Νίκος Φελέκης

Τέσσερεις μέρες μετά την Τσικνοπέμπτη οι Ελληνες θα μάθουμε αν θα πρέπει να ξεχάσουμε τα παϊδάκια και τις μπριζόλες και να μπούμε σε μακροχρόνια δίαιτα με σέσκουλα και ραδίκια. Δεν το λέμε εμείς, αλλά υπουργός της κυβέρνησης. Και ο λόγος είναι ότι η 20η Φεβρουαρίου είναι η καταληκτική ημερομηνία κατά την οποία η ελληνική κυβέρνηση ελπίζει να κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση. 

Εάν μέχρι τότε δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία, η χώρα θα μπει σε περιπέτειες, ενδεχομένως μεγαλύτερες και από αυτές της «βαρουφάκειας περιόδου», του πρώτου εξαμήνου του 2015 δηλαδή. Δεν θα επανέλθει απλώς το Grexit και η οικονομία θα διαλυθεί κυριολεκτικά, αλλά και ο δημόσιος βίος θα κατακλυστεί από ακραία φαινόμενα πολιτικών και όχι μόνο συγκρούσεων, τα οποία θα ζημιώσουν πολλαπλώς τη χώρα, ενώ ουδείς μπορεί να αποκλείσει και καταστάσεις που -για να το πούμε κομψά- θα διεγείρουν τα πατριωτικά αισθήματα των Ελλήνων. Φυσικά, η κατάληξη όλων αυτών θα είναι η προσφυγή στις κάλπες. 

Αξιολόγηση πάση θυσία

Μια τέτοια προοπτική, όπως είναι φυσικό, τρομάζει τον πρωθυπουργό και γι’αυτό η εντολή που έχει δώσει είναι να κλείσει πάση θυσία η αξιολόγηση. Ο δεύτερος λόγος -εκτός του να αποφευχθεί η καταστροφική αναταραχή- που ο Αλέξης Τσίπρας θέλει να τελειώνει με την αξιολόγηση είναι επειδή δεν επιθυμεί να γίνουν εκλογές, τουλάχιστον μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου. Μπορεί να μην το ομολογεί, όμως παράγοντες της αντιπολίτευσης υποστηρίζουν ότι ο πρωθυπουργός λαμβάνει πολύ σοβαρά υπόψη του την απειλή Μητσοτάκη ότι επί πρωθυπουργίας του θα συσταθεί εξεταστική, ενδεχομένως και προανακριτική, επιτροπή για διερευνηθούν οι ευθύνες όσων το πρώτο εξάμηνο του 2015 οδήγησαν τη χώρα σε οικονομική ασφυξία, στα capital controls και σε απώλεια 86 δισ. σύμφωνα με υπολογισμούς της ΤτΕ. Βάσει του νόμου περί ευθύνης υπουργών, το αξιόποινο για τυχόν αδικήματα που τελέστηκαν μέχρι τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 παραγράφεται (επειδή στο μεσοδιάστημα μεσολάβησαν μια εκλογική αναμέτρηση και δύο κοινοβουλευτικές σύνοδοι) στα τέλη Σεπτεμβρίου 2017. 

Πάντως, το «πάση θυσία» στο οποίο αναφερθήκαμε πιο πάνω, όπως μας λέει στενός συνεργάτης του Αλέξη Τσίπρα, «δεν σημαίνει ότι θα έρθουν προς ψήφιση στη Βουλή αξιώσεις των δανειστών οι οποίες είναι προδήλως απαράδεκτες, βρίσκονται εκτός του πλαισίου που έχει συμφωνηθεί στο τρίτο μνημόνιο και συγκρούονται ευθέως με το ευρωπαϊκό κεκτημένο». Ο τρόπος που σκέφτονται να ξεπεράσουν τα εμπόδια του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και του ΔΝΤ είναι αφενός να προσδιορίσουν, όπως τους ζητείται, τα μέτρα με τα οποία θα καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό των 700 εκατ. ευρώ για το 2018 και αφετέρου να δεσμευτεί η κυβέρνηση ότι θα γίνουν αυτά που ζητούν για μετά τη λήξη του μνημονίου (Αύγουστος 2017), όχι όμως νομοθετώντας τώρα συγκεκριμένα μέτρα, αλλά ψηφίζοντας ένα νέο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, στο όποιο θα περιγράφεται ο οδικός χάρτης για το τι ακριβώς θα κάνουν εφόσον υπάρξει δημοσιονομική αστοχία. Οσον αφορά τα εργασιακά, για μεν τις συλλογικές συμβάσεις, αξιόπιστες πληροφορίες λένε  πως η κυβέρνηση θα δεχθεί η επαναφορά τους να πάει για μετά το 2018, για δε τις ομαδικές απολύσεις θα συμφωνήσει η αρμοδιότητα έγκρισής τους να φύγει από τον υπουργό και να περάσει σε κάποια ανεξάρτητη επιτροπή. 

Η αισιοδοξία του Μαξίμου για ΔΝΤ

Με τον τρόπο αυτό το Μαξίμου θεωρεί ότι θα κάμψει τις αντιρρήσεις ορισμένων βουλευτών της κυβερνητικής πλειοψηφίας, αφού δεν θα αναγκαστούν να ψηφίσουν συγκεκριμένα μέτρα τώρα -κάτι που εξάλλου δεν μπορεί και να γίνει, αφού ουδείς μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια ποια ακριβώς θα είναι η κατάσταση στην οικονομία της χώρας μετά από δύο χρόνια-, αλλά να εγκρίνουν, όπως συνέβη και στο παρελθόν, ένα μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα στόχων και δράσεων προκειμένου να εκταμιευτεί η επόμενη δόση. 

Μάλιστα, από το οικονομικό επιτελείο υποστηρίζεται ότι υπάρχει καταρχήν συμφωνία των εταίρων-δανειστών σε μια τέτοια εξέλιξη. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, στο Μαξίμου θεωρούν ότι παρά τις όποιες δυσκολίες η αξιολόγηση θα κλείσει και από τον Μάρτιο η χώρα θα μπει στο Πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης (QE), κάτι που θα ηρεμήσει τις αγορές, θα βοηθήσει την οικονομία και ιδιαίτερα τις τράπεζες να ανασάνουν, θα καταστήσει ελκυστική τη χώρα σε επενδύσεις και φυσικά θα προσθέσει καύσιμα στην κυβερνητική μηχανή, η οποία, σύμφωνα τουλάχιστον με τις δημοσκοπήσεις, κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να σβήσει στη μέση του δρόμου. 

Οι αισιόδοξοι συνεργάτες του πρωθυπουργού διατείνονται ότι τελικά το ΔΝΤ θα παραμείνει, έστω και ως παρατηρητής στο ελληνικό πρόγραμμα και δηλώνουν ότι σαφέστερη ένδειξη για το τι ακριβώς θα συμβεί δεν είναι οι δηλώσεις του Σόιμπλε ή του Πολ Τόμσεν, αλλά η απόφαση που θα λάβει στις 6 Φεβρουαρίου το Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ, όταν θα συζητήσει το ελληνικό πρόβλημα. Σημειώνουμε ότι η ένταξη στο QE ενδέχεται να γίνει ανήμερα των Βαΐων, αφού για τότε (8-9 Απριλίου) είναι προγραμματισμένη συνεδρίαση του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. 

Για να εισέλθει πάντως ο Τσίπρας στα... Ιεροσόλυμα της ΠΠΧ θα πρέπει προηγουμένως να υπάρξει πολιτική εγγύηση-δέσμευση είτε του Eurogroup είτε του ESM ότι οι ετήσιες δαπάνες της Ελλάδας για την εξυπηρέτηση του χρέους της δεν θα ξεπερνούν το 15% του ΑΕΠ της. Κάτι που μάλλον είναι αναμενόμενο να συμβεί αφού προηγουμένως θα έχει κλείσει η αξιολόγηση, που είναι και η πρώτη προϋπόθεση για ένταξη στο QE. 

Πρόγραμμα 10 σημείων

Εάν είναι αυτές οι εξελίξεις, τις οποίες ειρήσθω εν παρόδω κυβερνητικές πηγές χαρακτηρίζουν «αισιόδοξο σενάριο», ο πρωθυπουργός δέχεται εισηγήσεις να αναλάβει πρωτοβουλία επανακατάθεσης του νόμου για την απλή αναλογική (όπως αναλυτικά περιγράψαμε στο προηγούμενο φύλλο του «ΘΕΜΑτος») καλώντας τη Φώφη Γεννηματά, ενδεχομένως και τον Σταύρο Θεοδωράκη, να τον ψηφίσουν και ταυτόχρονα να συμφωνήσουν σε ενα κοινό πρόγραμμα προοδευτικής διακυβέρνησης 10 σημείων προκειμένου να αποτραπεί η «δεξιά παλινόρθωση». Η αποκάλυψη από το «ΘΕΜΑ» του σχεδίου για εφαρμογή της απλής αναλογικής από τις αμέσως επόμενες εκλογές, ως ήταν αναμενόμενο, προκάλεσε πολιτική αντιπαράθεση και προσώρας, όπως μας λέει ιστορικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ «έκλεισε με τον τρόπο που κυβέρνηση και Δημοκρατική Συμπαράταξη (ΔΗ.ΣΥΜ.) έπρεπε να την κλείσουν».

Η μεν κυβέρνηση επιβεβαίωσε τον σχεδιασμό μεταθέτοντας όμως στη ΔΗ.ΣΥΜ. την ευθύνη να συγκροτηθεί το προοδευτικό μέτωπο διακυβέρνησης που θα θέσει φραγμό στην ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Η δε ΔΗ.ΣΥΜ. είπε «όχι», όπως έπρεπε για λόγους πολιτικής αξιοπιστίας σε αυτή τη φάση. Ενα «όχι» όμως που δεν αποκλείεται, σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων και από τα δύο κόμματα, οι οποίοι επιθυμούν τη στρατηγική συνεύρεση ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ προκειμένου να δημιουργηθεί μια μεγάλη προοδευτική παράταξη, αργότερα να γίνει «ναι» εάν η κυβέρνηση, αφού καταφέρει να κλείσει την αξιολόγηση και μπει στο QE επανέλθει με συγκεκριμένες προτάσεις, τις οποίες δύσκολα θα μπορέσει να αρνηθεί η ΔΗ.ΣΥΜ. χωρίς να δώσει τη δυνατότητα στον ΣΥΡΙΖΑ να την κατηγορήσει για «στρατηγική σύμπλευσης με τη Δεξιά».

Βουλευτής και πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ διαρρηγνύει πάντως τα ιμάτιά του: «Δεν πρόκειται ποτέ και για τίποτε να δώσουμε σωσίβιο σωτηρίας στον Τσίπρα. Δεν θα γίνουμε συνένοχοι στην καταστροφή που συντελείται. Να φύγει μια ώρα αρχύτερα η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. Το τι θα κάνουμε με τον Μητσοτάκη θα το δούμε όταν γίνουν εκλογές και μάθουμε τα αποτελέσματα». Πάντως, ένα από τα επιπρόσθετα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιήσει ο πρωθυπουργός για να δελεάσει τη Φώφη είναι ότι με την απλή αναλογική παρέχεται η ευκαιρία στις πολιτικές δυνάμεις -ΣΥΡΙΖΑ, Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ- να συννενοηθούν, όπως η ίδια υποστηρίζει, προκειμένου να βγει η χώρα από την κρίση. 

Λύση ο μεγάλος συνασπισμός;

Στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού μας σημειώνει: «Η Φώφη λέει πως δεν θα κάνει κυβέρνηση με τον Κυριάκο. Αν ο Κυριάκος δεν έχει αυτοδυναμία, όπερ και το πιθανότερο, τι θα γίνει; Θα οδηγηθούμε σε εκλογές με απλή αναλογική; Θα φορτωθεί αυτό το βάρος; Εκτός και αν εύχεται να βγει αυτοδύναμη η Νέα Δημοκρατία. Αυτό θέλει; Αν είναι έτσι, να μας το πει. Αν, πάντως, όντως πιστεύει ότι η καλύτερη λύση για να κυβερνηθεί η χώρα είναι ο μεγάλος συνασπισμός (ΣΥΡΙΖΑ, Ν.Δ. ΠΑΣΟΚ), ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι η απλή αναλογική. Κατανοούμε βεβαίως ότι υπάρχει το πρόβλημα του Βενιζέλου και όσων συμπαρατάσσονται μαζί του, οι οποίοι είναι αλλεργικοί στον ΣΥΡΙΖΑ και οτιδήποτε αριστερό και επιθυμούν να κυβερνήσουν με τον Κυριάκο και τη Δεξιά. Θα είναι λοιπόν καλύτερα για τη Φώφη να λύσει αυτό το πρόβλημα τώρα που είναι ισχυρή και πάντως πριν από τις εκλογές -εφόσον βεβαίως εννοεί ότι δεν θέλει το ΠΑΣΟΚ να καταγραφεί οριστικά ως παρακολούθημα της Δεξιάς- παρά μετά, όταν εκ των πραγμάτων θα πιεστεί να στηρίξει μια κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη».

Τέλος, η δυσκολία του ΠΑΣΟΚ, σύμφωνα με κορυφαίο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, θα είναι μεγαλύτερη αν η πρόταση για υπερψήφιση της απλής αναλογικής και κυβερνητικής συνεργασίας επί τη βάσει προοδευτικού προγράμματος συνοδεύεται και από αποχώρηση των ΑΝ.ΕΛ. από την κυβέρνηση. Βεβαίως, ο Αλέξης Τσίπρας δεν συμφωνεί στη διάλυση του «γάμου» με τον Πάνο Καμμένο, όμως, όπως λένε όσοι γνωρίζουν καλά τον χαρακτήρα και την ψυχοσύνθεση του πρωθυπουργού, «αν διαπιστώσει πως το διαζύγιο είναι απαραίτητο για να παραμείνει στην εξουσία, τότε ασμένως και θα το εκδώσει, αφού πρωτίστως αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να παραμείνει στην πρωθυπουργία».