«Μια κρυφή ζωή»: Η νέα ταινία του Τέρενς Μάλικ

Με μια αποκαλυπτική ταινία που βασίζεται στην αληθινή ιστορία του αγωνιστή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου Φραντς Γιεγκερστέτερ, επιστρέφει στο κινηματογραφικό προσκήνιο ο Τέρενς Μάλικ. Η ταινία του σημαντικού σκηνοθέτη,που έχει τίτλο «Μια κρυφή ζωή» και πρωταγωνιστές τους Όγκαστ Ντιλ και Βάλερι Πάχνερ, θα βγει στις ελληνικές αίθουσες στις 13 Φεβρουαρίου, σε διανομή της ODEON.

Λίγα λόγια για την ταινία
Ο Φραντς Γιεγκερστέτερ (Όγκαστ Ντιλ), ένας Αυστριακός αντιρρησίας συνείδησης, αρνείται να αγωνιστεί για τους Ναζί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και εκτελείται από αυτούς το 1943. Μπαίνοντας στο σπίτι του Γιεγκερστέτερ στην ύπαιθρο της Αυστρίας, η ταινία ακολουθεί τον αγωνιστικό βίο του Φραντς και της συζύγου του, Φάνι (Βάλερι Πάχνερ). Με αφετηρία τα πραγματικά γράμματα που αντάλλασσαν κατά τον πόλεμο, η ταινία απεικονίζει πώς το ζευγάρι ήρθε σε σύγκρουση με τα μέλη της κλειστής κοινωνίας τους, την εκκλησία, την κυβέρνηση, ακόμη και τους φίλους τους — και πώς όλα αυτά τους οδήγησαν σε μια τραγική επιλογή. Η επιστροφή του πολυβραβευμένου σκηνοθέτη Τέρενς Μάλικ σε μία απίστευτης ομορφιάς δραματική ταινία και με τον Μπρούνο Γκαντς σε μία από τις τελευταίες του εμφανίσεις στην μεγάλη οθόνη.

Προέλευση
Η ταινία «Μία Κρυφή Ζωή» είναι η 10η μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη Τέρενς Μάλικ (‘’Λεπτή Κόκκινη Γραμμή’’, ‘’Άγνωστος Κόσμος’’, ‘Το Δέντρο της Ζωής’’, ‘’Μέχρι το Θαύμα’’).
Η ταινία βασίζεται στη ζωή του Φραντς Γιεγκερστέτερ, ενός Αυστριακού αγρότη που αρνήθηκε να ορκιστεί πίστη και αφοσίωση στον Χίτλερ. Τον Αύγουστο του 1943, εκτελέστηκε για αυτή του την αντίσταση σε ένα γκαράζ στις φυλακές του Βρανδεμβούργου στο Βερολίνο. Η ταινία εστιάζει στην ανταλλαγή γραμμάτων με τη γυναίκα του Φραντσίσκα (ή Φάνι).
Η ιστορία δεν ήταν πολύ γνωστή εκτός της περιοχής της Αγ. Ραδεγούνδης, και ίσως δεν θα μαθαίνονταν ποτέ, αν δεν έκανε έρευνα ο Αμερικανός Γκόρντον Ζαν στη δεκαετία του ’70 ανακαλύπτοντας το χωριό.

Τοποθεσίες
Η οικογένεια των Γιεγκερστέτερ ζούσε στην Αγ. Ραδεγούνδη, ένα μικρό χωριό των 500 κατοίκων στη βόρεια Αυστρία, κοντά στο Σάλτσμπουργκ και τα γερμανικά σύνορα – στην ίδια επαρχία που γεννήθηκε ο Χίτλερ και πέρασε τα πρώτα χρόνια της νιότης του.
Τα γυρίσματα ξεκίνησαν στη βορειότερη επαρχία της Ιταλίας, το Μπολζάνο. Ακολούθησε η Αυστρία και γύρισμα στην Αγ. Ραδεγούνδη. Οι σκηνές της φυλακής πραγματοποιήθηκαν στη Γερμανία τις τελευταίες μέρες της παραγωγής.

Ο υπεύθυνος καλλιτεχνικής διεύθυνσης Στιβ Σάμερσγκιλ (‘’Άδωξοι Μπάσταρδη’’, ‘’Ξενοδοχείο Grand Budapest’’) ισχυρίζεται ότι οι τοποθεσίες επιλέχθηκαν με απόλυτη προσοχή και λεπτομέρεια για το περιεχόμενο, την αυθεντικότητα και την αισθητική τους. «Το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι ότι μάθαμε πως τα επίπεδα του φυσικού φωτός ήταν καθοριστικά στο αν μια τοποθεσία μπορεί ή όχι να λειτουργήσει σωστά για την ταινία», λέει ο ίδιος. Σκηνές της ταινίας γυρίστηκαν σε εκκλησίες και καθεδρικούς ναούς, σε φάρμες, σε περιβόλια γεμάτα από φρούτα, σε βουνά και σε αγροτικά μονοπάτια. «Το φυσικό περιβάλλον αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του έργου και αυτές οι τοποθεσίες όντως στάθηκαν ως θεμέλια για εμάς», προσθέτει ο Σάμερσγκιλ.

Ο υπεύθυνος σχεδιασμού παραγωγής Σεμπάστιαν Κράβινκελ (‘’Ο Νο1 Καταζητούμενος’’, ‘’V For Vendetta’’) πραγματοποίησε έρευνα γύρω από τον Φραντς Γιεγκερστέτερ και τα σημαντικά μέρη στη ζωή του ανατρέχοντας σε προσωπικά γράμματα και αρχειακό υλικό. «Πήγαμε να ψάξουμε και να δούμε μερικές τοποθεσίες μαζί με τον Τέρενς για ένα χρόνο νωρίτερα ώστε να ξέρουμε πως δείχνουν σε κάθε εποχή. Για σχεδόν ένα χρόνο είχα συζητήσεις μαζί του για να μου πει ποια sets χρειάζεται και ποιες τοποθεσίες προτιμά», λέει ο Κράβινκελ.

Η ομάδα της παραγωγής ήταν έτοιμη από την άνοιξη και το καλοκαίρι ξεκίνησαν τα γυρίσματα. Τη διεύθυνση φωτογραφίας ανέλαβε ο στενός συνεργάτης του Μάλικ, ο Γιοργκ Βίντμερ (‘’Η Ένατη Πύλη’’, ‘’Η Δασκάλα του Πιάνου’’).

Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στο ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων της ταινίας. Η παραγωγή απέφυγε να κινηματογραφήσει μοντέρνα κτήρια και διάφορα σημάδια σύγχρονου πολιτισμού ώστε να μείνει πιστή στην απεικόνιση της εποχής. «Ήμασταν πολύ τυχεροί που μπορέσαμε να έχουμε πλάνα από το εσωτερικό ενός μύλου, από το μαγαζί ενός σιδηρουργού, από μερικές πραγματικές φυλακές και από ένα ιστορικό δικαστήριο», λέει ο Κράβινκελ. Για εσωτερικά και εξωτερικά πλάνα, η παραγωγή επισκέφτηκε τις φυλακές Hoheneck και Tegel. Ακόμα, μερικές σκηνές έγιναν σε μια φάρμα ενός φίλου και γείτονα του Γιεγκερστέτερ.

Στο σαλόνι στο σπίτι των Γιεγκερστέτερ το ρολόι τοίχου είναι αυτό που άκουγε η Φάνι τη στιγμή της εκτέλεσης του Φραντς, το απόγευμα της 9ης Αυγούστου 1943.
Σήμερα, τα χωράφια στη γύρω περιοχή της Αγ. Ραδεγούνδης είναι γεμάτα από καλαμπόκι και πια υπάρχουν αρκετά σύγχρονα σπίτια. Αποτέλεσμα αυτού, η παραγωγή χρειάστηκε να ανέβει ψηλότερα στο βουνό.

Φως και Σκοτάδι
Η ομάδα όφειλε να είναι από λίγα άτομα, αρκετά γρήγορη και ευέλικτη. «Οι μεταβαλλόμενες συνθήκες φωτισμού απαιτούσαν μια συνεχή επίβλεψη για την κατάλληλη έκθεση», δηλώνει ο Βίντμερ, ο οποίος συμφώνησε με το Μάλικ να χρησιμοποιήσουν τεχνητό φως μόνο σε ειδικές και σπάνιες περιπτώσεις. Για σχεδόν όλες τις σκηνές, η ομάδα παραγωγής έκανε γυρίσματα την κατάλληλη ώρα της ημέρας μέχρι να εξαφανιστεί το φυσικό φως.
«Το σύνθημα του Τέρενς είναι: ‘’Ο ήλιος είναι αυτός που μας καθοδηγεί’’, λέει ο Κράβινκελ. «Το πρωινό γύρισμα βλέπει στην Ανατολή, το απογευματινό γύρισμα βλέπει στη Δύση. Δεν στρεφόμαστε ποτέ προς το Βορρά».
Η ταινία γυρίστηκε ψηφιακά με κάμερα Red Epic Dragon ώστε να έχει την ικανότητα να χειριστεί την έντονη αντίθεση εντός της σκηνής διατηρώντας ταυτόχρονα τις λεπτομέρειες στα φωτεινά και σκοτεινά σημεία της εικόνας. «Πετύχαμε το αποτέλεσμα έχοντας ένα μικρό εξοπλισμό για την κάμερα», ισχυρίζεται ο Βίντμερ.

Το Πρωταγωνιστικό Δίδυμο
Ο πρωταγωνιστής Όγκαστ Ντιλ (‘’Όταν ο Μαρξ συνάντησε τον Έγκελς’’, ‘’Salt’’) λέει για την εμπειρία του από την ταινία: «Θυμάμαι την πρώτη φορά που διάβασα το σενάριο πως είχα συζητήσει πολύ με τον Τέρενς. Είχε περιέργεια να μάθει για μένα. Μετά, πιάσαμε κουβέντα για τη ζωή και πώς βλέπουμε τα πράγματα. Μεγάλωσα σε μια φάρμα στη Γαλλία όπου δεν είχαμε ηλεκτρικό ρεύμα. Ο Τέρενς ήθελε να μάθει την εμπειρία μου από αυτό». Ο Ντιλ προσθέτει, επίσης, πως αντιμετώπισε τα γράμματα μεταξύ του Φραντς και της Φάνι σαν ένα ακόμα σενάριο πέρα από αυτό της ταινίας.

Η πρωταγωνίστρια Βάλερι Πάχνερ (‘’Στέφαν Τσβάιχ: Αποχαιρετισμός στην Ευρώπη’’, ‘’All my Loving’’) μίλησε για πρώτη φορά με τον σκηνοθέτη στο τηλέφωνο. «Όταν με κάλεσε την πρώτη φορά, δεν ήταν καθόλου μια μικρή συζήτηση. Άρχισε να μου μιλάει για τον κόσμο και τη ζωή και τότε αμέσως συνειδητοποίησα ότι θέλω να δουλέψω μαζί του». Η Πάχνερ έχει μεγαλώσει στην Αυστρία και, έτσι, νιώθει μια οικειότητα με την ιστορία. Επιπλέον, ο Μάλικ της έδωσε ένα βιβλίο για τις γυναίκες στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο που δούλευαν στις φάρμες τη στιγμή που οι άντρες τους πολεμούσαν στο μέτωπο.

Ο Ντιλ χαρακτηρίζει ως «ιδιαίτερη» τη συνεργασία του με την Πάχνερ. «Ήμασταν πολύ αφοσιωμένοι στου ρόλους μας διότι η ιστορία αυτή έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την εμπιστοσύνη», λέει ο Ντιλ. «Πρέπει να εμπιστεύεσαι κάποιον πολύ για να καταφέρνεις να κάνεις αυτή την ταινία, απαιτεί να πάρεις ρίσκα. Πιστεύω πως και από την αρχή η Βάλερι ήταν πρόθυμη να πάρει ρίσκα και να κάνει ό,τι εγώ». Η Πάχνερ από τη μεριά της βλέπει αυτή τη συνεργασία ως μια «πολύ δυνατή εμπειρία». Η ίδια λέει: «Τις πρώτες πέντε ή έξι εβδομάδες ήμασταν διαρκώς μαζί και δουλεύαμε ασταμάτητα».

Κοστούμια
Ο Φραντς Γιεγκερστέτερ εκτός από αγρότης δούλευε και ως νεωκόρος στην τοπική εκκλησία. Καθάριζε, βαρούσε την καμπάνα, διατελούσε γάμους και κηδείες αφιλοκερδώς παράλληλα με τα καθήκοντα του ως αγρότης. «Πάντα υπάρχει η φαντασία μας στα κοστούμια αλλά αυτή τη φορά θέλαμε να είμαστε όσο πιο κοντά στην πραγματικότητα», δηλώνει η σχεδιάστρια κοστουμιών Λίζι Κριστλ (‘’Η Ώρα του Λύκου’’, ‘’Κρυμμένος’’). Προσθέτει, επίσης, πως τα μουσεία των χωριών της γύρω περιοχής βοήθησαν πολύ την ομάδα στην έρευνά της. «Σχεδιάσαμε τα κοστούμια ειδικά για τους χαρακτήρες αλλά η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλές αυθεντικές ενδυμασίες εκεί έξω. Έχω αρκετά βιβλία που αναφέρονται σε εκείνη την χρονική περίοδο, είναι θαυμάσιες οι αναφορές». Η Κριστλ επιμένει πολύ στις λεπτομέρειες και όλες οι στολές έχουν επιμεληθεί αρκετά. «Είναι πολύ σημαντικό για μένα, το κάνω στην καθημερινή μου ζωή».

Μουσική
Η σύνθεση του soundtrack της ταινίας από το μουσικό Τζέιμς Νιούτον Χάουαρντ (‘’Ζωντανός Θρύλος’’, ‘’Ο Σκοτεινός Ιππότης’’) υπήρξε μια πολύ ομαδική διαδικασία. «Μία από τις πρώτες ιδέες ήταν να ενσωματώσω ήχους που υπήρχαν στο γύρισμα των σκηνών, όπως για παράδειγμα τον αντίλαλο της καμπάνας της εκκλησίας, τα κουδούνια από τις αγελάδες και τα πρόβατα, ήχους από τη φυλακή και ήχους από τα δρεπάνια που θερίζουν στα χωράφια», λέει ο ίδιος. «Όντως πήρα αρκετούς από αυτούς τους ήχους και τους μετέτρεψα σε μουσικά στοιχεία μέσα στις συνθέσεις».
Ο Χάουαρντ άρχισε να δουλεύει τη μουσική της ταινίας από τη στιγμή που ο Μάλικ τού έδωσε μερικά μικρά κλιπ χωρίς ήχο ή μουσική. «Σύντομα είχα τη δυνατότητα να καθιερώσω το βασικές θεματικές μου και την μουσική ταυτότητα της ταινίας. Προτιμήσαμε να δουλεύουμε σκηνή-σκηνή ώστε να συμβαδίζουμε».

Παρόλο που τα γεγονότα της ταινίας κάνουν λόγο για ένα σημαντικό ιστορικό υπόβαθρο, στον πυρήνα της η ταινία είναι μια ανθρώπινη ιστορία. «Επέλεξα να εστιάσω στα συναισθήματα και τις κρίσεις των συνειδήσεων των χαρακτήρων – γράφοντας μουσική που θα ανακλά άμεσα την ιστορία», υποστηρίζει ο Χάουαρντ. Ο Μάλικ δούλεψε με τον Χάουαρντ στην ηχογράφηση της μουσικής τον Ιούνιο του 2018 στα Abbey Road Studios στο Λονδίνο.

Ημέρες Γυρισμάτων
Ο Γιοργκ Βίντμερ είχε δουλέψει ως χειριστής Steadicam στις προηγούμενες πέντε ταινίες του Μάλικ και εδώ αναλαμβάνει χρέη διευθυντή φωτογραφίας. «Ο Τέρι τείνει να αποφεύγει τους συμβιβασμούς και βρίσκει συνέχεια νέους τρόπους να αφηγείται τις ιστορίες του. Οι ηθοποιοί είναι ενθουσιασμένοι με τον τρόπο που τους καθοδηγεί και με την ελευθερία που τους παρέχει να πειραματίζονται», λέει ο Βίντμερ. «Έχοντας δουλέψει παλιότερα μαζί του, μπορώ πλήρως να κατανοήσω τον τρόπο που εργάζεται. Μπορώ να καταλάβω τι κινήσεις της κάμερας θέλει να χρησιμοποιήσει, πώς να καδράρει και πώς αντιμετωπίζει το φως του ήλιου».

Ο Όγκαστ Ντιλ γνώριζε τις δουλειές του Μάλικ αλλά δεν πίστευε πως θα έπαιρνε μέρος ποτέ σε ταινία του – πόσο μάλλον να πρωταγωνιστούσε. «Το γύρισμα αυτής της ταινίας ήταν μια ιδιαίτερη και πρωτόγνωρη εμπειρία, δεν θυμάμαι να μου έχει συμβεί κάτι παρόμοιο», υποστηρίζει ο ίδιος. «Κάποιες φορές με κινηματογραφούσαν τη στιγμή που κοιμόμουν ή καθόμουν αναπαυτικά σε ένα λιβάδι. Αυτό ήταν απίστευτο!».

Η Βάλερι Πάχνερ ομολογεί πως σε όσες ταινίες έχει δουλέψει, η τεχνική του Μάλικ προς τους ηθοποιούς του ήταν μια διαδικασία που δεν είχε ξαναζήσει. «Έδειχνε όλη του την εμπιστοσύνη προς εσένα. Σε ρωτούσε μήπως και είχες μια καλύτερη ιδέα. Είναι ένας σκηνοθέτης που θες να δουλέψεις μαζί του».

Ο Βίντμερ θυμάται πως την τελευταία μέρα των γυρισμάτων υπήρξε ένα μεγάλο χειροκρότημα για περίπου 15 λεπτά από όλους τους ηθοποιούς και τους τεχνικούς εκφράζοντας τον θαυμασμό τους για αυτή της την συμμετοχή στην ταινία.