Φώφη Γιωτάκη

Η κίνηση που έπρεπε να γίνει …χθες, είναι ένα ακόμη αναγκαίο βήμα υπέρ της άρσης των διακρίσεων και μια απάντηση στις προκαταλήψεις, τα στερεότυπα και την παραφιλολογία που αναπτύσσεται επί μήνες σχετικά με τις ρυθμίσεις που συμπεριλαμβάνει ή όχι το νομοσχέδιο. Το θέμα απασχολεί σε πολύ μεγάλο βαθμό την κοινή γνώμη, άνοιξε δυστυχώς με τρόπο που άφησε χαραμάδες στη διχαστική διαχείριση και κλείνει με «αποκαλύψεις» όσον αφορά στην πολιτική αντίληψη και θέση του κάθε βουλευτή χωριστά. Η κοινή γνώμη άκουσε επιχειρήματα που δεν στέκουν στη λογική, δεν ταιριάζουν με ένα σύγχρονο κοσμικό κράτος και δεν βασίζονται στα επιστημονικά δεδομένα. Άκουσε όμως και επιχειρήματα ευτυχώς, που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι δεν χωρά σε μια αστική δημοκρατία διάκριση λόγω φυλής, λόγω θρησκείας ή λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού. Είδε και άκουσε κάποιους βουλευτές να βάζουν στο ζύγι κέρδη και ζημίες στην προσωπική τους καριέρα από τη μία ή την άλλη απόφαση- αδύναμους να υποστηρίξουν τη θέση τους μπροστά στο φόβο του πολιτικού κόστους.

Το επιχείρημα ότι με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο θα διαλυθεί η οικογένεια, η κοινωνία και εν τέλει η χώρα οδηγεί αναπόδραστα στην ακραία οπισθοδρόμηση. Πως θα ήταν σήμερα η ελληνική κοινωνία αν το 1982 δεν ψηφιζόντουσαν μια σειρά αλλαγών υπέρ των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της ισότητας για όλους; Και τότε, όπως και τώρα εμπόδιο ήταν η συντηρητική άποψη, που διαιωνίζει και δεν λύνει προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στην καθημερινότητά τους. Θα περίμενε κανείς – και είναι πολλοί οι ψηφοφόροι με την ίδια προσμονή- να ακούσει από το βήμα της Ολομέλειας το σύνολο των βουλευτών να υποστηρίζουν χωρίς «ναι μεν, αλλά» ότι ο θεσμός του πολιτικού γάμου μεταξύ δύο ενηλίκων αποτελεί ένα αυτονόητο ανθρώπινο δικαίωμα, το οποίο δεν μπορεί να υπόκειται σε εξαιρέσεις, δεν μπορεί να υπόκειται σε αποκλεισμούς, σε αφορισμούς. Και θα περίμενε κανείς από εκπροσώπους της Εκκλησίας να θυμούνται ότι «άλλο η Εκκλησία και άλλο η Πολιτεία». Το δικαίωμα της νομοθέτησης δεν αφορά στην κυρίαρχη ή σε οποιαδήποτε άλλη θρησκεία- δεν μπορεί να προτρέπει σε ονομαστική ψηφοφορία άλλος θεσμός, υπάρχουν τα κόμματα και η βουλή για να αποφασίσουν.

Το να κλείνει κανείς τα μάτια στην πραγματικότητα σημαίνει ότι δεν θέλει και δεν βλέπει την πραγματικότητα, ότι δεν υπάρχει σήμερα μόνο η παραδοσιακή οικογένεια, μαμά, μπαμπάς και παιδιά. Το ότι δεν υπάρχει μέχρι σήμερα νομοθετική αναγνώριση δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άλλες οικογένειες, με ένα γονέα, ομόφυλων ζευγαριών με ή χωρίς παιδιά. Η δε τεκνοθεσία δεν αποτελεί μόνο δικαίωμα των ενηλίκων, αποτελεί δικαίωμα των παιδιών και υποχρέωση της Πολιτείας, ώστε να μην ιδρυματοποιούνται ανήλικα παιδιά. Η δε συζήτηση για την παρένθετη μητέρα δεν ξεκίνησε σήμερα, αλλά το 2002 όταν το θέμα έφτασε στη βουλή.

Ήταν λοιπόν το 2002, όταν το ελληνικό κοινοβούλιο ψήφιζε ομόφωνα το νόμο για την παρένθετη μητέρα σε ετερόφυλα ζευγάρια. Ο νόμος ψηφίστηκε μετά την αποχώρηση από την ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης του Μιχάλη Σταθόπουλου, ο οποίος και είχε εισηγηθεί και στηρίξει τη σχετική ρύθμιση. Το πρώτο κόμμα είχε και τότε 158 βουλευτές (το ΠΑΣΟΚ υπό τον Κώστα Σημίτη) αλλά στήριξαν οι βουλευτές και των άλλων τριών κοινοβουλευτικών κομμάτων, της ΝΔ, του ΚΚΕ και του Συνασπισμού. Με το νόμο του 2002 και με τον εφαρμοστικό νόμο που ακολούθησε το 2005 η χώρα μας, σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες, θεσμοθέτησε ένα από τα πλέον φιλελεύθερα δίκαια όσον αφορά στην ανθρώπινη αναπαραγωγή, αφού επιτράπηκε μεταξύ άλλων η απόκτηση παιδιού μέσω παρένθετης μητέρας σε ετερόφυλα ζευγάρια και μόνες γυναίκες. Συγκεκριμένα οι νόμοι 3089/2002 και 3305/2005 διαμόρφωσαν το πλάνο για την ιατρικά υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και ειδικά για την παρένθετη μητρότητα, που αφορά στη μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων, συχνά της βιολογικής μητέρας, στο σώμα άλλης γυναίκας που κυοφορεί και γεννά το παιδί.

Όλο και περισσότεροι υποστηρίζουν τώρα ότι ο νόμος του 2002 ήταν μια μεγάλη τομή στο χώρο του οικογενειακού δικαίου, ενσωμάτωσε εξελίξεις της βιοτεχνολογίας, αντιμετώπισε θέματα, όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση ή η παρένθετη μητρότητα- ρύθμισε για πρώτη φορά ζητήματα που σχετίζονται με την ηλικία των ατόμων τα οποία επιθυμούν να αξιοποιήσουν τις μεθόδους της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, έβαλε επιπλέον φίλτρα. Αξίζει να σημειωθεί βέβαια ότι άλλα ευρωπαϊκά κράτη είχαν αποκτήσει σχετική νομοθεσία αρκετά χρόνια πριν. Ειδικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ωστόσο ότι η καθυστέρηση έδωσε τότε τη δυνατότητα να αξιολογηθούν όλες οι διαφορετικές ευρωπαϊκές νομοθεσίες και να γίνουν επιλογές προς την ενδεδειγμένη κατεύθυνση. Τι στάθμισαν τότε και τι έπαιξε ρόλο για τη νομοθετική ρύθμιση; Στάθμισαν το συμφέρον του παιδιού που θα γεννηθεί και τα «εμπόδια» που θα αντιμετώπιζε με μια «αυστηρή» έως «απαγορευτική» ρύθμιση και έπαιξε ρόλο η ανάλυση της εικόνας της ελληνικής κοινωνίας. Το σχέδιο νόμου που θα ψηφιστεί σήμερα δεν περιλαμβάνει ρύθμιση για την παρένθετη μητέρα για τα ομόφυλα ζευγάρια ή τους μόνους άνδρες. Ωστόσο η συζήτηση έχει ήδη ανοίξει.

Η πρωτοβουλία Μητσοτάκη άνοιξε δρόμο, ο χειρισμός υποτάχθηκε όμως σε σημαντικό βαθμό στην επικοινωνία και στη διάσωση της εικόνας από υπουργούς της κυβέρνησης και γαλάζιους βουλευτές να απέχουν, αντί να στηρίζουν. Ευθύνη της ΝΔ, όπως του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ σήμερα είναι δια των ηγεσιών τους καταρχάς να υπάρξει ουσιαστική και πειστική περιγραφή του πλαισίου, μήπως και κάποιοι βουλευτές αποφασίσουν, έστω και την τελευταία στιγμή, αντί να βγάζουν λόγους καταλλαγής στις εκλογικές τους περιφέρειες, να προσέλθουν στη βουλή και να στηρίξουν τα αυτονόητα.