Μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση της καλλιτέχνιδας Hera Buyuktasciyan, με ελληνικές και αρμένικες ρίζες, για την ιστορία των Ελλήνων της Πόλης, μας κάνει να δούμε την ιστορία μας μέσα από το πρίσμα του εικαστικού φακού.
Η ελληνική κοινότητα της Πόλης ήταν κάποτε πολύ μεγάλη. Την «μαύρη» σελίδα της ιστορίας μας την γνωρίζουν από πρώτο χέρι οι παλιοί και από τα βιβλία της ιστορίας οι νεώτεροι. Η καλλιτέχνιδα Hera Buyuktasciyan, με Ελληνίδα μητέρα και Αρμένιο πατέρα, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη και έζησε μέσα από τις ιστορίες της γιαγιάς της, τα γεγονότα του 1964.
Με αφορμή την ιστορία, εμπνέεται για την έκθεση «20 δολάρια, 20 κιλά» παίρνοντας συνεντεύξεις από ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα από πρώτο χέρι. Είναι μια εικαστική έκθεση διαφορετικού τύπου που αξίζει την προσοχή μας και θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να έρθει και στην Ελλάδα.
Μέχρι το 1964, υπήρχε μια μεγάλη μερίδα Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, Έλληνες της διασποράς που ήξεραν λίγα πράγματα για την πατρίδα, κάποιοι ήταν Έλληνες πολίτες και κάποιοι Τούρκοι. Αυτό χρησιμοποιήθηκε από το τουρκικό κράτος για να κερδίσει κάτι από το πρόβλημα της Κύπρου. Έτσι δώδεκα χιλιάδες 'Ελληνες που είχαν χτίσει μια ζωή στην Πόλη, έχοντας ακίνητη περιουσία και εργασία, εκδιώχθηκαν μέσα σε ένα βράδυ, με αφορμή το ζήτημα της Κύπρου. Οι τραπεζικοί τους λογαριασμοί είχαν παγώσει, οι περιουσίες τους δημεύτηκαν και τα ελληνικά σχολεία έκλεισαν.
Και όταν οι χιλιάδες Έλληνες της Πόλης που οι περισσότεροι δεν είχαν πάει ποτέ στην Ελλάδα εκδιώχθηκαν βίαια τους ζητήθηκε να πάρουν μαζί τους «20 δολάρια και 20 κιλά βαλίτσα» περιορίζοντας κατά πολύ τα περιουσιακά στοιχεία που θα έπαιρναν μαζί τους. Περίπου πενήντα χιλιάδες πρόσφυγες, που θα τους κατηγορούσαν ως “πολύ Έλληνες” στην Τουρκία, και “πολύ Τούρκους” στην Ελλάδα, θα εγκατέλειπαν τα σπίτια τους και δεν θα ξαναγύριζαν ποτέ.
Το πρότζεκτ «20 δολάρια και 20 κιλά» οργανώθηκε από την Salih Erturan και επιμελήθηκε από την Hera Büyüktaşcıyan, για να τονίσει την βίαιη απέλαση. Μακροσκελείς συνεντεύξεις, προφορικές ιστορικές αφηγήσεις, αρχεία, ντοκουμέντα και αρχειακό υλικό συλλέχθηκαν στην Αθήνα, την Ίμβρο και την Κωνσταντινούπολη.
Στην έκθεση μπορεί κανείς να δει όλα αυτά τα στοιχεία καθώς και τις συνεντεύξεις των ανθρώπων που βίωσαν αυτές τις συγκλονιστικές στιγμές εγκατάλειψης, αποχωρισμού, όντας ανυπεράσπιστοι και στιγματισμένοι. Είναι αρκετά σημαντική καθότι υπογραμμίζει τα πενήντα χρόνια από τα γεγονότα.
