Νίκος Φελέκης

Αν κάποιος θελήσει να περιγράψει με ακρίβεια την κατάσταση στον ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει, μέρες «εθνικής παλιγγενεσίας» που ’ναι, ας καταφύγει στον Διονύσιο Σολωμό. Στο τέταρτο τετράστιχο του «Υμνου εις την Ελευθερίαν» ο εθνικός μας ποιητής γράφει: «Αργειε νά ’ρθει εκείνη η μέρα, κι ήταν όλα σιωπηλά, γιατί τά ’σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά». Οχι, δεν εννοούμε ότι τα πράγματα στην Κουμουνδούρου είναι τόσο ζοφερά, ούτε ότι θα αργήσει απελπιστικά η μέρα που ο Αλέξης Τσίπρας θα επιστρέψει στο τιμόνι της διακυβέρνησης. Ούτε φυσικά, προς Θεού, ότι προσομοιάζει με την Τουρκοκρατία η δημοσκοπική κυριαρχία της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Απλώς, αν τις λέξεις «φοβέρα» και «σκλαβιά» τις αντικαταστήσουμε με τις λέξεις «κορωνοϊός» και «καραντίνα», θα κατανοήσουμε γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να αποκτήσει σταθερό βηματισμό, στριμώχνεται ανάμεσα στους αντεξουσιαστές και τους νοικοκυραίους και αδυνατεί να καρπωθεί την κυβερνητική φθορά.

Κάποιος θα πει ότι το ίδιο ισχύει για όλα τα κόμματα και συνολικά για το πολιτικό σύστημα. Ετσι είναι. Ωστόσο το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα είναι η αξιωματική αντιπολίτευση και κατά συνέπεια είναι λογικό τα βλέμματα όλων όσοι ενδιαφέρονται για τα θέματα της διακυβέρνησης και την πολιτική σταθερότητα να είναι στραμμένα, εκτός από την κυβέρνηση, και σε αυτήν. Περιμένουν το διαφορετικό αφήγημα, το εναλλακτικό πρόγραμμα, την κυβερνητική ομάδα, που σε περίπτωση αποτυχίας της υφιστάμενης θα αναλάβει να λύσει τα προβλήματα των πολιτών και της χώρας. Δυστυχώς, όπως άλλωστε παραδέχεται και ο τέως πρωθυπουργός, «η έξαρση της πανδημίας έχει σκεπάσει τα πάντα». Oλα πάνε πίσω. Oχι μόνο στην ουσιαστική αντιπαράθεση με την κυβέρνηση για την καθημερινότητα, τα μέτρα που λαμβάνει και τις οικονομικές και κοινωνικές παρενέργειες της πανδημίας, αλλά και στον προγραμματισμό του κόμματος για επεξεργασία και παρουσίαση των προτάσεών του για τα μεγάλα και σοβαρά θέματα.

Αναβολές και πλήγματα

Ακόμη και οι εκδηλώσεις για την οικονομία και τα εργασιακά που θα ακολουθούσαν μετά από εκείνη (τη hightech) για το ΕΣΥ, αναβάλλονται για αργότερα. Και, όπως είναι φυσικό, μετατίθενται για μεταγενέστερες ημερομηνίες τόσο η Εθνική Συνδιάσκεψη όσο και η εκδήλωση με τη συμμετοχή και ξένων ομιλητών για τις σύγχρονες παγκόσμιες προκλήσεις και το μέλλον της Ευρώπης. Οι νέες πολιτικές και προγραμματικές επεξεργασίες που θα σκιαγραφούν -όπως ευελπιστούν ο Τσίπρας και οι συνεργάτες του- ένα διαφορετικό (αντιπολιτευτικό, αλλά πρωτίστως κυβερνητικό) προφίλ του ΣΥΡΙΖΑ έχουν πληγεί από τη σφοδρότητα του δεύτερου κύματος της πανδημίας. Οπως μας λέει στενός συνεργάτες του Αλέξη Τσίπρα: «Τι προγραμματισμό να κάνουμε και τι πρόγραμμα να εκπονήσουμε όταν δεν ξέρουμε τι θα συμβεί την επόμενη εβδομάδα, πότε και πώς θα τελειώσει η πανδημία και ποιες θα είναι οι πραγματικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις; Οταν ακόμη δεν έχει συμφωνηθεί το τελικό σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης και τι ακριβώς θα γίνει με το Σύμφωνο Σταθερότητας, θα ήταν παιδαριώδες έως και ανόητο, εμείς, εν τη απουσία δεδομένων, να σχεδιάζουμε το μέλλον».

Επίσης, είναι έντονος και ο προβληματισμός για το τελικό αποτύπωμα της πανδημίας στο πολιτικό γίγνεσθαι. Είναι ακόμη άγνωστο πώς θα συμπεριφερθεί ο κόσμος, ιδιαίτερα η νεολαία, όταν τελειώσει «η ζωή με απαγορεύσεις». Οι περισσότεροι στην Κουμουνδούρου θεωρούν ότι «η κοινωνία βράζει» και δεν ξέρουν τι μορφή θα πάρουν η κόπωση και η αγανάκτηση των ανθρώπων. «Μπορεί να στραφεί προς τα άκρα και προς τα δεξιά και προς τα αριστερά. Μπορεί, αν διαρκέσει πολύ ακόμη, να τα σαρώσει όλα. Από κυβερνήσεις και κόμματα μέχρι κοινωνία και θεσμούς», διατείνεται προβεβλημένος βουλευτής και υπουργός επί ΣΥΡΙΖΑ. «Η κοινωνία βράζει, αλλά δεν βράζει από ιδεολογία, αλλά για την υγεία του, τη δουλειά του, την επιχείρησή του, τον μισθό του, τη σύνταξή του, τις φορολογικές και δανειακές του υποχρεώσεις, τη δύσκολη καθημερινότητά του», αντιτείνει έτερος, εξίσου προβεβλημένο και αυτός στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ. Και προσθέτει: «Ο κόσμος χρειάζεται να ξέρει ότι μπορείς να υλοποιήσεις αυτά που υπόσχεσαι χωρίς να τον φορολογήσεις. Οι νοικοκυραίοι δεν θέλουν οι αυξημένες δαπάνες για το ΕΣΥ που εξαγγείλαμε, αλλά και όσα άλλα θα πούμε στο μέλλον για άλλους τομείς του κοινωνικού κράτους να γίνουν με δική τους υπερφορολόγηση».

Βέβαια, αυτοί οι προβληματισμοί πόρρω απέχουν από την πραγματικότητα, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος, αφού ούτε εκλογές στο προβλεπτό μέλλον θα έχουμε, όπως πλέον όλοι παραδέχονται, ούτε οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η αξιωματική αντιπολίτευση βρίσκεται προ των πυλών της εξουσίας. Πάντως, συνομιλητές του τέως πρωθυπουργού διατείνονται ότι «ο Αλέξης υποστηρίζει ότι η φθορά της κυβέρνησης, σύμφωνα με τα ποιοτικά στοιχεία των κυλιόμενων μετρήσεων των οποίων ο ίδιος λαμβάνει γνώση, είναι αυξανόμενη και σαφώς πολύ μεγαλύτερη από αυτή που δείχνουν οι υπερβολικά πολλές, για νεκρό εκλογικά χρόνο, δημοσκοπήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας». Μάλιστα, όπως υποστηρίζει ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, «το τσιμπούσι στην Ικαρία, η σκοτεινή υπόθεση με τον Λιγνάδη, τα προβλήματα από τον χιονιά στην Αττική, τα αλλεπάλληλα λάθη με την καραντίνα και η αλαζονική έως και προκλητική συμπεριφορά κάποιων κυβερνητικών αξιωματούχων είχαν ως αποτέλεσμα η κυβέρνηση σε έναν μήνα να υποστεί μεγαλύτερη φθορά απ’ ό,τι στους 20 μήνες διακυβέρνησης». Στην εύλογη ερώτηση «γιατί όμως αυτή τη φθορά δεν την εισπράττει ο ΣΥΡΙΖΑ;», η απάντησή του, σύμφωνα πάντα με τους συνομιλητές του, «είναι θέμα χρόνου να συμβεί».

Κατά τον κ. Τσίπρα, αυτό που, προσώρας, απασχολεί -και ορθώς- τον κόσμο είναι η υγεία του και οι επιπτώσεις της πανδημίας στη ζωή του. Οι εκλογικές του προτιμήσεις θα φανερωθούν, σύμφωνα πάντα με τη γνώμη του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, όταν η χώρα μπει σε εκλογική τροχιά. Ενδεχομένως και νωρίτερα, «αν η διάχυτη αγανάκτηση μετατραπεί σε οργή και απαίτηση να φύγει η κυβέρνηση». Στην περίπτωση αυτή, το ρητορικό ερώτημα του Αλέξη Τσίπρα στους συνομιλητές του, όπως τουλάχιστον μας μεταφέρεται, είναι: «Πού θα πάει ο κόσμος; Στον Βαρουφάκη ή στον Κουτσούμπα; Σε μένα θα έρθουν».

Και το λογικό, θα έλεγε κάποιος, αυτό είναι. Σε κανονικές συνθήκες δικομματισμού τα δύο μεγάλα κόμματα εναλλάσσονται στην εξουσία. Ο κανόνας αυτός της Μεταπολίτευσης όμως αμφισβητείται αφού ο νέος δικομματισμός ακόμη δεν έχει καταλήξει στο εύρος της δύναμης του δεύτερου κόμματος, ενώ δεν είναι και λίγοι αυτοί που προφητεύουν ότι οδηγούμαστε σε «σύστημα ενάμιση δικομματισμού», δηλαδή με ένα κυρίαρχο κόμμα και με ένα δεύτερο που απλώς θα ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα, αλλά δεν θα μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση.

Πειστικό πρόγραμμα

Το πού θα πάει όμως ο κόσμος, σε περίπτωση που άρει την εμπιστοσύνη του στην κυβέρνηση, είναι συνάρτηση και ενός άλλου πράγματος, υποστηρίζει μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ. «Για να προτιμήσουν οι ψηφοφόροι τον ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει, εκτός από σοβαρό και πειστικό πρόγραμμα διακυβέρνησης, ο Αλέξης να δείξει και τη δική του κυβερνητική ομάδα, την “dream team” με την οποία θα κυβερνήσει». Και κατά τη γνώμη του συνομιλητή μας, αυτή η ομάδα, εκτός από τα πολιτικά και τεχνοκρατικά προσόντα, χρειάζεται και χρόνο για να ετοιμαστεί: «Οπως ο Κυριάκος για τρία χρόνια ετοίμαζε τους ανθρώπους που θα στελεχώσουν το επιτελικό κράτος και με τους οποίους διαμόρφωσε κοινότητα αντιλήψεων ως προς το κυβερνάν και τις προτεραιότητες της κυβέρνησής του, το ίδιο θα πρέπει να κάνει και ο Αλέξης. Το ίδιο είχε κάνει και ο Γιώργος Παπανδρέου με τους λεγόμενους “κηπουρούς” του ή παλαιότερα ο Κώστας Σημίτης με τους εκσυγχρονιστές. Είχαν έτοιμη την ομάδα με την οποία ζήτησαν να κυβερνήσουν και κυβέρνησαν».

Την αναγκαιότητα να συγκροτηθεί ένα τεχνοκρατικά ικανό και πολιτικά έμπειρο επιτελείο δεν την αρνείται ο Τσίπρας - στο παρασκήνιο, έστω και με αργούς ρυθμούς, το επιχειρεί. Κάποιοι άλλοι όμως -κυρίως όσοι συνωθούνται κάτω από την «Ομπρέλα», την αριστερή τάση του κόμματος- υποστηρίζουν ότι η νέα ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να εκφράζει τον ριζοσπαστισμό της κοινωνίας και να προωθεί τον αξιακό κώδικα της Αριστεράς. Η απάντηση που δίνουν οι «κυβερνητικοί» στους «ριζοσπάστες» είναι: «Την κοινωνία δεν την ενδιαφέρει αν η ίδια θα ριζοσπαστικοποιηθεί, αλλά ποιος και πώς θα λύσει τα προβλήματά της χωρίς επιπλέον επιβαρύνσεις»». Η ανταπάντηση είναι ότι την πλειοψηφία στον ΣΥΡΙΖΑ και τον Τσίπρα δεν θα τη δώσει η νέα «dream team», αλλά το «κλίνατε επ’ αριστερά προκειμένου να εκφραστεί ο νέος ριζοσπαστισμός, που, με αιχμή τη νεολαία, κυοφορείται στην κοινωνία». Οι «ομπρελοποιοί» υποστηρίζουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, με αριστερή ριζοσπαστική πολιτική, μπορεί να αυξήσει κι άλλο τη διαφορά από τη Ν.Δ. (ακόμη και να την κάνει διψήφια, από το 6,2% των τελευταίων εκλογών) στις ηλικίες 17-34. Και προτείνουν το βάρος της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ να πέσει στην επόμενη ηλικιακή ομάδα (35-44 ετών), επειδή, όπως λένε, αφενός οι 17-44 αποτελούν τον μισό εκλογικό πληθυσμό και αφετέρου οι εκλογές κρίνονται, κατά βάσιν, από τις επιλογές των νέων ανθρώπων και είναι αυτές που επηρεάζουν -και όχι οι ηλικιωμένοι- τη λεγόμενη «οικογενειακή ψήφο». Η επωδός τους είναι ότι «όποιος πάρει τους νέους κερδίζει και τις εκλογές».

Ασκήσεις ισορροπίας

Με την προσέγγιση αυτή συμφωνεί και ο Τσίπρας, όμως ο ίδιος αναζητεί τρόπους προκειμένου να ισορροπήσει τη στρατηγική του ανάμεσα «στα περήφανα νιάτα και τα τιμημένα γηρατειά». Η ταύτιση με τον ριζοσπαστισμό και τον αυθορμητισμό των νέων στις εκδηλώσεις και τις διαμαρτυρίες ενέχει τον κίνδυνο να τον φέρει σε αντιπαράθεση με τους νοικοκυραίους, τους κεντρώους ανθρώπους και τους ψηφοφόρους μεγαλύτερης ηλικίας, των οποίων η ψήφος, εκτός από τα θέματα βιοποριστικής αξιοπρέπειας, συναρτάται και με την κοινωνική και πολιτική σταθερότητα. Θέλει λοιπόν να κερδίσει τους νέους, αλλά και να μη φοβίσει τους ηλικιωμένους. Την ισορροπία αυτή αναζητά στην πολιτική του στρατηγική. Και γι’ αυτό αναφέρεται αφενός σε «νοικοκυραίους», λέξη με την οποία τα στελέχη της ριζοσπαστικής Αριστεράς, σε άλλες εποχές, θα έβγαζαν φλύκταινες, και αφετέρου συνεχίζει να ομνύει στη σοσιαλδημοκρατία, παρότι και ο ίδιος, όπως και η πλειονότητα των στελεχών του, θεωρούν ότι η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία έχει πολύ μεγάλες ευθύνες στη συντηρητική στροφή της Ευρωπαϊκής Ενωσης και το δημοσιονομικό λοιμοκαθαρτήριο στο οποίο οι... Τεύτονες του Βορρά υπέβαλαν τους λαούς του Νότου.

Για όσο διαρκεί η πανδημία είναι δύσκολο, όσο κι αν το προσπαθήσει, να πετύχει να μετατρέψει τον ΣΥΡΙΖΑ σε ελκυστικό κυβερνητικό κόμμα. Ακόμη κι αν καταφύγει, όπως καταγγέλλει το Μαξίμου, στον σκοτεινό κόσμο του Ιντερνετ για να φθείρει την κυβέρνηση με τα bots (ή μήπως τα... boots), δεν θα τα καταφέρει. Οχι μόνο γιατί στην Ελλάδα τη μάχη των εκλογών τη δίνουν και την κερδίζουν ή τη χάνουν, ευτυχώς ακόμη, οι πολιτικοί και όχι οι ψηφιακοί στρατοί, αλλά και γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένα κόμμα, επίσης ευτυχώς, που μπορεί να ωφεληθεί εκλογικά -όπως ο Τραμπ το 2016 που κέρδισε τις εκλογές, αλλά και το 2020 που τις έχασε- από το μίσος, τον ρατσισμό, τον εθνικισμό και τις απίθανες θεωρίες συνωμοσίας που ευδοκιμούν στον fake κόσμο των τρολ. Ο Καμμένος, ο Βελόπουλος, ο Τράγκας μπορεί. Ο Τσίπρας και ο Μητσοτάκης όχι. Και ευτυχώς! Η επόμενη εκλογική αναμέτρηση (αφού η «ελπίδα» και η «εναλλακτική» ως προτάσεις διακυβέρνησης εξέλιπαν μετά το 2015) θα κριθεί από τα τεκμηριωμένα προγράμματα των κομμάτων, τη διαχειριστική ικανότητα των προσώπων και τα αισθήματα εμπιστοσύνης και ασφάλειας που εκπέμπουν οι ηγεσίες τους. Η αίσθηση αυτή, εξάλλου, όπως δείχνουν και οι δημοσκοπήσεις, διαχέεται και στο μεγαλύτερο τμήμα των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ. Και για να γυρίσει ο Τσίπρας το παιχνίδι πρέπει με αυτή την αίσθηση να ταυτιστεί. Το ξέρει, αλλά δεν μπορεί να αποφύγει τον πειρασμό να πηγαίνει συνεχώς στη Βουλή και να τσακώνεται ακόμη και με τον «νονό» Αδωνη Γεωργιάδη, αντί να αφήσει τον Ευκλείδη Τσακαλώτο ή τον Πάνο Σκουρλέτη να το κάνουν...