Παναγιώτης Ε. Πετράκης

Εδώ και χρόνια παρακολουθούμε ένα σταθερό σενάριο αποτυχημένων προβλέψεων για την ελληνική οικονομία από το ΔΝΤ, την Ε.Ε., την κυβέρνηση, την Τράπεζα της Ελλάδος κ.τ.λ. Η αποτυχία αυτή αφορά κυρίως την εξέλιξη του ΑΕΠ και συνακόλουθα τις υπόλοιπες βασικές οικονομικές μεταβλητές.

Στις οικονομίες όμως όπου δεν υπάρχει επαρκής προβλεψιμότητα είναι πολύ δύσκολο να γίνουν σχέδια επενδύσεων, να αναπτυχθούν εποικοδομητικές οικονομικές συμπεριφορές και να είναι ελκυστικές στο ξένο κεφάλαιο. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το ζητούμενο στις προβλέψεις δεν είναι απαραιτήτως η πρόβλεψη θετικών ρυθμών μεγέθυνσης, αλλά η ακριβής πρόβλεψη ανεξάρτητα από το αν έχει θετικό ή αρνητικό πρόσημο.

Παροιμιώδης ήταν η αποτυχία των προβλέψεων το 2017. Η κυβέρνηση ξεκίνησε με ένα εντυπωσιακά +2,6%, για να φτάσει τελικά η πραγματικότητα να προσγειωθεί στο 1,4%. Δεν κάνουν βεβαίως όλοι λανθασμένες προβλέψεις. Υπάρχουν ανεξάρτητες κυρίως δεξαμενές σκέψης (πανεπιστήμια κ.τ.λ.) που συνήθως προβλέπουν με σχετική ακρίβεια τις οικονομικές εξελίξεις.

Μερικές φορές οι διαφορές στις εκτιμήσεις είναι τέτοιες ώστε φτάνουμε στο σημείο να πιστέψουμε ότι η αποτυχία των προβλέψεων συνδέεται με αλλότριους σκοπούς: εάν, π.χ., θέλουμε να «διευκολύνουμε» μια κυβέρνηση να πάρει μια θετική απόφαση σε ένα μείζων θέμα (βλέπε το κλείσιμο μιας αξιολόγησης κ.τ.λ.), τότε θετικό ρόλο παίζουν κάποιες αισιόδοξες προβλέψεις. Εάν αντιθέτως θέλουμε να πιέσουμε προς την κατεύθυνση ανάληψης αρνητικών δημοσιονομικών μέτρων, τότε ενδεχομένως να εξυπηρετούσε η δημοσιοποίηση συντηρητικών προβλέψεων. Ετσι κι αλλιώς, συζητάμε για διαφορές στις προβλέψεις που είναι εύκολα διαχειρίσιμες με ελαφρά μεταβολή κάποιων υποθέσεων.

Τώρα το ΔΝΤ διατύπωσε τις καινούριες προβλέψεις του για την πορεία των οικονομιών ανά τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής. Από τον Νοέμβριο του 2017 μέχρι σήμερα το Ταμείο έχει υποβαθμίσει την πρόβλεψη του ρυθμού μεγέθυνσης του ΑΕΠ για το 2018 από το 2,6% στο 2%, για να εξελιχθεί στο 1,8% το 2019.

Οι δικές μας (της ερευνητικής ομάδας του υπογράφοντος) προβλέψεις για το 2018 θέτουν ένα διάστημα εμπιστοσύνης στον ρυθμό μεγέθυνσης που κυμαίνεται από +1,6% έως +1,9%.
Αυτοί οι ρυθμοί ουσιαστικά προβλέπουν κάτι καλύτερο από μια παράταση της στασιμότητας!

Γιατί όμως δεν μπορεί να απελευθερωθεί προς τα εμπρός η ελληνική οικονομία και να ανακάμψει γρηγορότερα; Πρώτον, διότι ζούμε και θα συνεχίσουμε να ζούμε μέσα σε ένα βαρύ πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής το οποίο καταρχήν προβλέπεται να διατηρηθεί μέχρι το 2022. Αυτό συνεπάγεται ένα βαρύ φορολογικό πρόγραμμα που εδώ και καιρό η ελληνική κοινωνία δεν μπορεί πλέον να εξυπηρετήσει (1-2 δισ. ευρώ ληξιπρόθεσμα δημιουργούνται κάθε χρόνο!).

Δεύτερον, διότι οι συνθήκες του ισοζυγίου πληρωμών δεν βελτιώνονται αρκετά αφού οι εξαγωγές δεν ανακάμπτουν με τρόπο ισχυρό και οι εισπράξεις του τουρισμού δεν είναι αρκετές. Αρα διατηρούνται τα capital controls. Τρίτον, διότι το τραπεζικό σύστημα βρίσκεται σε αρκετά δύσκολη θέση και δεν μπορεί να ενισχύσει την ανάπτυξη. Τέταρτον, διότι ο τοπικός γεωστρατηγικός παράγοντας αυξάνει την αβεβαιότητα, άρα και τον συστηματικό κίνδυνο, και όλοι είναι πιο διστακτικοί. Πέμπτον, διότι το διεθνές οικονομικό κλίμα γίνεται πιο γκρίζο λόγω του εμπορικού πολέμου και του ανοδικού επιτοκιακού κύκλου, αλλά της αυξανόμενης γεωστρατηγικής αβεβαιότητας.

Τέλος, έκτον, γιατί ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος βρίσκεται μέσα σε συνεχή αμφισημία για το αν πρέπει να υποστηρίξει την υγιή δημιουργικότητα, την επιχειρηματική πρωτοβουλία και την αξιοποίηση της καινοτομίας και συγχρόνως αυξάνεται η πόλωση.

Για όλους αυτούς τους λόγους η θέση της Ελλάδας στον διεθνή καταμερισμό των έργων συνεχίζει να υποχωρεί. Χρειαζόμαστε επειγόντως μεσομακροπρόθεσμη προοπτική αισιοδοξίας.