Στέφανος Τζανάκης

Σήμερα, σχεδόν μισό αιώνα μετά, το πρώτο πανεπιστημιακό πτυχίο θεωρείται ένα αναβαθμισμένο απολυτήριο Λυκείου και οι φοιτητές σχεδιάζουν από την πρώτη χρονιά το μεταπτυχιακό τους. Τα ΤΕΙ «ανωτατοποιήθηκαν» σε ένα βράδυ και οι τεχνικές Σχολές δεν έχουν πια τη ζήτηση που είχαν πριν από 40-45 χρόνια.

Τη θέση τους έχουν πάρει τα Κολέγια, που λειτουργούν συνήθως σε συνεργασία μέσω franchise με ξένα πανεπιστήμια. Πρόκειται για μία αγορά μη ρυθμισμένη και πρακτικά μη ελεγχόμενη στο επίπεδο των σπουδών, αλλά – μετά από δεκάδες αποφάσεις ευρωπαϊκών δικαστηρίων – οι απόφοιτοί τους έχουν ουσιαστικά πλήρη επαγγελματικά δικαιώματα.

Παράλληλα, όλα τα προηγούμενα χρόνια, όπως και σήμερα, δεκάδες χιλιάδες Έλληνες έφευγαν και φεύγουν στο εξωτερικό για να σπουδάσουν, είτε προπτυχιακά, είτε μεταπτυχιακά. Κάποιοι σε μεγάλα, διεθνώς αναγνωρισμένα πανεπιστήμια, κάποιοι άλλοι σε αναγνωρισμένα στη χώρα μας Ιδρύματα, τα οποία ωστόσο δεν παρέχουν σοβαρά ακαδημαϊκά εχέγγυα. Όπως είναι γνωστό, σήμερα καμιά 40αριά χιλιάδες ελληνόπουλα σπουδάζουν στο εξωτερικό – οι οι μισοί από αυτούς, στην Κύπρο.

Το νομοσχέδιο Πιερρακάκη – που σε ό,τι αφορά τα μη κρατικά ΑΕΙ είναι «τέκνο της ανάγκης» - προβλέπει μόνον την δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στη χώρα μας. Γιατί; επειδή ισχύει – ώσπου να αναθεωρηθεί – το άρθρο 16 του συντάγματος, που απαγορεύει την ίδρυση σχολών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από ιδιώτες. Και γιατί «τέκνο της ανάγκης»; Επειδή αν περιμένουμε να αναθεωρηθεί το άρθρο 16, τότε το σύνταγμα προβλέπει δύο φάσεις – η σημερινή Βουλή θα βάλει το άρθρο στη λίστα των αναθεωρητέων και η επόμενη θα το αναθεωρήσει.

Πόσο χρόνο θα πάρει η διαδικασία; Κατά πάσα πιθανότητα, τρία χρόνια για να αλλάξει το σύνταγμα και άλλα δύο ή τρία για να γίνουν τα πρώτα μη κρατικά ΑΕΙ – επομένως άλλη μία γενιά μαθητών (αυτοί που είναι στο δημοτικό σήμερα ) δεν θα έχει την επιλογή του μη κρατικού πανεπιστημίου στη χώρα μας.

Λένε πολλοί ότι το σωστό είναι – αφού φτάσαμε ως εδώ – να περιμένουμε την αναθεώρηση του άρθρου 16 και ως τότε να ανοίξει ένας διάλογος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ωραία, αλλά μήπως είναι προτιμότερο να μην χαθεί άλλος χρόνος; Μήπως είναι προτιμότερο να έχει ως τότε δοκιμαστεί στην πράξη η ιδέα της δημιουργίας παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στη χώρα μας; Μήπως είναι προτιμότερο να ρυθμιστεί – αν ρυθμιστεί, εντέλει – η αγορά των Κολεγίων; Μήπως είναι προτιμότερο να περιοριστεί το φαινόμενο της φοιτητικής μετανάστευσης;

Πολλοί προεξοφλούν ότι κανένα μεγάλο, διεθνώς αναγνωρισμένο πανεπιστήμιο δεν πρόκειται να ενδιαφερθεί για τη χώρα μας. Ξεχνούν ότι στο παρελθόν υπήρξαν περιπτώσεις τέτοιων πανεπιστημίων, όπως το Αμερικανικό της Βηρυττού, που έχει πολύ καλή φήμη σε όλη την ευρύτερη περιοχή, είχαν την Ελλάδα ανάμεσα στις πιθανές χώρες μετεγκατάστασης, αλλά κατέληξαν στην Κύπρο επειδή το δικό μας θεσμικό πλαίσιο δεν το επέτρεπε. Και σε κάθε περίπτωση, ό,τι είναι να γίνει δεν πρόκειται να γίνει με χρήματα των φορολογουμένων. Τα δικά μας χρήματα θα εξακολουθούν να στηρίζουν τα δημόσια πανεπιστήμια – και το ζήτημα είναι να πιάνουν τόπο…