Στο libro d’oro των καλύτερων βιβλιοπωλείων του κόσμου

ΟΜαρκ Τουέιν έλεγε πως «κλασικό είναι ένα βιβλίο το οποίο όλοι υμνούν, αλλά κανείς δεν το έχει διαβάσει». Ο Ουμπέρτο Εκο στην ερώτηση ποιο βιβλίο θα έπαιρνε μαζί του σε ένα ερημικό νησί είχε απαντήσει σκωπτικά: «Τον τηλεφωνικό κατάλογο». Ακούμε λοιπόν εδώ και χρόνια πως «οι Ελληνες δεν διαβάζουν», πως η χώρα μας έχει χαμηλό μέσο όρο ανάγνωσης βιβλίων κατ’ έτος κ.ά. Ισως γιατί πάντοτε το αρνητικό συγκινεί, ίσως επειδή καλό λόγο οι Ελληνες ποτέ δεν έχουν για τίποτα. Να όμως που με τις φράσεις τους και μόνο δύο ιερά τέρατα της παγκόσμιας συγγραφής επιβεβαιώνουν πως τα φαινόμενα αυτά δεν είναι μόνο ελληνικά αλλά παγκόσμια.

Το βιβλίο παγκοσμίως δεν έχαιρε ούτε χαίρει της αγάπης και του σεβασμού που του αναλογεί. Αυτή είναι η σκοτεινή όψη του φεγγαριού. Διότι υπάρχει και η άλλη, η πιο φωτεινή: οι προσπάθειες όπως αυτές της οικογένειας των Γιώργου και Αλεξάνδρας Παπασωτηρίου. Πρόκειται για το ζευγάρι των επιχειρηματιών που σε πείσμα όλων των πεσιμιστών έβαλε στη ζωή μας το βιβλίο, πέτυχε τους στόχους του και δημιούργησε αξία πολιτισμική και κοινωνική. Και μάλιστα πριν από λίγες ημέρες το βιβλιοπωλείο τους στην Πανεπιστημίου 37 τοποθετήθηκε από τις κορυφαίες εκδόσεις Braun στη λίστα με τα 49 πιο καλαίσθητα βιβλιοπωλεία του πλανήτη. Μια σημαντική τιμή για μια χώρα που δεν φημίζεται για την αγάπη της στο διάβασμα.

Η αρχή

Ολα ξεκίνησαν το 1981, τη χρονιά της Αλλαγής για τη νεοελληνική κοινωνία, αλλά και της αλλαγής στη ζωή του δυναμικού διδύμου στον χώρο των βιβλίων. Ο νεαρός καθηγητής στα ΤΕΙ Γιώργος Παπασωτηρίου, αν και βολεμένος στο Δημόσιο και με προοπτική καριέρας, όντας δραστήριος και ανήσυχος, αποφάσισε με τη σύζυγό του Αλεξάνδρα να ανοίξουν ένα μαγαζί. Η τελευταία είχε μόλις αποχωρήσει από ένα γραφείο στο οποίο εργαζόταν, με αποτέλεσμα να θέλει να διοχετεύσει την ενέργειά της σε κάτι δημιουργικό. Η συμφωνία ήταν απλή. Ο Γιώργος Παπασωτηρίου θα συνέχιζε να εργάζεται στο Δημόσιο και η Αλεξάνδρα θα έτρεχε το μαγαζί. Οι δυο τους αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα βιβλιοπωλείο «αλλιώτικο από τ’ άλλα».

Λίγα μέτρα πιο δίπλα από το «Πλαίσιο» του Γιώργου Γεράρδου στη Στουρνάρη, τη φοιτητο-περιοχή δίπλα στο Πολυτεχνείο, οι δύο δημιούργησαν ένα πρότυπο βιβλιοπωλείο με θεματικό χαρακτήρα. Εκεί πωλούνται μονάχα επιστημονικά και τεχνικά συγγράμματα, χωρίς να υπάρχει χώρος για τη λογοτεχνία ή βιβλία άλλου περιεχομένου. Βέβαια ο Γιώργος Παπασωτηρίου ήδη από το 1974 εξέδιδε τεχνικά βιβλία, όμως η συστηματοποίηση της πώλησης έγινε από το 1981 και το μαγαζάκι των μόλις 20 τ.μ. στην οδό Στουρνάρη 23, τον δρόμο που τώρα πια έχει ταυτιστεί με το τεχνικό - επιστημονικό βιβλίο και την Πληροφορική. Το ξεκίνημα της γνωστής αλυσίδας βιβλιοπωλείων οφείλεται σε έναν αδελφικό φίλο του ζευγαριού, και αυτό διότι τους δάνεισε το σημαντικό για την εποχή εκείνη ποσό των 150.000 δραχμών προκειμένου να το δημιουργήσουν. Οπως έχουν εξομολογηθεί σε δικούς τους ανθρώπους πριν από χρόνια οι δύο επιχειρηματίες, «ούτε οι γονείς μας δεν μας εμπιστεύονταν γι’ αυτό που πηγαίναμε να κάνουμε».

Οι δυσκολίες και η φυγή από το ασφαλές Δημόσιο

Οι αρχικές δυσκολίες ήταν μεγάλες - τόσο προσωπικές όσο και επιχειρηματικές. Οι τράπεζες τότε δάνειζαν με επιτόκιο 28% και κυνηγούσαν τους νεαρούς επιχειρηματίες. Στον προσωπικό τομέα, η επιλογή του Γιώργου Παπασωτηρίου να εγκαταλείψει τελικά λίγο αργότερα την ευκολία του Δημοσίου έφερε ακόμη και οικογενειακή ρήξη, καθώς κανένας, πλην της πιστής στις αποφάσεις του άνδρα της συζύγου του, δεν πίστευε πως ήταν σώφρον να αφήσει τα σίγουρα λεφτά του κράτους.

Το δυναμικό δίδυμο που δεν είχε στόχο να δημιουργήσει μια αλυσίδα, απλώς να διατηρήσει το μικρό μαγαζάκι, έδινε έναν καθημερινό αγώνα με άνισους όρους. Η δουλειά όμως πήγαινε πολύ καλά. Σύντομα η επιτυχία έφερε την επέκταση του καταστήματος, καθώς το 1983 επεκτάθηκε στο διπλανό κατάστημα και το 1985 η επέκταση ολοκληρώθηκε σε ένα μαγαζί 90 τ.μ., όπως υπάρχει και σήμερα. Ποιος άραγε από αυτή τη γενιά δεν θυμάται τις ουρές που γίνονταν κάθε Σάββατο στο μαγαζάκι αυτό από ανήσυχους νέους επιστήμονες που ήθελαν να βρουν τα ειδικά βιβλία τους; Σε κάθε περίπτωση, η έκρηξη για το κατάστημα Παπασωτηρίου έγινε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 όταν πλέον ξεκάθαρα οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και η Πληροφορική έμπαιναν στις ζωές όλων μας.

Το πρώτο e-shop βιβλίων στη χώρα

Ηδη όμως από πιο πριν, το 1989, δημιουργήθηκε το κατάστημα στην οδό Στουρνάρη 35. Ενα μεγάλο, άνετο, σύγχρονο βιβλιοπωλείο 250 τ.μ., η επιτυχία του οποίου ήταν η αρχή για την ανάπτυξη μιας αλυσίδας βιβλιοπωλείων. Το 1998 η Παπασωτηρίου Α.Ε., ενισχύοντας το πρωτοποριακό της πνεύμα, εγκαινίασε το πρώτο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο στη χώρα! Μάλιστα το ζεύγος Παπασωτηρίου ήταν οι πρώτοι που έφεραν στην Ελλάδα βιβλία Πληροφορικής και διοργάνωσαν σχετικές ημερίδες με παρουσία ανήσυχων νέων που έβλεπαν τότε την τεχνολογική επανάσταση να έρχεται.

Ηταν οι περίφημες εκδηλώσεις με την Ενωση Χρηστών Υπολογιστών. Τα καταστήματα πήγαιναν καλά και πλέον πολλοί ήταν εκείνοι που αναζητούσαν την επέκτασή τους πέραν των αθηναϊκών τειχών. Ετσι, η εταιρεία εισήλθε δυναμικά και στο franchising κάνοντας μεγάλη επιτυχία. Τον Μάρτιο του 2001 ο Γιώργος και η Αλεξάνδρα Παπασωτηρίου συμμετείχαν στην ίδρυση της εταιρείας Presspoint S.A., η οποία εγκαινίασε έξι καταστήματα λιανικής πώλησης στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος». Παράλληλα με τον χώρο των εξειδικευμένων και μη βιβλίων, περιοδικών, CD-ROM κ.λπ, η εταιρεία συνεισφέρει στην εκπαίδευση, στην πληροφόρηση και στην ενημέρωση, κάνοντας το βιβλίο πιο προσιτό και την πληροφόρηση για τις τεχνολογικές εξελίξεις και την Πληροφορική πιο άμεση. Σταδιακά τα βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου επεκτείνουν τη θεματολογία που προσφέρουν και σε άλλες κατηγορίες γενικότερου ενδιαφέροντος, όπως λογοτεχνία, παιδικό βιβλίο, λεξικά, Φιλοσοφία, ταξιδιωτικοί οδηγοί, παρουσιάζοντας έτσι στο κοινό μια πληρέστερη ποικιλία βιβλίων που καλύπτουν όλες τις ανάγκες για διάβασμα και ενημέρωση.

Το σήμερα

Σήμερα τα βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου έχουν αναπτύξει ένα δυναμικό δίκτυο καταστημάτων, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα εξυπηρέτησης σε ένα ευρύτερο κοινό τόσο στην Αθήνα όσο και σε άλλες μεγάλες επαρχιακές πόλεις. Η αλυσίδα διαθέτει 12 ιδιόκτητα καταστήματα και 8 franchise σε περιοχές όπως η Αθήνα (στη Στουρνάρη 35, στην Πανεπιστημίου 37, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, στην Κηφισιά, στη Γλυφάδα και δύο στο Μαρούσι σε «The Mall» και «Golden Hall»), τα Σπάτα (εκπτωτικό χωριό «McArthur Glen»), η Πάτρα, η Θεσσαλονίκη, η Καρδίτσα, ο Βόλος, το Ηράκλειο, τα Ιωάννινα, η Καλαμάτα, η Καρδίτσα, το Αγρίνιο, η Σαντορίνη κ.α. Κάπως έτσι, σήμερα τα καταστήματα Παπασωτηρίου αποτελούν τη μεγαλύτερη αλυσίδα βιβλιοπωλείων στη χώρα μας τόσο από άποψη γεωγραφικής εξάπλωσης όσο και από αριθμό καταστημάτων και κύκλο εργασιών. Από τις πολύ δύσκολες στιγμές της επιχείρησης ήταν οι καταστροφικές πυρκαγιές στα μαγαζιά της τον δύσκολο από κάθε άποψη Δεκέμβριο του 2008.

Αυτή τη στιγμή, εκτός του ζεύγους Γιώργου και Αλεξάνδρας Παπασωτηρίου, στην εταιρεία βρίσκονται και τα δυο τους παιδιά, ο Ευθύμης και η Νικόλ. Με πιο τεχνοκρατική άποψη ο πρώτος, μια και του αρέσουν οι τεχνολογίες, και με πιο… art διάσταση η δεύτερη, μια και διασυνδέει την εταιρεία με ξένα πολιτιστικά κέντρα, αποτελούν το αύριο της επιχείρησης, που έχει εξορθολογίσει την παρουσία της στην αγορά με αφορμή τη δομική κρίση που πλήττει τη χώρα και η οποία σε πείσμα των καιρών αναπτύσσεται και δημιουργεί και νέα καταστήματα όπως αυτά στο «Golden Hall» (άνοιξε μέσα στο 2012) και στο «McArthur Glen». Οι επενδύσεις αυτές απηχούν τη φιλοσοφία της οικογένειας Παπασωτηρίου, η οποία έχει τα χαρακτηριστικά της διαρκούς επανεπένδυσης και του χαμηλού επιχειρηματικού και κοινωνικού προφίλ. Σπάνια θα δει κανείς τον Γιώργο και την Αλεξάνδρα Παπασωτηρίου σε κοσμικές εκδηλώσεις. Τα μόνα που τους ενδιαφέρουν είναι ο πολιτισμός, τα βιβλία και η καθημερινή επαφή με τον αναγνώστη. Γι’ αυτό και βρίσκονται διαρκώς είτε στα μαγαζιά είτε στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας στον Κηφισό.