Αλέξανδρος Κασιμάτης

Σύμφωνα με έκθεση του οίκου αξιολόγησης Scope τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, για πρώτη φορά από το 2015, αυξάνονται στην Ευρώπη, με τους οικονομολόγους του οίκου να θεωρούν πιθανή την επιδείνωση της ποιότητας του ενεργητικού των ευρωπαϊκών τραπεζών κυρίως λόγω υψηλών επιτοκίων και ασθμαίνουσας οικονομικής ανάπτυξης. Η Scope μάλιστα προτάσσει τη γρήγορη άνοδο των επιτοκίων ως τη βασική αιτία για την επιδείνωση του ενεργητικού των τραπεζών καθώς αυξάνονται οι αθετήσεις υποχρεώσεων. Ωστόσο, οι οικονομολόγοι του οίκου σημειώνουν πως χώρες που πρωταγωνίστησαν στη συσσώρευση NPLs κατά το παρελθόν, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, θα έχουν πολύ καλύτερες επιδόσεις σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες.

Οι ελληνικές τράπεζες μπορεί μεσοπρόθεσμα να αντιμετωπίζουν άλλους κινδύνους από την άνοδο των επιτοκίων, όπως π.χ. αύξηση στο κόστος πιστωτικού κινδύνου, στο λειτουργικό κόστος αλλά και το κόστος άντλησης ρευστότητας, αλλά δεν κινδυνεύουν από εκτεταμένες τουλάχιστον νέες επισφάλειες. Ο βασικός λόγος είναι στα χρόνια της κρίσης δοκίμασαν στην πράξη και σε ακραίες συνθήκες τα πελατολόγια των τραπεζών. Όταν στις αρχές του 2016, σχεδόν το 50% των δανειακών χαρτοφυλακίων των ελληνικών τραπεζών ήταν κόκκινο και μάλιστα σε συγκεκριμένους τομείς όπως οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις το ποσοστό των μη-εξυπηρετούμενων δανείων υπερέβαινε το 65% των συνολικών δανείων, οι αντοχές των δανειοληπτών έχουν τεσταριστεί κατά τον πλέον σκληρό και αποτελεσματικό τρόπο.

Το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών επιχειρήσεων παραμένει σήμερα εκτός τραπεζικού συστήματος λόγω δυσμενών οικονομικών στοιχείων. Οι επιχειρήσεις που μπορούν να δανειοδοτηθούν εκτιμάται ότι δεν υπερβαίνουν τις 60.000. Είναι κατά κανόνα υγιείς και δυναμικές εταιρείες που δεν εξαρτώνται σημαντικά από τον τραπεζικό δανεισμό και αυτό φάνηκε με την απότομη άνοδο των επιτοκίων που έφερε ένα κύμα αποπληρωμής υφιστάμενων δανείων. Το 2023 στις ανακοινώσεις αποτελεσμάτων των τραπεζών παρατηρήθηκε συχνά το φαινόμενο να αυξάνεται η πιστωτική επέκταση, αλλά ταυτόχρονα να συρρικνώνεται το δανειακό χαρτοφυλάκιο λόγω των αποπληρωμών δανείων.

Πολλές δεκάδες χιλιάδες εταιρείες παραμένουν αποκλεισμένες από τον τραπεζικό δανεισμό λόγω και της υπερβολικής ρύθμισης του πλαισίου λειτουργίας των συστημικών τραπεζών. Οι τράπεζες προκειμένου να ενισχυθούν τα κεφάλαια τους ζητούν από τις εταιρείες να παρουσιάζουν διατηρήσιμη κερδοφορία ώστε να εγκριθεί η χρηματοδότηση τους. Είναι αναγκαίο να διευρυνθεί η δεξαμενή των αξιόχρεων επιχειρήσεων, να διπλασιαστεί τουλάχιστον ο αριθμός των εταιρειών που έχουν άνετη πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα για να κλείσει η μεγάλη αυτή πληγή που άφησε η δεκαετής οικονομική κρίση.