Κωστής Πλάντζος

Μα τι βλέπουν κυβέρνηση-ΕΕ-ΔΝΤ (ανάπτυξη, αύξηση ιδιωτικής κατανάλωσης και επενδύσεων) που εμείς δεν βλέπουμε (μείωση διαθέσιμου εισοδήματος, μεγάλα «κανόνια» και χιλιάδες «λουκέτα»); Μήπως ζούμε σε άλλη χώρα; Είμαστε ξύπνιοι ή ...«όνειρο ζούμε; Πότε έκανε λάθος το ΔΝΤ, όταν διαφωνούσε με τα μέτρα ή όταν πλειοδοτεί σε αυτά; Ή μήπως κάποιοι θέλουν να «κοιμίζουν» εμάς και την κυβέρνηση;

Δεν είναι «φιλοσοφικό» το ερώτημα. Περισσότερο από ποτέ άλλοτε, μέσα στην κρίση πρέπει να έχουμε επαφή με την πραγματικότητα, για να χαράζουμε πορεία, ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί.

Ας εξετάσουμε ποια είναι τα νέα δεδομένα του τελευταίου 24ώρου:

1. Με το προσχέδιο του προϋπολογισμού, η κυβέρνηση προσφέρει «θυσία» στο βωμό του πλεονάσματος», μισθούς και συντάξεις. Με μέτρα πάνω από 5 δισ. που επέβαλε στην διετία 2016-2017 (1% του ΑΕΠ από άμεσους φόρους, 1% από έμμεσους και 1% από το συνταξιοδοτικό) υπολογίζει για το 2017 ετήσια εξοικονόμηση 4,6 δισ. ευρώ για το κράτος.
2. Από την άλλη, ο νέος κρατικός προϋπολογισμός περιλαμβάνει και (αντι-) παροχές 706 εκατ. ευρώ για Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης, οπότε η καθαρή εξοικονόμηση του 2017 μειώνεται στα 3,979 δισ. ευρώ. Απουσιάζουν όμως και τα «ισοδύναμα» για να αποφευχθούν περικοπές 88 εκατ. ευρώ στα ειδικά μισθολόγια των ενστόλων, ενώ αντιθέτως προβλέπεται εκεί πως θα γίνουν.
3. Για να φτάσει στο πλεόνασμα που θέλει η κυβέρνηση και να μην πάνε χαμένες οι θυσίες, σύμφωνα με τον νέο κρατικό προϋπολογισμό, θα πρέπει να προκύψει και ισχυρή Ανάπτυξη 2,7% μέσα το 2017. Για την ακρίβεια, ξεκινώντας από τα «χαμηλά» (ανάπτυξη -0,3% του ΑΕΠ το 2016) στα τέλη του 2017 θα πρέπει η οικονομία να τρέχει πάνω από 3%!

Πώς θα συμβεί αυτό; Η κυβέρνηση προεξοφλεί μια σειρά από θετικές εξελίξεις στους αμέσως επόμενους μήνες, παραβλέποντας όμως τα επίσημα δεδομένα ή «ποντάροντας» σε υποθέσεις και στοιχεία πρόγνωσης που γίνονταν τον Αύγουστο, τα οποία ίσως αποδειχθούν ευμετάβλητα ή και αβέβαια.

Συγκεκριμένα ο νέος προϋπολογισμός (προ)-υποθέτει ότι:

- Η ιδιωτική κατανάλωση θα αυξηθεί το 2017, κατά 1,8%. Και αυτό παρότι οι τιμές αυξάνονται λόγω έμμεσων φόρων, ενώ το διαθέσιμο εισόδημα μειώνεται με μέτρα λιτότητας άνω των 4 δισ. ευρώ το 2017.

Το οξύμωρο επισημαίνει στην έκθεσή του που υπέβαλε χθες το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο- ΕΔΣ. Όπως τονίζει «κατά την εκτίμηση του διοικητικού συμβουλίου του ΕΔΣ, αναμένεται αύξηση της τάξης τουλάχιστον του 1% για το 2017, ενώ το 1,8% θεωρείται αρκετά αισιόδοξο, λόγω της πίεσης που ασκείται στο διαθέσιμο εισόδημα από τα πρόσφατα φορολογικά μέτρα».

Τονίζει δηλαδή το αυτονόητο. Εκτιμά πάντως πως «αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης αναμένεται να προέλθει, κυρίως, από την σταδιακή αναστροφή του οικονομικού κλίματος και τη μείωση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Δημοσίου προς τους ιδιώτες. Ακόμη, αναμένεται περαιτέρω διοχέτευση των αποταμιεύσεων προς την οικονομία με έμφαση στην ιδιωτική κατανάλωση» χωρίς να προκύπτει πάντως γιατί αυτό θα συμβεί.

- Θα αυξηθούν οι επενδύσεις πάνω από 9% το 2017. Ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου στη χώρα μας θα πρέπει να αυξηθεί 9,1%. Προφανώς στην κυβέρνηση αναμένουν να κάνουν θεαματική είσοδο ξένοι επενδυτές, που θα φέρουν ανάπτυξη πάνω από 2% στη χώρα μέσα σε λίγους μήνες. Παραβλέπουν όμως πως, προς το παρόν, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, κάθε τρίμηνο από τον Σεπτέμβριο του 2015 έως και τον Ιούνιο του 2016 διαπιστώνεται συνεχώς μείωση του δείκτη σχηματισμού παγίου κεφαλαίου (από 5.475 σε 5.218 ή -5% σε 9 μήνες).

4. Πού βασίζει όμως την αισιοδοξία της η κυβέρνηση;

Όπως αναγράφει στο κείμενο του νέου προϋπολογισμού, στηρίζεται:

- στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην σταθερότητα της χώρας μετά την ολοκλήρωση της α΄ αξιολόγησης και την αποδοχή των κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ. Η αποκατάσταση όμως θα είναι και πάλι «κουτσή» σε σχέση με όσα ήδη ίσχυαν ή συζητούνταν το 2014 (προοπτική «γραμμής προληπτικής στήριξης» αντί για Μνημόνιο, έκδοση ομολόγου, καταβολή των ANFA's και των SNP's, δυνατότητα ένταξης στην ποσοτική χαλάρωση από την ΕΚΤ κλπ).

- στην εξάντληση της αρνητικής επίπτωσης (carry over effect) του 2015 στο τρέχον έτος (-0,39%) για να που ότι τελείωσε η υφεσιακή τάση και προβλέπεται ανάκαμψη «η οποία εκτιμάται ότι θα επέλθει στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2016». Για κάποιον λόγο όμως, ενώ το κείμενο κατατέθηκε τον Οκτώβριο του 2016, το υπουργείο Οικονομικών παραβλέπει ή δείχνει να αγνοεί ότι στις 29Αύγουστο η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε πως «στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2016», «με βάση τα διαθέσιμα εποχικά διορθωμένα στοιχεία, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (...) παρουσίασε μείωση 0,9%» έναντι του Ιουνίου του 2015, ενώ μάλιστα η πρώτη εκτίμηση που είχε ανακοινωθεί (στις 12-08-2016) έδειχνε μικρότερη μείωση, κατά 0,7%, αλλά τελικά αναθεωρήθηκε επί τα χείρω.

- σε πρόδρομους δείκτες οικονομικού «κλίματος» του πρώτου 7μήνου που στηρίζονται κυρίως στις προσδοκίες των επιχειρηματιών. Ωστόσο, αν και βελτιωμένοι όμως σε σχέση με το 7μηνο πέρυσι, οι προσδοκίες μειώθηκαν αισθητά στα τέλη Ιουλίου και αρχές Αυγούστου (λόγω Brexit κλπ) με συνέπεια να χαθεί έδαφος στην «κούρσα» της χώρας να προλάβει να δει ανάπτυξη στο τέλος του α΄ εξαμήνου ή, έστω, και στο β΄ εξάμηνο του 2017. Μέχρι την κατάθεση του τελικού σχεδίου προϋπολογισμού πολλά μπορεί να αλλάξουν, αν πχ ξεκαθαρίσει η απόφαση του ΔΝΤ για συμμετοχή ή μη στο ελληνικό πρόγραμμα, η πρόοδος των συζητήσεων για το χρέος, η εφαρμογή του προγράμματος κλπ.

Καλύτερα επιχειρήματα από την κυβέρνηση, επιστρατεύει πάντως το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, λέγοντας: «Υπάρχουν, πράγματι, οι προϋποθέσεις για μια σημαντική αύξηση των ιδιωτικών και δημοσίων επενδύσεων. Η αισιοδοξία αυτή στηρίζεται σε βάσιμες προβλέψεις - στόχους, διότι αναμένεται αναστροφή του επενδυτικού κλίματος με τις εξαγγελθείσες επενδύσεις για μεγάλα έργα, τη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, τις θετικές προσδοκίες αναφορικά με την υλοποίηση του "πακέτου Γιουνκέρ" και την αναμενόμενη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης της οικονομικής δραστηριότητας με την ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ».

Με άλλα λόγια, όπως λένε οι Τεχνοκράτες του ανεξάρτητου Συμβουλίου, η ανάκαμψη θα πρέπει να προέλθει κυρίως «απ' έξω».

5. Θα έρθει τελικά η Ανάπτυξη «απ' έξω»; «Κλειδί» των εξελίξεων θεωρείται πια το ΔΝΤ.

Τι λέει το ΔΝΤ; «Θα έχετε ανάπτυξη +0,1% αντί για ύφεση -0,3% φέτος και "έκρηξη" στην Οικονομία 2,8% το 2017, αντί 2,7% που προβλέπουν κυβέρνηση και ευρωπαίοι δανειστές, με τον όρο να εφαρμόσετε τα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα». Τόσο καλά! Λέει και κάτι άλλο βέβαια. Ότι όπως πάει το πρόγραμμα, η Ανάπτυξη αυτή θα πέφτει αντί να διατηρείται ή να ανεβαίνει τα επόμενα χρόνια, «κολλώντας» το 2021 στο 1,8% του ΑΕΠ.

Βολεύει πολύ πολλούς όμως η «ανάγνωση» της κατάστασης από το ΔΝΤ -και αυτό ίσως πρέπει και να υποψιάζει κάπως και την κυβέρνηση:

- Κυβέρνηση και δανειστές μπορούν για ένα χρόνο ακόμα να μιλούν για την Ανάπτυξη που θα έρθει, κρατώντας τη χώρα μας «ζωντανή» παρά τις αβεβαιότητες.

- Η Γερμανία μπορεί να κάνει ήσυχη εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2017 χωρίς να φοβάται πως ανά πάσα θα «σκάσει» η Ελλάδα.

- Το ίδιο το Ταμείο μπορεί να παραμένει «εντός, εκτός και επί ταυτά» στο ελληνικό πρόγραμμα, αφού τα πράγματα «θα πάνε καλά» και χωρίς το Ταμείο για τους προσεχείς 12 μήνες (αυτό θα εξετάσει άλλωστε βάσει του καταστατικού του εάν, ανά πάσα στιγμή, αποφασίσει να μπει με λεφτά στο ελληνικό πρόγραμμα) αλλά στη συνέχεια προβλέπει ότι η Ανάπτυξη θα «φρενάρει» και το χρέος δεν θα είναι βιώσιμο, ετοιμάζοντας έτσι το πλαίσιο για να αξιώσει ελάφρυνση χρέους προκειμένου να μπει στο πρόγραμμα ως το 2018 και να αποπληρώνεται ως το 2019 για τα δάνεια που τυχόν θα δώσει.

Σε τι συμπέρασμα οδηγούνε όλα αυτά;

Πως όλοι «στρώνουν το χαλί» για να μετατεθούν οι αποφάσεις για το χρέος και την είσοδο του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, μετά από ένα χρόνο και μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου στη Γερμανία.

«Και τι έγινε;» θα πει κάποιος. «Ηρθε το τέλος του κόσμου» αν γίνουν 1 χρόνο μετά όλα αυτά -και όχι φέτος;

Δείτε τι μπορεί να γίνει λοιπόν:

- Οι δανειστές να μη δώσουν άμεσα στη χώρα μας την ρύθμιση για το χρέος
- Η κυβέρνηση να εφησυχάζει ότι έχει δρομολογηθεί η ανάκαμψη και πως το «βγαίνει το πρόγραμμα» μέχρι να έρθουν οι αποφάσεις στα τέλη του 2017
- Το ΔΝΤ να περιμένει ποια κυβέρνηση θα προκύψει στη Γερμανία για να δεσμευτεί αν θα μπει ή όχι στο ελληνικό πρόγραμμα
- Η κυβέρνηση Μέρκελ να κάνει εκλογές χωρίς να πιέζεται από την αντιπολίτευση για την Ελλάδα
- Οι ξένοι επενδυτές που θέλουν ορίζοντα 5ετίας τουλάχιστον για να επενδύσουν στην χώρα μας, να βαρεθούν να περιμένουν πότε θα έχει εκλογές στην Ελλάδα ή την Γερμανία, για να μάθουν τι θα γίνει με το χρέος και να πάρουν θέση επενδύοντας τα λεφτά τους σε μια χώρα όπου όλα μοιάζουν αβέβαια και εύθραυστα.
- Να μην έρθει τελικά «απ'έξω» η ισχυρή Ανάπτυξη 2,7% ή 2,8% που προβλέπουν κυβέρνηση και δανειστές το 2017
-Να μην «βγαίνει» τελικά το πρόγραμμα ως το 2018
- Να μην έρχονται οι δόσεις του 3ου Μνημονίου ή,
- Να χρειαστεί 4ο Μνημόνιο και για μετά το 2018, με ή χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ σε αυτού.

Και ενώ δηλαδή η Αθήνα πόνταρε πως το ΔΝΤ θα πιέσει άμεσα στα τέλη του 2016 τους δανειστές, να πάρουν απόφαση να προσφέρουν την ελάφρυνση που από τον Νοέμβριο του 2012 έχουν υποσχεθεί για το ελληνικό χρέος, να φτάσουμε να το συζητάμε ακόμα μετά από 5 χρόνια, ενώ η εθνική Οικονομία θα αναμένει εις μάτην να επιστρέψουν στην Ελλάδα η εμπιστοσύνη, οι επενδύσεις και η Ανάπτυξη.

Και όπως προαναφέρθηκε (στα σημεία 3 και 4) τότε όχι μόνον δεν θα «βγαίνει» το 3ο Πρόγραμμα της περιόδου 2015-2018, αλλά ούτε ο κρατικός προϋπολογισμός της επόμενης χρονιάς. Εκτός αν στην κυβέρνηση πιστεύουν πως το "Τζόκερ" του 2017 πέσει στη χώρα μας...