Βασίλης Δαλιάνης

Κρίσεις, τις οποίες εάν είχε τον χρόνο να τις διαχειριστεί ξεχωριστά θα μπορούσε ενδεχομένως να τις αντιμετωπίσει ευκολότερα και ταχύτερα.

Ωστόσο αυτή η «επιδημία» κρίσεων έδειξε τα ίδια τα όριά της. Η ραγδαία εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού κάνει την Ένωση να μοιάζει με ένα κομμάτι κλασικής μουσικής. Και αυτό δεν είναι η Ωδή στη Χαρά του Μπετόβεν, ο ύμνος της ΕΕ, αλλά μάλλον το Μπολερό του Ραβέλ. Όπως ακριβώς στο διάσημο έργο του Γάλλου συνθέτη, το κάθε μουσικό όργανο μπαίνει ξεχωριστά και δημιουργεί σταδιακά ένα αρμονικό κρεσέντο, στην ΕΕ η μία κρίση διαδέχεται την άλλη και άπαντες προσπαθούν να διαχειριστούν ένα κρεσέντο κρίσεων.

Περισσότερες από έξι εβδομάδες μετά την εμφάνιση των πρώτων κρουσμάτων του νέου κορωνοϊού σε ευρωπαϊκό έδαφος, υπάρχουν πολλοί που προσπαθούν να απαξιώσουν πλήρως την ίδια την ΕΕ. Εντός και κυρίως εκτός αυτής. Ανώνυμοι και επώνυμοι χρήστες σε κοινωνικά δίκτυα, σχολιαστές σε μέσα ενημέρωσης και πολιτικοί ακόμα και σε κράτη - μέλη της, εκφράζουν την «αγανάκτησή» τους για την αδυναμία της ΕΕ να ανταποκριθεί στην πανδημία, την ώρα που εκθειάζουν τις πρωτοβουλίες της Κίνας ή των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.

Είναι αλήθεια ότι στην ΕΕ πολλά θα μπορούσαν να έχουν γίνει ταχύτερα και καλύτερα για να περιοριστεί η εξάπλωση του ιού. Ωστόσο την ευθύνη δεν την έχουν οι «Βρυξέλλες» αλλά τα ίδια τα εθνικά κράτη της. Τα κράτη - μέλη ήταν αυτά που αποφάσισαν ότι η πολιτική δημόσιας Υγείας δεν θα είναι αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά των εθνικών κυβερνήσεων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει, βάσει των Συνθηκών, την εξουσία να επιβάλει την αναστολή λειτουργίας σχολείων και άλλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, να μεταθέτει τη διεξαγωγή ποδοσφαιρικών αγώνων, να περιορίζει τις συναθροίσεις σε λατρευτικούς χώρους και να επιβάλει το κλείσιμο καταστημάτων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέχρι τώρα δεν είχε αποθέματα ιατρικού και φαρμακευτικού εξοπλισμού και δεν μπορεί να ζητήσει από εταιρείες και βιομηχανίες να κατασκευάσουν χειρουργικές μάσκες και αντισηπτικά για να τα διανέμει στα δοκιμαζόμενα συστήματα Υγείας.

Με λίγα λόγια δεν ήταν η Ευρωπαϊκή Ένωση που έκλεισε τα αυτιά της στα αιτήματα της Ρώμης για παροχή ιατρικού εξοπλισμού, αλλά το Παρίσι, το Βερολίνο, η Βαρσοβία και άλλες πρωτεύουσες. Σε ένα φεστιβάλ εθνικών εγωισμών, τα κράτη - μέλη ήταν αυτά που απαγόρευσαν- ευτυχώς προσωρινά- να εξάγονται προστατευτικές χειρουργικές μάσκες. Ελάχιστοι από όσους κατηγόρησαν την ΕΕ έδειξαν το δάχτυλο στους πραγματικούς υπαίτιους αυτής της πρωτοφανούς έλλειψης αλληλεγγύης. Στις εθνικές κυβερνήσεις. Η ΕΕ είναι τόσο ισχυρή, όσο της το επιτρέπουν τα κράτη - μέλη της και το να κατηγορεί κάποιος την ΕΕ για αδράνεια σε ένα θέμα στο οποίο δεν έχει καμία αρμοδιότητα είναι, στην καλύτερη περίπτωση, κυνικό.

Στο πλαίσιο που ορίζουν οι Συνθήκες της ΕΕ, η Κομισιόν έδρασε άμεσα. Αποδέσμευσε κονδύλια δισεκατομμυρίων, επιδότησε ευρωπαϊκές ερευνητικές εταιρίες για την παρασκευή εμβολίου και φαρμάκων κατά του κορωνοϊού και χρηματοδότησε πτήσεις για τον επαναπατρισμό χιλιάδων Ευρωπαίων πολιτών που βρίσκονταν σε τρίτες χώρες. Παράλληλα ανακοίνωσε την ευελιξία του Συμφώνου Σταθερότητες και Ανάπτυξης. Αρκούν αυτά τα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας; Προφανώς και όχι, αλλά αυτά είναι τα μόνα μέτρα που μπορούσε να λάβει η Κομισιόν σε ένα ζήτημα αποκλειστικής αρμοδιότητας των εθνικών κυβερνήσεων.

Η βοήθεια σε ιατρικό και φαρμακευτικό εξοπλισμό που στέλνει η Κίνα γίνεται πρώτη είδηση στα κράτη - μέλη της ΕΕ που βρίσκονται αντιμέτωπα με την καταστροφή. Κάθε βοήθεια σε τέτοιες φρικτές στιγμές είναι καλοδεχούμενη. Όπως ακριβώς τον περασμένο Ιανουάριο, όταν επικρατούσε παντελής άγνοια στη διεθνή κοινότητα για τα μέτρα που λάμβανε το Πεκίνο ώστε ο ιός να μην εξαπλωθεί - όπως δυστυχώς συνέβη - η ΕΕ έστειλε στη δοκιμαζόμενη ασιατική χώρα, 50 τόνους φαρμακευτικού και ιατρικού εξοπλισμού.

Το γεγονός ότι η ΕΕ ξεπέρασε σε αριθμούς θανάτων την Κίνα, δείχνει με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο, ότι παρά τις αγαθές προθέσεις των εθνικών κυβερνήσεων της ΕΕ, η απάντηση σε τέτοιες προκλήσεις πρέπει να είναι ευρωπαϊκή και όχι απλώς διακυβερνητική.