Νίκος Περέλης: Πέθανε ο σκηνοθέτης που δημιούργησε την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου

Ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Νίκος Περέλης, ο άνθρωπος που έστησε το 1996 την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου και παρέμεινε στο τιμόνι της για μια πεντατία, φέρνοντας νέο αέρα στα εγχώρια θεατρικά δρώμενα, έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 85 ετών.

Κατά τη διάρκεια της θεατρικής διαδρομής του ο Νίκος Περέλης σκηνοθέτησε περισσότερα από 150 έργα, κλασικά και σύγχρονα. Από τα μέσα της δεκαετίες του ‘70 μέχρι και το τα τέλη του ‘90 έβαλε τη σκηνοθετική υπογραφή του σε σημαντικές παραστάσεις αρχαίου δράματος, μεταξύ των οποίων οι «Ιππόλυτος», «Εκάβη», «Ιφιγένεια στην Ταυρίδα», «Τρωάδες – Εκάβη – Ιφιγένεια στην Αυλίδα», «Ηλέκτρα – Ορέστης» οι οποίες φιλοξενήθηκαν όχι στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, στο Ηρώδειο, στο Θέατρο Λυκαβηττού και φυσικά στο Εθνικό Θέατρο.

Γεννημένος το 1940 στη Μυτιλήνη, σπούδασε θέατρο στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου, με δασκάλους τον Άγγελο Τερζάκη, τον Σωκράτη Καραντινό, τον Θάνο Κωτσόπουλο, τον Τάκη Μουζενίδη, τον Λυκούργο Καλλέργη, τον Στέλιο Βόκοβιτς, τον Αιμίλιο Χουρμούζιο.

Συνέχισε σπουδές στο Πανεπιστήμιο LAVAL του γαλλόφωνου Καναδά (Γαλλικά – θέατρο) και παρακολούθησε ειδικά σεμινάρια σε πολλές χώρες (1970-1977). Συνεργάστηκε με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν (1965) και δημιούργησε την ίδια χρονιά (με τον σκηνοθέτη Γιώργο Μιχαηλίδη) το Θέατρο Νέας Ιωνίας, από το οποίο αποχώρησε αμέσως, για λόγους που αναφέρονται στο βιβλίο του «Ο κώδικας της μάσκας» (εκδόσεις Προσκήνιο 2010).

Το 1968 δημιούργησε με τον σκηνοθέτη Νίκο Παπαδάκη, τη θεατρική ομάδα «Κύκλος» (παρουσίαση του έργου του Ίρβιν Σω «Ένας πόλεμος πριν από πολλούς πολέμους», στο θέατρο Βεργή) και το 1970, σε θέατρο της Πλάκας, το έργο του Μρόζεκ «Στριπ-τηζ». Και τα δύο θέατρα τα έκλεισε η λογοκρισία της δικτατορίας Παπαδόπουλου.
Το 1971 έφυγε στο Κεμπέκ (πρωτεύουσα του Γαλλόφωνου Καναδά) όπου σπούδασε, δίδαξε και σκηνοθέτησε, σε συνεργασία με την αδερφή του Ρένα Περέλλη- Κοντογιάννη, τακτική καθηγήτρια θεατρολογίας στο Πανεπιστήμιο LAVAL.

Το 1973-1974 έκανε την πρώτη του επίσημη σκηνοθεσία στο θέατρο του Κονσερβατουάρ του Κεμπέκ, με τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη, σε μετάφραση Σαρτρ, ενώ παράλληλα συνεργάστηκε στον ραδιοφωνικό σταθμό Radio Centreville (Μόντρεαλ) κάνοντας εκπομπές με Ποίηση, Θέατρο και πολιτικά σχόλια. Την ίδια περίοδο οργάνωσε και σκηνοθέτησε αντιδικτατορική παράσταση με Έλληνες φοιτητές (Πανεπιστήμια McGill, Quebec) και με Καναδούς φοιτητές και βοήθησε στο στήσιμο ελληνοκαναδικού θεάτρου, στο γκέτο του ελληνισμού στο Montreal (το «Theatre Populaire de l’ Ave. du Park«). Σε θέατρα του Κεμπέκ και σε Πανεπιστημιακούς θιάσους σκηνοθέτησε αρκετά έργα μεταξύ των οποίων η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή
και «Η ταφή του αφεντικού» του Ντάριο Φο

Μετά το τέλος της δικτατορίας επέστρεψε στην Ελλάδα και το 1977 τον κάλεσε ο Σπύρος Ευαγγελάτος τον κάλεσε στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος όπου σκηνοθέτησε τα έργα «Ο κύκλος με την κιμωλία» του Μπρεχτ, «Ο χορός του Λοχία Μάσγκρεηβ» του Τζων Άρντεν και «Οι παλαιστές» του Στρατή Καρρά.

Από το 1980 κι έπειτα συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, το κρατικό Άρμα Θέσπιδος, το Θέατρο Βεργή, τους «Δεσμούς» της Παπαθανασίου, με το Θέατρο Καισαριανής και άλλα Δημοτικά θέατρα.

Το 1983 δημιούργησε το “Θέατρο 3ης Σεπτεμβρίου”, το πρώτο “Θέατρο Δωματίου” στην Αθήνα, το 1985 έγινε διευθυντής στο Δημοτικό Θέατρο Πάτρας και το 1988-90 είχε τη διεύθυνση του Δημοτικού Θεάτρου Ιωαννίνων ανεβάζοντας σημαντικά έργα μεταξύ των οποίων «Το ημέρωμα της στρίγγλας» του Σαίξπηρ, «Η Νόρα» του Ίψεν «Ο ήχος του όπλου» της Λούλας Αναγνωστάκη κ.α.

Μετά την αποχώρησή του από την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, το 2003 δημιούργησε, με παλιούς συνεργάτες και με μαθητές του, την «Άλλη Σκηνή» και παρουσίασε σειρά παραστάσεων στα θέατρα και «Παραμυθίας» και «Εντροπία» αλλά και στο «Θέατρο της Ημέρας»

Επιπλέον, ο Νίκος Περέλης δίδαξε θέατρο στο Conservatoire του Κεμπέκ (1974-75), στη σχολή Κατσέλη (1981-82), στη σχολή του ΚΘΒΕ (1990), στο Εργαστήρι της Πειραματικής του Εθνικού (1997-2000), στη σχολή Βεάκη (1995-2011)

Συλλυπητήρια δήλωση Λίνας Μενδώνη

Πληροφορούμενη την απώλεια του Νίκου Περέλη, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Αποχαιρετούμε σήμερα, με ιδιαίτερη θλίψη, τον Νίκο Περέλη, έναν ακάματο θεατράνθρωπο, στο οποίο διέλαμψε επί δεκαετίες. Με στέρεες σπουδές στην Ελλάδα και τον Καναδά, μαθητής διαπρεπών ηθοποιών και σκηνοθετών, ο Νίκος Περέλης διέγραψε μια μετεωρική πορεία στην Τέχνη. Σε μια εξαιρετικά γόνιμη πορεία, σκηνοθέτησε πάνω από 150 έργα, σε πολλές χώρες, από όλο το φάσμα του κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου, ενώ τιμήθηκε και ως θεατρικός συγγραφέας. Υπήρξε, επίσης, και διακεκριμένος ηθοποιός, ιδιαίτερα επιλεκτικός, με διαλείπουσες ερμηνείες ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων σε κορυφαία έργα.

Συνεργάστηκε, επί δεκαετίες ολόκληρες, με τις επιφανέστερες σκηνές της χώρας, στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, αλλά και στην περιφέρεια, και με πλήθος ομοτέχνων του. Χαρακτηριστικό αντιπροσωπευτικό της μακρόχρονης πορείας του το ασίγαστο πάθος του για διαρκή πειραματισμό, που διοχετεύθηκε στη συγκρότηση και τη διεύθυνση νέων θεατρικών σχημάτων. Με επιστέγασμα, ασφαλώς, την ίδρυση της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, ιδέα του ίδιου που έλαβε σάρκα και οστά το 1996, και την οποία διηύθυνε δημιουργικά επί πενταετία.»

Με την απώλεια του Νίκου Περέλη, το θέατρό μας θρηνεί έναν ολοκληρωμένο και αφοσιωμένο εργάτη του, που συνδύαζε την καινοτόμα ματιά και τη διαρκή αναζήτηση με τη σκληρή δουλειά και την ακατάλυτη έμπνευση. Με την πορεία του, ο Νίκος Περέλης διαμόρφωσε το ελληνικό θέατρο και διαμορφώθηκε από αυτό, σε μια αδιάλειπτη και καρποφόρα διαλεκτική σχέση.

Στους οικείους του, τους πολλούς συνεργάτες, φίλους και μαθητές του απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήρια.