Νανά Παπαδογεωργάκη

Είναι γεγονός ότι οι πολίτες είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με το παραδοσιακό σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, προτιμώντας συγκρουσιακές λύσεις που κοστίζουν σε χρήματα και ψυχική ταλαιπωρία και λιγότερο σε διαμόρφωση μίας διαφορετικής κουλτούρας και προσέγγισης στη διαφορά που έχουν με την άλλη πλευρά. Η ειρηνική επίλυση των διαφορών των πολιτών φαντάζει μερικές φορές μία δύσκολη συνθήκη, η οποία προϋποθέτει διαπραγματεύσεις και αμοιβαίες παραχωρήσεις, στις οποίες οι άνθρωποι δεν είναι δεκτικοί να προχωρήσουν, αντιθέτως προτιμούν τους εξαντλητικούς δικαστικούς αγώνες, με όλες τις συνέπειες που αυτοί συνεπάγονται. 

Δεν είναι λίγες οι φορές που στα γραφεία των διαμεσολαβητών ακούγονται π.χ από τους πρώην συζύγους παρόμοιες δηλώσεις περί αδυναμίας υποστήριξης ενός δικαστικού αγώνα (για ρύθμιση επιμέλειας, διατροφής, επικοινωνίας των παιδιών) αλλά την ίδια στιγμή οι ίδιοι άνθρωποι έχουν μία μεταξύ τους απόκλιση συμφωνίας της τάξεως μόνο των πενήντα (50) ευρώ. Προτιμούν εντούτοις να προχωρήσουν δικαστικά!

Εκείνο που χρειάζεται να γνωρίζουν οι πολίτες είναι ότι ο θεσμός της διαμεσολάβησης λειτουργεί πλέον πιο ενεργά από ποτέ, ανεξαρτήτως πανδημίας. Ο νόμος 4640/2019 «Διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές διαφορές», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει σήμερα, δίνει νέες δυνατότητες επίλυσης ιδιωτικών διαφορών. Για πρώτη φορά θεσμοθετείται το μοντέλο της υποχρεωτικής συμμετοχής των μερών σε μία αρχική συνεδρία διαμεσολάβησης, μία ουσιαστική συνάντηση, όπου μέρη, δικηγόροι και διαμεσολαβητής, σε ένα περιβάλλον απόλυτης  εμπιστευτικότητας εξετάζουν τη δυνατότητα επίλυσης της υπόθεσης τους με διαμεσολάβηση, χωρίς ωστόσο να υποχρεούνται να συμφωνήσουν, παρά μόνο να συναντηθούν και κατόπιν να συνεχίσουν τη διαδικασία της διαμεσολάβησης, εφόσον το επιθυμούν. Οι στατιστικές άλλωστε δείχνουν ότι φεύγοντας τα μέρη από μία διαδικασία διαμεσολάβησης – ακόμα και αν δεν συμφωνήσουν - δεν περιέρχονται ποτέ σε δυσμενέστερη θέση από αυτή που βρίσκονταν προτού έρθουν στη διαμεσολάβηση. 

Ακόμα δηλαδή και εάν δεν καταλήξουν σε συμφωνία, τα μέρη φεύγουν από τη διαμεσολάβηση συχνά με ένα αίσθημα τουλάχιστον εκτόνωσης των συναισθημάτων τους - διότι βρέθηκαν σε περιβάλλον όπου άκουσαν και ακούστηκαν -  χωρίς να αποκλείεται η πιθανότητα να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, εφόσον νιώσουν ότι επιθυμούν μία συμφωνία χωρίς περαιτέρω χρονικές καθυστερήσεις. 

Σε μία περίοδο δε πανδημίας, με συνεχή έκδοση υπουργικών αποφάσεων για τη λειτουργία της δικαιοσύνης, όπου τα προγραμματισμένα δικαστήρια αναβάλλονται και επαναπροσδιορίζονται, ουδείς γνωρίζει  πότε τελικά θα πραγματοποιηθούν, το μέλλον μία νομικής υπόθεσης κρίνεται αβέβαιο, ενώ η διαμεσολάβηση συμφωνείται άμεσα και επιφέρει επωφελή αποτελέσματα μέσα σε ένα εργάσιμο οκτάωρο.

Ιδιαίτερο δε ενδιαφέρον παρουσιάζεται όταν όλα τα παραπάνω μπορούν να διεξαχθούν και ηλεκτρονικά, η λεγόμενη ηλεκτρονική διαμεσολάβηση και οι ηλεκτρονικές, μεταξύ των μερών, διαπραγματεύσεις. Με λίγα λόγια τα εμπλεκόμενα μέρη σε μία διαφορά (πχ μία οικογενειακή διαφορά ή μία διαφορά μεταξύ ενός οφειλέτη και Τράπεζας προς ρύθμιση του δανείου του), οι δικηγόροι τους και ο διαμεσολαβητής, εισέρχονται σε μία πλατφόρμα πχ. Zoom, Teems, Webex και διερευνούν την δυνατότητα εξωδικαστικής επίλυσης της μεταξύ τους διαφοράς, χωρίς φυσική παρουσία στον ίδιο χώρο. Και ναι! Η τεχνολογία δεν είναι πολυτέλεια, είναι φυσική συνέπεια, είναι χρήσιμο εργαλείο που δύναται να οδηγήσει σε αποτελέσματα που δεν μπορούσαμε πότε να ονειρευτούμε. 

Για παράδειγμα μία διαδικτυακή διαμεσολάβηση θα μπορούσε να καταλήξει σε μία συμφωνία ζωής για τους δύο (2) πρώην συζύγους, οι οποίοι με την αρωγή των δικηγόρων τους και φυσικά του διαμεσολαβητή, δύνανται να καταθέσουν τη συμφωνία αυτή στο αρμόδιο δικαστήριο και να εξασφαλίσουν την εκτελεστότητα  της, με λίγα λόγια μέσα σε ελάχιστο χρόνο αποκτούν συμφωνία ισότιμη μίας δικαστικής απόφασης.

Αν σκεφτεί κανείς ότι μέχρι πρόσφατα ακόμα και η κατάθεση αγωγής από τον δικηγόρο ήταν ανέφικτη με ηλεκτρονικό τρόπο και προϋπόθετε την μετάβαση του στα δικαστήρια, συνειδητοποιούμε πόσο θα ωφεληθούν  οι δικηγόροι και πολίτες εξοικονομώντας άσκοπο χρόνο μετακινήσεων, εάν συστηματοποιήσουν τη χρήση της τηλεδιάσκεψης και την χρησιμοποιήσουν προς διεκπεραίωση των υποθέσεων τους.

Συμπερασματικά, την εποχή που διανύουμε, η προστασία της δημόσιας υγείας για το κράτος είναι ασφαλώς ύψιστη προτεραιότητα, ωστόσο, την ίδια στιγμή, ας εξετάσουμε και το ελπιδοφόρο εργαλείο της διαμεσολάβησης, όπου βεβαίως αυτό είναι επιδεκτικό εφαρμογής και ας προσφέρουμε στους πολίτες μία δυνατότητα εναλλακτικής επίλυσης των διαφορών τους, βοηθώντας τους να απαλλαγούν από την αντιδικία του παρελθόντος και κάνοντας μία νέα αρχή για το μέλλον τους.

---------------------------------------------------------------------------------------  

 * Η Νανά Παπαδογεωργάκη είναι Δικηγόρος Αθηνών, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια  & Εκπαιδεύτρια Διαμεσολαβητών