Το «σύνδρομο της άδειας φωλιάς»

Το κρατάς σφιχτά απ' το χέρι και ξαφνικά... χτυπά το κουδούνι του σχο­λείου και σου φεύγει. Είναι η πρώτη του μέρα στο σχολείο. Το ίδιο αίσθημα απώλειας και τώρα. Που πέρασε στη σχολή του, ή που, ως οικονομικός πια μετανάστης, ήρθε η ώρα να φύγει από το σπίτι. Το ίδιο κενό, η ίδια γλυκόπικρη γεύση του αποχωρισμού από το παιδί σου. Αφιερωμένο σε όλους εμάς τους γονείς που αποχαιρετήσαμε τα παιδιά μας, τις χαϊδεμένες και λατρεμένες συνέχειες της ζωής μας. Αλλα έφυγαν μακριά στο εξωτερικό, άλ­λα κοντά, μα ταυτόχρονα και τόσο μακριά! Και τώρα τι κάνουμε; Πώς γεμίζει το κενό μιας ολόκληρης ζωής; Πώς ξεπερνάς τις συνήθειες; Πώς μπαίνεις στο άδειο του δωμάτιο;

Αν και εσείς βιώνετε αισθήματα θλίψης, πόνου, πολλές φορές και κατάθλιψης, τότε υποφέρετε από το «σύνδρομο της άδειας φωλιάς». Το σύνδρο­μο αυτό συνδέεται με κάθε μορφή αναχώρησης του/των παιδιών από το σπίτι είτε για σπουδές, είτε λόγω γάμου, είτε για εργασία στο εξωτερικό κ.λπ. Οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στην εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων -όχι ότι οι πατέρες δεν υποφέρουν- επειδή η ζωή τους σε αυτή την ηλικία είναι συνυφασμένη και με σωματικές μεταβολές, οι οποίες συνδέονται με την εμμηνόπαυση και τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες των ηλικιωμένων γονέων για φροντίδα.


Συμπτώματα και αιτίες

Εάν αισθάνεστε βαθιά λύπη, κενό, μοναξιά και απέ­ραντη θλίψη, εάν έχετε συχνά τη διάθεση να περνάτε τον χρόνο σας στο δωμάτιο του παιδιού σας για να το νιώθετε πιο κοντά σας, να ξέρετε ότι όλες αυτές οι αντιδράσεις είναι φυσιολογικές. Εάν όμως αυτές γίνονται υπερβολικές και διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, εάν θε­ωρείτε ότι η περίοδος που ήσασταν χρήσιμη στα παι­διά σας έχει τελειώσει και κλαίτε συνέχεια, εάν νιώθετε ότι δεν μπορείτε να χειριστείτε την καθη­μερινότητά σας, τότε πρέπει να συμβουλευτείτε έναν ει­δικό. Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται πολλοί είναι ότι το «σύνδρομο της άδειας φωλιάς» ξεκινά, ουσιαστικά, στα πρώτα γυμνασιακά χρόνια του παιδιού. Οταν αρχίζουν να γίνονται ανεξάρτητα και να παίρνουν σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον τους. Από τότε αρχίζουν να μας λείπουν τα παιδιά που «κάποτε» είχαμε! Ξεκινούν να δημιουργούν νέες φιλίες και να βγαί­νουν έξω και εμείς ανησυχούμε τόσο πο­λύ και για τόσα πολλά! Για το αλκοόλ, τα ναρκωτι­κά κ.λπ. Κάνουμε ατελείωτες συζητήσεις μαζί τους για να κρατήσουμε τις πόρτες της επικοινωνίας ανοιχτές, σεβόμενοι όμως την προσωπι­κή τους ζωή. Οσο όμως και αν θα θέλαμε να μας τα εκμυστηρεύονται όλα, το γεγονός είναι ότι κάποια πράγ­ματα μας τα αποκρύπτουν. Και το μόνο που κάνουμε τότε είναι να τους γνωστοποιούμε ότι θα είμαστε δίπλα τους ό,τι και αν συ­μβεί. Οι έρευνες αναφέρουν ότι η ποιότητα της σχέσης και ο βαθμός της «επένδυσης» που έχει δομηθεί μεταξύ γονιών και παιδιών με τα χρόνια επηρεάζουν σημαντικά την ψυχική υγεία και των δύο πλευρών. Οι γονείς, δηλαδή, αποκτούν τα μέγιστα ψυχο­λογικά οφέλη κατά τη μετάβαση στο «σύνδρομο της άδειας φωλιάς», όταν έχουν αναπτύξει και διατηρή­σει καλές σχέσεις με το παιδί τους. Υπερβολική εχθρό­τητα, συγκρούσεις σχέσεων και αποστασιοποίηση μειώνουν τις πιθανότητες ομαλής εισόδου σε αυ­τή τη φάση - και μάλιστα τώρα που οι γονείς τη χρει­άζονται περισσότερο από ποτέ.

Και τώρα τι κάνουμε;

Σκεφτήκατε -μέσα στη θλίψη σας- ότι αυτή η περίοδος ίσως σηματοδοτεί μια νέα αρχή για εσάς; Σας πέρασε από το μυαλό ότι είναι και μια περίοδος στη ζωή σας που θα πρέπει να σας κάνει περήφανους για «μια δουλειά τόσο καλά καμωμένη»; Πόσες φορές δεν είπατε στον εαυτό σας «ίσως, όταν τα παιδιά μεγαλώσουν», αναφερόμενοι σε κά­τι που θα θέλατε να κάνετε; Τώρα ήρθε η ώρα να πραγματώσετε κάποιες από αυτές τις επιθυμίες σας. Για μερικούς ήρθε η ώρα να τελειώσουν κάποια ξένη γλώσσα που πάντα ήθελαν, για άλλους να βρουν μια επαγγελματική απασχόληση. Για άλλους η ενα­σχόληση με τη ζωγραφική, το γράψιμο, το γυμνα­στήριο ή κάποιο άλλο χόμπι είναι τώρα κάτι για το οποίο έχουν διαθέσιμο χρόνο. Και για τους περισσότερους η αναθέρμανση της σχέσης με τον/τη σύζυ­γο την οποία οι υποχρεώσεις της καθημερινότητας πιθανά να «πλήγωσαν». Υπάρχουν πολλά που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τα αισθήματα μοναξιάς και λύπης.


Συμβουλές για την περίοδο που φεύγουν τα παιδιά

- Μην επιτρέψετε στο «σύνδρομο της άδειας φωλιάς» να πληγώσει τον γάμο σας.

- Συζητήστε με τον οικογενειακό σας σύμβουλο ή έναν ειδικό εάν λόγω του συνδρόμου ο γάμος σας δείχνει δείγματα αποξένωσης, απομόνωσης και αρνητισμού.

- Συνειδητοποιήστε ότι θα βιώσετε τον πόνο του αποχωρισμού και οι δύο. Οι πατέρες πολλές φορές δείχνουν να μετανιώνουν για πράγματα που δεν έκαναν με το παιδί τους ή για τον χρόνο που δεν του διέθεσαν.

- Κάντε μια λίστα με πράγματα που θα θέλατε να κάνετε και δεν είχατε τον χρόνο.

- Μη βιάζεστε να βρείτε σύντομα νέες δραστηριότητες ή να κάνετε ταξίδια. Εχετε πολύ χρόνο.

- Περιορίστε τα τηλέφωνα ή τις επισκέψεις στο παιδί σας.

- Πρέπει να καταλάβει ότι είναι ενήλικας και έχει τις δικές του υποχρεώσεις, αλλά και εσείς σεβαστείτε την ιδιωτική του ζωή.

- Μην τα πιέζετε να σας επισκέπτονται συχνά εάν δεν θέλουν ή στις διακοπές τους.

- Μην ξεχνάτε ότι ανοίγεται μπροστά τους μια θαυμάσια καινούρια ζωή και πρέπει να τη γευτούν.

- Ορίστε από κοινού τις ημερομηνίες που θα θέλατε να βρίσκεστε.

- Αναζητήστε τους παλιούς σας φίλους για στήριξη.

- Κάντε πράγματα μαζί με τον/τη σύντροφό σας που κάνατε παλιά, π.χ. εξόδους, εκδρομές, κοινά χόμπι κ.λπ.

- Οταν αισθάνεστε την ανάγκη, επικοινωνήστε με email, τηλέφωνα και φυσικά μέσα από προγράμματα βιντεοκλήσεων και φωνητικών κλήσεων όπως το Skype.

Το εδάφιο του Εκκλησιαστή 3:4 είναι ιδιαίτερα χρήσιμο και παρακαλώ να το ενστερνιστείτε: «Είναι η ώρα για κλάματα αλλά και για γέλια, είναι η ώρα για πένθος αλλά και για χορούς».

 Ας είναι, λοιπόν, η ώρα για γέλια και για χορούς!

Μην «εξάγετε» το πρόβλημά σας στα παιδιά σας

Είναι πολύ σημαντικό, αν βιώσετε το «σύνδρομο της άδειας φωλιάς», να μην το εξωτερικεύσετε στα παι­διά σας ούτε άμεσα ούτε και έμμεσα. Να ξέρετε ότι οι κεραίες τους είναι πολύ οξυμένες όσον αφορά στις επιπτώσεις σε εσάς από την αναχώρησή τους και αμέσως θα πιάσουν το πρόβλημα. Κάτι τέτοιο θα τους δημιουργήσει αντιπαραγωγικές ενοχές με άμεσες επιπτώσεις στη διάθεσή τους για μελέτη, αλλά, κυρίως, στην προσπάθειά τους για προσαρμογή στο νέο τους περιβάλλον.

Της Χαράς Καραμήτσου
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.) charakaramitsou@ath.forthnet.gr