Oρθοδοντική θεραπεία, ροφήματα και αναψυκτικά: Συνταγή καταστροφής

Πολλά ροφήματα και αναψυκτικά, ακόμα και λάιτ, ισοτονικά και φρουτοχυμοί, περιέχουν οξέα που μπορεί να δημιουργήσουν πρόβλημα στα άτομα που κάνουν ορθοδοντική θεραπεία προειδοποιεί η Αμερικανική Εταιρεία Ορθοδοντικών (American Association of Orthodontists - AAO).
 
H επιστημονική ένωση συνιστά στους ασθενείς να αποφεύγουν τα ροφήματα με χαμηλό pH, γιατί όσο πιο χαμηλό είναι, τόσο πιο όξινο είναι και τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος βλάβης στα δόντια. 
 
«Το γεγονός ότι ένα ρόφημα δεν περιέχει ζάχαρη, δεν σημαίνει ότι κάνει καλό στα δόντια» δήλωσε ο Dr. Morris N. Poole, DDS, πρόεδρος της AAO. «Πολλά ροφήματα έχουν χαμηλό pH με συνέπεια να αντενδείκνυνται κατά την ορθοδοντική θεραπεία επειδή τα οξέα τους επιτίθενται στην αδαμαντίνη ουσία των δοντιών και υπάρχει κίνδυνος τερηδόνας».
 
«Τα οξέα στα αναψυκτικά αφαιρούν ασβέστιο από την αδαμαντίνη των δοντιών και αυτό ανοίγει το δρόμο στη φθορά και την τερηδόνα» αναφέρει η Δρ. Κατερίνα Δούμα-Μιχελάκη, DDS, PhD, ειδική Ορθοδοντικός Παιδιών & Ενηλίκων.  «Αν μάλιστα περιέχουν ζάχαρη, ο κίνδυνος αυξάνεται γιατί η ζάχαρη αλληλεπιδρά με την μικροβιακή πλάκα στα δόντια και παράγονται ακόμα περισσότερα οξέα, που φθείρουν την αδαμαντίνη. Και αν διαλυθεί η ουσία αυτή, η απώλειά της είναι μη αναστρέψιμη».
 
Το καλύτερο ρόφημα στη διάρκεια της ορθοδοντικής θεραπείας είναι το νερό που έχει ουδέτερο pH (δηλαδή 7) και έτσι δεν προάγει την φθορά των δοντιών.
 
Η μικροβιακή πλάκα είναι μία κολλώδης, άχρωμη «μεμβράνη» που αποτελείται από βακτήρια, υπολείμματα τροφής και σάλιο, και δημιουργείται συνεχώς πάνω στα δόντια. Τα βακτήρια της πλάκας χρησιμοποιούν ως τροφή τα σάκχαρα και το άμυλο των τροφίμων, και παράγουν οξέα ως υποπροϊόν του μεταβολισμού τους. Το συχνό βούρτσισμα μέσα στη μέρα και ο καθαρισμός με οδοντικό νήμα αφαιρούν την περισσότερη μικροβιακή πλάκα, όμως υπάρχουν κάποια δύσκολα προσβάσιμα σημεία τα οποία απαιτούν επαγγελματικό καθαρισμό. Γι’ αυτό συνιστάται στους ορθοδοντικούς ασθενείς να επισκέπτονται τον γιατρό τους για καθαρισμό τουλάχιστον κάθε έξι μήνες στη διάρκεια της ορθοδοντικής θεραπείας ή πιο συχνά αν χρειάζεται, υπογραμμίζει η Δρ. Δούμα-Μιχελάκη. Η επίσκεψη στον οδοντίατρο κάθε εξάμηνο άλλωστε, είναι απαραίτητη σε όλους μας για τον έλεγχο και την διατήρηση της στοματικής μας υγείας.
 

Οι ορατές βλάβες και το pH

Ακόμα και μία γουλιά αναψυκτικού δρα ως καταλύτης στην επίθεση εναντίον της αδαμαντίνης  και η επίθεση ενισχύεται με κάθε επόμενη γουλιά υπογράμμισε ο Dr. Poole. Αυτές οι επιθέσεις μπορεί να αφήσουν λευκά στίγματα ή γραμμές στα δόντια  καθώς το τμήμα τους που καλύπτεται από τους ορθοδοντικούς μηχανισμούς είναι προστατευμένο αλλά γύρω τους φθείρεται, με συνέπεια όταν αφαιρεθεί ο μηχανισμός να έχει απομείνει το μόνιμο περίγραμμά του πάνω στο δόντι.
«Κάτι τέτοιο αποτελεί τεράστια απογοήτευση για τους ασθενείς και τον ορθοδοντικό τους και είναι ένας από τους κυριότερους λόγους για τους οποίους οι ορθοδοντικοί υπερτονίζουν τη σημασία που έχει ο συχνός και σχολαστικός καθαρισμός των δοντιών» σημειώνει η Δρ. Δούμα-Μιχελάκη.
 
Το pH είναι μία συντομογραφία (προέρχεται από τους όρους Potential of Hydrogen) που δείχνει πόσο όξινο ή αλκαλικό είναι ένα υγρό διάλυμα με βάση τα ιόντα υδρογόνου που περιέχει. Η τιμή του κυμαίνεται από 0 έως 14. Έτσι, τα διαλύματα μπορεί να είναι όξινα (χαμηλό pH), αλκαλικά (υψηλό pH) ή ουδέτερα (pH γύρω στο 7).
 
Όσο πιο όξινο είναι ένα διάλυμα τόσο πιο πολύ διαβρώνει την αδαμαντίνη ουσία των δοντιών, η οποία φθείρεται με τις τιμές του pH από 5,5 και κάτω.
Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι τα οξέα του στομάχου που έχουν pH μόλις 1,5 διαβρώνουν πολύ τα δόντια - γι’ αυτό και παθαίνουν βλάβη στα άτομα π.χ.  με διατροφικές διαταραχές που κάνουν πολλούς εμέτους. Αντίστοιχα τα διαβρώνουν πολύ τα αναψυκτικά και τα ισοτονικά ροφήματα με ανθρακικό με ή χωρίς ζάχαρη, καθώς και οι φροτοχυμοί, επειδή έχουν pH κάτω από 4,5. Αντίθετα, ο μαύρος καφές που έχει pH λίγο πάνω από 6 και το γάλα που έχει pH σχεδόν 7 (είναι 6,12 και 6,70 αντίστοιχα, σύμφωνα με την ΑΑΟ) τους προκαλούν ελάχιστη φθορά.
 

Συμβουλές

Γενικά οι ασθενείς που κάνουν ορθοδοντική θεραπεία πρέπει να τηρούν τις ακόλουθες συμβουλές:
* Να ακολουθείτε σχολαστικά τις συστάσεις του ορθοδοντικού σας για την στοματική υγιεινή και να μην παραλείπετε τα ραντεβού σας.
* Να πίνετε φθοριωμένο νερό και να χρησιμοποιείτε οδοντόπαστα με φθόριο.
* Να μην καταναλώνετε ροφήματα και αναψυκτικά όσο φοράτε ορθοδοντικούς μηχανισμούς.
Επειδή όμως αυτό δεν είναι πάντα εύκολο, ειδικά για τα παιδιά που δύσκολα θα αποφύγουν εντελώς ροφήματα που τους αρέσουν, η Δρ. Δούμα-Μιχελάκη συνιστά τρία πρόσθετα μέτρα που μπορεί να μειώσουν τη φθορά των ακάλυπτων τμημάτων των δοντιών:
* Να καταναλώνετε το αναψυκτικό με καλαμάκι και γρήγορα
* Να το καταναλώνετε μαζί με το φαγητό και όχι σκέτο
* Να πλένετε καλά τα δόντια αμέσως μετά την κατανάλωση του αναψυκτικού, του ισοτονικού ροφήματος, του φρουτοχυμού και οποιουδήποτε άλλου ροφήματος. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, τουλάχιστον να ξεπλένετε αμέσως το στόμα με άφθονο καθαρό νερό.