Πιέρ Ασουλίν γεννήθηκε το 1953 στην Καζαμπλάνκα και διετέλεσε διευθυντής της γαλλικής επιθεώρησης του βιβλίου «Lire».

Σήμερα εργάζεται ως κριτικός λογοτεχνίας στο περιοδικό «Nouvel Observateur» και ως χρονογράφος στην εφημερίδα «Le Monde». Διατηρεί ένα διάσημο μπλογκ για το βιβλίο κι έχει δημοσιεύσει, μεταξύ άλλων, βιογραφίες για τον Σιμενόν, τον Γκαλιμάρ και τον Μπρεσόν. Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά του «Οι προσκεκλημένοι», «Το πορτρέτο» και «Ξενοδοχείο Lutetetia».