Μπάμπης Κούτρας

Η ομοιότητα ανάμεσα στις δύο περιπτώσεις, της Ισπανίας και της Ελλάδας, είναι η εργαλειοποίηση των μεταναστών και των προσφύγων. Στο Μαρόκο είναι ο βασιλιάς Μοχάμεντ ο 6ος ο οποίος ανοίγει επίτηδες τα σύνορα και διατάζει τους φρουρούς να αγνοούν το πλήθος που διασχίζει το μικρό θαλάσσιο πέρασμα ως τη Θέουτα κολυμπώντας ή ακόμη και βαδίζοντας μέσα στο νερό. Ο στόχος του Μαροκινού μονάρχη είναι, μέσω των μεταναστών, να εκβιάσει τους Ισπανούς εξαναγκάζοντας την κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ να αναγνωρίσει την κυριαρχία του Μαρόκου στη δυτική Σαχάρα. Στην Τουρκία ήταν ο Ταγίπ Ερντογάν αυτός που σκηνοθέτησε τη μεγάλη επέλαση δεκάδων χιλιάδων μεταναστών στο τέλος Φεβρουαρίου του 2020. Ο δικός του στόχος ήταν επίσης να εκβιάσει όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι Ισπανοί, παρά τον αρχικό αιφνιδιασμό τους, δεν υπέκυψαν στο σχέδιο του βασιλιά Μοχάμεντ, έστειλαν στρατό και αστυνομία στη Θέουτα και επαναπροώθησαν αμέσως τους περισσότερους από τους 8.000 μετανάστες που πέρασαν στο ισπανικό έδαφος. Μικρή λεπτομέρεια: στην Ισπανία κυβερνούν οι σοσιαλιστές του Σάντσεθ με τους συντρόφους Podemos.

Οπως πάντα, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι τα ασυνόδευτα ανήλικα, τα οποία στην περίπτωση της Θέουτα υπολογίζονται σε 1.500. Βάσει της διεθνούς νομοθεσίας, τα παιδιά δεν απελαύνονται με συνοπτικές διαδικασίες όπως οι ενήλικοι. Κυρίως όμως αντιπροσωπεύουν την πιο τραγική πτυχή του Μεταναστευτικού, καθώς είναι τα πλέον αθώα και ανύποπτα θύματα ενός γεωπολιτικού παιχνιδιού που παίζεται με απεριόριστο, απάνθρωπο κυνισμό.

Αντίδοτο στον οποίο δεν είναι, ωστόσο, η υποταγή και το άνοιγμα των συνόρων. Η ισορροπία είναι πολύ λεπτή και η επίκληση του ανθρωπισμού δημιουργεί -φαινομενικά- πρόσφορο έδαφος στην ανάπτυξη αριστερόστροφων ιδεολογημάτων. Πρόσφατο παράδειγμα οι μύδροι του Νίκου Φίλη και άλλων κατά της Προέδρου της Δημοκρατίας με αφορμή τη φωτογράφησή της με φόντο τον φράκτη στον Εβρο.

Το γεγονός όμως ότι η Ελλάδα δεν είναι Θέουτα στην παρούσα φάση, σε καμία περίπτωση, δεν είναι άσχετο με τη δυναμική πολιτική που εφάρμοσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη για να ανακόψει το περσινό κύμα των κατατρεγμένων που έστελνε στα σύνορά μας ο Ερντογάν. Ούτε μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο ότι, για πρώτη φορά από το 2015 (δηλαδή από τότε που οι πρόσφυγες «λιάζονταν» κάπου στην Αθήνα, με τις ευλογίες της τότε αρμόδιας εκ μέρους της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, Τασίας Χριστοδουλοπούλου), οι αιτούντες άσυλο στα ελληνικά νησιά είναι λιγότεροι από 10.000. Η κατά 40% μείωση στον συνολικό αριθμό όσων μεταναστών και προσφύγων διαμένουν στην Ελλάδα οφείλεται -σε σημαντικό βαθμό- στο μήνυμα που στάλθηκε από την Αθήνα στην Αγκυρα: Τέρμα τα παιχνίδια με το Μεταναστευτικό.

Η Τουρκία έχει υπογράψει συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ενωση, χρηματοδοτείται αδρά για να συγκρατεί τις ροές των απελπισμένων και δεν έχει κανένα έρεισμα να εκβιάζει για καλύτερους όρους. Το αποτέλεσμα της «αντεπίθεσης» της Ε.Ε. -αλλά κυρίως της Ελλάδας- στην Τουρκία αποτυπώνεται στους αριθμούς: Το πρώτο τετράμηνο του 2021 οι αφίξεις μεταναστών στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου εμφάνισαν μείωση κατά 73%. Το 2019 είχαμε μια ροή 72.000 ατόμων, η οποία περιορίστηκε στα 15.000 πέρυσι και φέτος έπεσε στα 2.500. Και από τις 121 δομές φιλοξενίας που λειτουργούσαν το 2020, σήμερα παραμένουν ανοιχτές μόλις 37. Και για να μην ξεχνάμε, το 2015 οι πρόσφυγες και οι μετανάστες στην Ελλάδα ήταν 861.630, σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ.

Παρά τις παλινωδίες της, η Ευρώπη παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στα μεταναστευτικά μέτωπα, κάτι που επιβεβαιώνεται από τις δηλώσεις της νέας πρωταγωνίστριας στη γερμανική πολιτική σκηνή, Αναλένα Μπέρμποκ. Η άποψή της είναι ότι μια ελεύθερη Ευρώπη χρειάζεται ασφαλή εξωτερικά σύνορα, αλλά και ότι οι ευρωπαϊκές χώρες δεν πρέπει να αφήσουν μόνη της την Ελλάδα να υπερασπιστεί τον εαυτό της στο Μεταναστευτικό. Αν και «πράσινη», η κυρία Μπέρμποκ αντιλαμβάνεται κάτι που ένας Ελληνας τέως πρωθυπουργός επέμενε να μην αναγνωρίζει: ότι ακόμη και στη θάλασσα υπάρχουν σύνορα.