Όλα όσα άλλαξαν στο μεταναστευτικό: Από την εποχή του 2015 στο σήμερα
Σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για την αντιμετώπιση του προσφυγικού-μεταναστευτικού ζητήματος βρίσκεται η Ιταλία, με τις αφίξεις στη γειτονική χώρα να παρουσιάζουν αύξηση της τάξεως του 300%
Λίγους μόλις μήνες μετά την εκλογή της η Κυβέρνηση συνεργασίας της Ιταλίας έρχεται αντιμέτωπη με προβλήματα και χρόνιες παθογένειες στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών που φθάνουν στην Ευρώπη μέσω της Κεντρικής Μεσογειακής Οδού (Central Mediterranean Route). Άλλωστε, το Μεταναστευτικό αποτέλεσε και κύρια προτεραιότητα της προεκλογικής ατζέντας του συνασπισμού της Μελόνι.
Ήταν, όμως, πάντα έτσι; Η απάντηση είναι πως όχι. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 11 Ιουλίου του 2019 σε επίσημο δελτίο τύπου της, η FRONTEX τόνιζε πως η Ανατολική Μεσογειακή Οδός (Eastern Mediterranean Route), στην οποία τοποθετούνται γεωγραφικά η Ελλάδα και η Κύπρος, «παραμένει η πιο πολυσύχναστη διαδρομή για την Ευρώπη». Μάλιστα, ενώ παρουσιαζόταν μια μείωση στις αφίξεις σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, οι αφίξεις στα νησιά του Αιγαίου είχαν αυξηθεί κατά ¼ σε σχέση με την ίδια περίοδο.
Συνολικά, οι μεταναστευτικές ροές που δέχθηκε η χώρα μας από το 2015 έως και το 2019 ξεπέρασαν το 1 εκατομμύριο, με χρονιά-ρεκόρ το 2015 όποτε και πέρασαν τα θαλάσσια και χερσαία σύνορα της χώρα 874.735 πρόσφυγες και μετανάστες. Μάλιστα, το 2019 οι 74.348 πρόσφυγες και μετανάστες που έφτασαν στην Ελλάδα αντιστοιχούσαν στο 60% του συνόλου των 125.309 που πέρασαν συνολικά στην Ευρώπη.
Αποτύπωση της κατάστασης το 2019
Τότε, η πολιτική «ανοιχτών συνόρων» που εφάρμοζε απρέγκλιτα η Κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα είχε καταστήσει την Ελλάδα σε κερκόπορτα της Ευρώπης, θέτοντας εν αμφιβόλω ακόμα και ευρωπαϊκά κεκτημένα που απολάμβανε διαχρονικά η χώρα μας, όπως η συζήτηση για επαναφορά των εσωτερικών συνόρων και η συνθήκη Σένγκεν.
Τέσσερα χρόνια μετά, η κατάσταση φαίνεται πως έχει αλλάξει άρδην και η μαύρη αυτή περίοδος έχει περάσει στα βιβλία της ιστορίας. Πλέον, τα αποτελέσματα μιας άλλης πολιτικής μιλούν από μόνα τους. Μιας πολιτικής που έχει δύο ξεκάθαρους στόχους. Αφενός τον περιορισμό των ροών, αφετέρου τη μείωση των επιπτώσεων στις τοπικές κοινωνίες.
Σήμερα, η γλώσσα των αριθμών είναι αδιάψευστη. Οι αφίξεις μεταναστών στη χώρα μας περιορίστηκαν σε 14.848 το 2020, 8.745 το 2021, 17.000 το 2022 και μόλις σε 2.505 για το πρώτο δίμηνο του έτους.
Ενδεικτικά είναι, όμως, και τα στοιχεία με τις αποτροπές εισόδου, τόσο από τη στεριά, όσο και από τη θάλασσα τα τελευταία χρόνια.
Κλείσιμο
Στον Έβρο, όπου επικεντρώνεται η προεκλογική αντιπαράθεση με την επέκταση του φράχτη, τα αποτελέσματα των καθημερινών επιχειρήσεων της ΕΛΑΣ και των Σωμάτων Ασφαλείας, είναι εντυπωσιακά.
Συνολικά, ενώ την περίοδο 2015-2019 σημειώθηκαν 383.141 αποτροπές, από το 2020 έως και τους πρώτους μήνες του 2023 έχουν ήδη πραγματοποιηθεί 613.897 αποτροπές εισόδου.
Παράλληλα, ενώ τη χρονιά των μαζικών εισροών (2015) το Λιμενικό Σώμα απέτρεψε 17.500 εισόδους, το νούμερο αυτό ανήλθε πέρυσι σε 42.400 αποτροπές και αποτέλεσε χρονιά-ρεκόρ.
Η Ελλάδα φυλάσσει, όπως αποδεικνύεται, αποτελεσματικά τα ανατολικά σύνορα της Ε.Ε., αλλά ταυτόχρονα επιτυγχάνει να επιλύσει και άλλα -μέχρι πρότινος- προσκόμματα. Έχει αποσυμφορήσει τις δομές των νησιών και της ενδοχώρας που συγκέντρωναν άλλοτε τα πυρά των ευρωπαϊκών οργάνων, αλλά και των διεθνών μέσων ενημέρωσης.
Το 2019 διαβιούσαν στις νησιωτικές δομές περισσότεροι από 40.000 αιτούντες άσυλο, ενώ πλέον ο αριθμός αυτός ανέρχεται σε 4.500 περίπου. Ταυτόχρονα, οι δομές στη χώρα λιγόστεψαν σημαντικά (από 121 το 2019 έχουν απομείνει 33 σήμερα).
Το Μεταναστευτικό είναι, άλλωστε, ο μόνος τομέας πολιτικής που κρίνεται διαρκώς εκ του αποτελέσματος. Ίσως και ο μόνος τομέας που είναι τόσο ιδεολογικά φορτισμένος, με έντονες διαχωριστικές γραμμές σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Εσωτερικά μαίνεται η προεκλογική αντιπαράθεση για τον φράχτη του Έβρου, με την περιοχή να έχει μετατραπεί πολλάκις, σε πολιτικό πεδίο σύγκρουσης, όπως συνέβη με την υβριδική απειλή του 2020, αλλά και τη «μικρή Μαρία». Χθες, ο Πρωθυπουργός ανανέωσε το αίτημα της χώρας για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση του φράχτη, μιλώντας στη γερμανική εφημερίδα Bild. Την χρηματοδότηση που η κοινή τροπολογία Αριστεράς, Σοσιαλιστών, Πρασίνων και της Ευρωομάδας Μακρόν επιχείρησε να μπλοκάρει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ωστόσο, η στάση Ευρωπαίων εταίρων δείχνει να αλλάζει θετικά αναφορικά με την κατασκευή του.
Η Ελλάδα βρέθηκε πολλές φορές εν μέσω πυρών, τόσο από διεθνείς οργανισμούς, αλλά και από χώρες, η ευρωπαϊκή στάση των οποίων στο Μεταναστευτικό αποτελούσε ένα εκρηκτικό κοκτέιλ δικαιωματισμού, αλλά και σιωπηρής κατανόησης της αναγκαιότητας φύλαξης των κοινοτικών συνόρων.
Οι καταγγελίες κατά της χώρας άρχισαν να φθίνουν, όσο η κατάσταση στις δομές βελτιωνόταν. Πρώτα, τελείωσαν οι σκηνές, μετά «άδειασαν» τα πάλαι ποτέ υπερχειλισμένα camps και τελικά η Ελλάδα έθεσε ένα νέο ευρωπαϊκό πρότυπο με τις κλειστές ελεγχόμενες δομές. Δομές που εγγυήθηκαν την ασφάλεια και τις αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης των διαμενόντων και κέρδισαν διεθνή εύσημα.
Γι’ αυτές τις δομές, την προηγούμενη εβδομάδα, η πρώην Υπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, αρμόδια για το Μεταναστευτικό, Priti Patel, είπε σε Βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας ότι «δε θα βρισκόμασταν σε αυτήν την κατάσταση, αν την άφηναν να τις αντιγράψει», σύμφωνα με τον Guardian.
Η Ελλάδα έχει καταφέρει να αποκτήσει, σήμερα, στο Μεταναστευτικό ένα μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα. Διαθέτει τεχνογνωσία και εμπειρία στη διαχείριση κρίσεων, την οποία άλλες ευρωπαϊκές χώρες ζητούν απεγνωσμένα.
Η Υπηρεσία Ασύλου της χώρας, πλέον, εκδίδει αποφάσεις ασύλου σε πρώτο βαθμό εντός ενός μήνα, ενώ αυτό μπορεί να έπαιρνε ακόμη και χρόνια μεσούσης της μεταναστευτικής κρίσης. Χαρακτηριστικό είναι ότι η ιταλική Κυβέρνηση σε ανακοίνωση της μιλά για «επιτάχυνση των διαδικασιών ταυτοποίησης», ένα βήμα δηλαδή πίσω από την απόδοση ασύλου. Δεν είναι λίγες φορές, άλλωστε, που η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου έχει απευθύνει συγχαρητήρια στη χώρα μας για την αποδοτικότητα της Υπηρεσίας Ασύλου.
Ας δούμε, όμως, και τι λέει η τελευταία αναφορά της Frontex για τις εισροές μεταναστών στην Ευρώπη. «Για τους πρώτους δύο μήνες του έτους, η Κεντρική Μεσογειακή Οδός και η Δυτική Βαλκανική Οδός παρέμειναν ενεργές», είναι η σύνοψη του σχετικού δελτίου τύπου του ευρωπαϊκού οργανισμού.
Σύμφωνα, μάλιστα, με τον χάρτη που παρουσιάζει από την Ελλάδα έχει εισέλθει στην Ε.Ε., για φέτος, μόλις το 6% των μεταναστευτικών ροών.
Είναι γεγονός ότι η μεταναστευτική κρίση είναι περιφερόμενη στο ευρωπαϊκό έδαφος. Χρειάζεται αντανακλαστικά από τα κράτη-μέλη, αλλά και σταθερές πολιτικές στο χρόνο. Η Ελλάδα, σήμερα, φαίνεται πως κερδίζει αυτό το στοίχημα.
