Ιάσων Πιπίνης

Η –έστω και παροδική- χαλάρωση των δεσμών των ΗΠΑ αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Λατινική Αμερική, ως φαίνεται δημιούργησε πρόσφορο έδαφος, προκειμένου νέοι διεθνείς «παίκτες» να εμφανιστούν στην περιοχή, όπως είναι η Ρωσία, η Κίνα, αλλά και η Τουρκία.

Παρ’ ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες (όπως είναι και η Ελλάδα) επιδιώκουν και υλοποιούν μια μεγαλύτερη προσέγγιση με τη Λατινική Αμερική, είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια το επίπεδο των πολιτικών σχέσεων της Ε.Ε. με την περιοχή δεν αντιστοιχεί στην έκταση των ευρωπαϊκών επενδύσεων αλλά και στη διπλωματική βαρύτητα που έχουν αυτές οι χώρες. Είναι ενδεικτικό ότι από το 2015 δεν έχει συγκληθεί καμία Σύνοδος Κορυφής ανάμεσα στην Ε.Ε. και τη Λατινική Αμερική. Η περιοχή αυτή, ωστόσο, εξακολουθεί να είναι μεγάλης στρατηγικής σημασίας, τόσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και για τις ΗΠΑ.

Τα τελευταία χρόνια η Ρωσία, εκμεταλλευόμενη την κατάσταση που διαμορφώθηκε στην ευρύτερη περιοχή, εμφανίστηκε σαν «σανίδα σωτηρίας» για λατινοαμερικάνικες χώρες οι οποίες, λόγω διεθνών κυρώσεων είχαν μπει σε ένα ιδιότυπο καθεστώς διεθνούς απομόνωσης. Ειδικότερα για τη Βενεζουέλα, την Κούβα και τη Νικαράγουα, η Ρωσία παρείχε στήριξη στον πολιτικό αλλά και στον οικονομικό τομέα.

Ομοίως, την περίοδο της έξαρσης της πανδημίας, όταν λατινοαμερικάνοι ηγέτες διαμαρτύρονταν για «άνιση κατανομή των εμβολίων», η Ρωσία χρησιμοποίησε την «διπλωματία των εμβολίων», παρέχοντας σε τουλάχιστον πέντε χώρες της Λατινικής Αμερικής το ρωσικό εμβόλιο «Sputnik V». Στο παιχνίδι των εντυπώσεων (;) εντάσσεται και η δήλωση Ρώσου αξιωματούχου, ο οποίος στις αρχές του χρόνου δεν απέκλεισε την πιθανότητα στρατιωτικής παρουσίας της Ρωσίας, στο μέλλον, σε λατινοαμερικάνικο έδαφος.

Η προνομιακή σχέση που έχει αναπτύξει η Ρωσία με χώρες της Λατινικής Αμερικής, υπό το πρίσμα της ουκρανικής κρίσης δημιουργεί νέα δεδομένα. Είναι ενδεικτικό ότι στην ψηφοφορία για το ψήφισμα του ΟΗΕ, που απαιτεί από τη Ρωσία να σταματήσει αμέσως τη χρήση βίας κατά της Ουκρανίας, απείχαν τέσσερις λατινοαμερικάνικες χώρες, η Κούβα, η Νικαράγουα, η Βολιβία και το Ελ Σαλβαδόρ. Την ίδια στάση θα τηρούσε προφανώς και η Βενεζουέλα, που όμως δεν είχε δικαίωμα ψήφου. Ο Νικολάς Μαδούρο άλλωστε, με δηλώσεις του, στήριξε τον Βλαντιμίρ Πούτιν.

Την ίδια στιγμή πάντως, οι υπόλοιπες χώρες της περιοχής, με κάποιον τρόπο, καταδίκασαν τις ρωσικές επιθέσεις. Μπορεί ο όγκος συναλλαγών των λατινοαμερικάνικων χωρών με τη Ρωσία να είναι ασύγκριτα μικρότερος από εκείνος με την Κίνα, ωστόσο καταγράφει ανοδική πορεία.

Σε πολιτικό και διπλωματικό πεδίο, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, που κατέχουν δυο θέσεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ την τρέχουσα περίοδο, αυτή τη στιγμή αποκτούν βαρύνουσα σημασία. Από την άλλη πλευρά, στο ενεργειακό πεδίο, η πετρελαιοπαραγωγός Βενεζουέλα (σε βάρος της οποίας έχουν επιβληθεί κυρώσεις), αλλά πιθανώς και η Βραζιλία και το Μεξικό, θα μπορούσαν να διαδραματίσουν κάποιον ρόλο, μετά το εμπάργκο των ΗΠΑ στη Ρωσία. Προ ημερών άλλωστε, Αμερικανοί αξιωματούχοι βρέθηκαν στο Καράκας για συζητήσεις.

Ουδείς μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ να στραφούν και στη Λατινική Αμερική, προκειμένου να καλύψουν το κενό που δημιουργείται από την απομάκρυνση τους από τη Ρωσία. Ειδικότερα στους τομείς της ενέργειας, του εμπορίου, ακόμη και του τουρισμού, οι δυνατότητες που προκύπτουν είναι μεγάλες. Αντιστοίχως όμως και η Ρωσία είναι πολύ πιθανό να στραφεί και στη Λατινική Αμερική προκειμένου να καλύψει το κενό της Δύσης. Η Λατινική Αμερική συνεπώς, θα μπορούσε να λειτουργήσει το επόμενο διάστημα ως κοινή δεξαμενή για Δύση και Ρωσία.

Ανεξάρτητα από την οικονομική διάσταση πάντως, η Λατινική Αμερική που είναι προνομιακός συνομιλητής και για τις δυο πλευρές, αναμένεται την επόμενη περίοδο να διαδραματίσει έναν ιδιαίτερο ρόλο και στην διπλωματική σκακιέρα.

Ο Ιάσων Πιπίνης είναι Ειδικός Σύμβουλος του Πρωθυπουργού, Υποψήφιος Διδάκτωρ του ΕΚΠΑ.