Χορευτικό ντελίριο στη Στέγη

Ένα ποίημα, ένα μόλις ποίημα εμπνευσμένο από τους Μαορί ήταν αρκετό για να εμπνεύσει τους δύο μάγους της κίνησης, τους δύο χορευτές με την πιο ισχυρή ίσως ταυτότητα αυτή τη στιγμή στα ανατρεπτικά κινησιολογικά σύμπαντα: τον Ακραμ Καν και τον Ισραέλ Γκαλβάν ώστε να συναντηθούν επί σκηνής σε ένα πλαίσιο ιδανικό και ακροτελεύτιο. Το ποίημα έχει τις ρίζες του στα τελετουργικά σημεία των Μαορί και παραπέμπει στα ιερά ζώα που πρωταγωνιστούν στις δύο παραδόσεις -τον ταύρο και την αγελάδα-, γι’ αυτό και αναφέρεται στην ιερή τους σύνθεση Torobaka.

Ξεπερνώντας το πεδίο της καλλιτεχνικής τους επάρκειας οι δύο χορευτές αναζήτησαν αρχετυπικά σύμπαντα, διαφορετικά δεδομένα που αναφέρονται ταυτόχρονα σε προηγούμενες αλλά και σε συγχρονικές μορφές τελετουργικής αντίδρασης στο αόρατο νήμα που ενώνει τη δαιμόνια δύναμη του ταύρου με την εσωτερική συμβολικά κυριαρχία της αγελάδας. Αρκεί να δει κανείς ένα πλάνο από τη μεταξύ τους συνομιλία για να αντιληφθεί την εσωτερική επικοινωνία, την έμπνευση και τη θεόπνευστη διάρκεια. Ξεκινώντας από τα αρχαία τελετουργικά οι δύο καλλιτέχνες φτάνουν στην πιο μοντέρνα εκδοχή του Torobaka, καθώς το ομώνυμο ποίημα φέρει την υπογραφή του ντανταϊστή καλλιτέχνη Τριστάν Τζαρά.

Και οι δύο, άλλωστε, γνωρίζουν καλά τον θρησκευτικό μυστικισμό που μπορεί να εμπνέει με τρόπο αρχετυπικό και αρχέγονο τον χορό: ο Ακραμ Καν ξέρει σε βάθος τις ινδουιστικές χορευτικές πρακτικές και ο Ισραέλ Γκαλβάν τις ισπανικές, χθόνιες χορευτικές υποδηλώσεις.

Οι δύο χορευτές, σε μια αγαστή μεταξύ τους συνάφεια και με τη βοήθεια της μουσικής, δίνουν στην αγωνιστική αρένα την αίσθηση ενός θεόπνευστου χώρου

Ως κορυφαίος χορευτής του φλαμένκο με πολλά βραβεία και διεθνή αναγνώριση, ο Γκαλβάν είναι ένας γνήσιος εκφραστής της ισπανικής κουλτούρας με έντονη πολιτική ταυτότητα, ο οποίος έχει την απαράμιλλη ικανότητα να ανιχνεύει την εσωτερική διάσταση του φλαμένκο.

Οσο για τον γνωστό χορογράφο των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου και έναν από τους πιο περίοπτους χορευτές παγκοσμίως, τον Ακραμ Καν, τον οποίο είχαμε την τύχη να απολαύσουμε στη Στέγη με τον αξέχαστο «Desh», είναι σίγουρο ότι γνωρίζει με τον δικό του ιδιοσυγκρασιακό τρόπο πώς να γεννάει το νέο από παραδόσεις αιώνων.


Eπιρροές και επιδράσεις

Οι τεχνικές, επομένως, που μετέρχονται και οι δύο χορευτές έρχονται από τα βάθη των αιώνων, με τις παραδόσεις τους να ενσωματώνουν διαφορετικές επιρροές και επιδράσεις, αλλά με μια φυσικότητα που μόνο αυτοί ξέρουν να προσδίδουν στις κινήσεις τους.

Συνενώνοντας αρμονικά τον αρχαίο ινδικό χορό κατάκ, που γνωρίζει σε βάθος ο Βρετανός με καταγωγή από το Μπανγκλαντές Ακραμ Καν, με τις διάφορες εκδοχές του φλαμένκο, έχουμε έναν διάλογο που συνενώνει αρμονικά τα διαφορετικά είδη σε ένα υπέροχο όλο. Αλλωστε, η λέξη και μόνο «Torobaka» αναφέρεται σε μια συνένωση και ανταλλαγή εμπειριών και ιδεών.



Στο ντοκιμαντέρ γύρω από την παράσταση, το οποίο μπορεί κανείς να βρει στην ιστοσελίδα της Στέγης, είναι θαυμαστός ο τρόπος που απλώνει τα χέρια ο Καν και υψώνει συμπληρωματικά τον κορμό του ο Γκαλβάν, σαν να συνομιλούν μέσω των σωμάτων, σαν να αναπτύσσουν μια καινούρια σωματική μετα-γλώσσα, ένα άρρητο παιχνίδι αρμονίας και διαφυγής, έναν υπόγειο πόλεμο, μια αντιπαράθεση πνευμάτων και σωμάτων.

Οπως έγραφε σχετικά με την παράσταση και ο κριτικός του «Guardian»: «Το Torobaka είναι παραπάνω από ολοκληρωμένη, τέλεια παράσταση. Κάποιες πειραματικές διαθέσεις μπορούν να είναι βαριές ως προς την πρόσληψή τους, αλλά είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο το επίπεδο της επιδεξιότητας και της ευρηματικότητας επί σκηνής. Υπάρχουν επίσης σκηνές όπου οι δύο χορευτές, σε αγαστή μεταξύ τους συνάφεια και με τη βοήθεια της μουσικής, δίνουν στην αγωνιστική αρένα την αίσθηση ενός θεόπνευστου χώρου».


Κατακτούν τη σκηνή

Και δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς ακριβώς μπορούν να συνομιλούν οι δύο πρωτεργάτες του χορού επί σκηνής. Τους φαντάζεσαι να κατακτούν τη σκηνή με την επιβλητική τους παρουσία και να διαμορφώνουν νέα σχήματα - και χορευτικού τύπου διαλόγους.

Σχολιάζοντας τη σωματικοχορευτική συνομιλία τους, αμφότεροι είχαν δηλώσει σχετικά με την παράσταση ότι «ο ένας προσφέρει στο παιχνίδι το μαχαίρι ενώ ο άλλος τον ιερό άρτο», αναφερόμενοι στη δυναμική ένταση του φλαμένκο και στην εσωτερικότητα του καθάκ. Ισως και οι δύο να θέλουν να υποδηλώσουν έναν διαφορετικό τρόπο αντίληψης και ερμηνείας του χορού που ανατρέχει γενεαλογικά σε αρχέγονες αντιλήψεις αλλά που επικαλείται το διαφορετικό και το νέο.



Αναζητούν τη νέα καθολική σωματική γλώσσα, έναν άλλον τρόπο ερμηνείας του τρόπου που επενεργεί πάνω μας ο πολιτισμός. Ας μην ξεχνάμε ότι αμφότεροι θεωρούνται ανανεωτές της παραδοσιακής χορευτικής τέχνης και νεωτεριστές παρά τον ακραίο σεβασμό τους στη λειτουργία της παράδοσης.

Εκεί δηλαδή που άλλοι χορευτές εμμένουν σε μεταμοντέρνους πειραματισμούς ή αναλώνονται σε επαναλήψεις και παραδοσιακές μανιέρες, οι δύο σπουδαίοι αυτοί καλλιτέχνες συνταιριάζουν μοναδικά το νέο με το παραδοσιακό. Ισως είναι και μία από τις σπάνιες ευκαιρίες να τους απολαύσει κανείς μαζί επί σκηνής: τον βασιλιά του φλαμένκο Ισραέλ Γκαλβάν και τον Ακραμ Καν, τον «βασιλιά του σύγχρονου χορού που αν έπαιζε ποδόσφαιρο θα ήταν ο Γουέιν Ρούνεϊ», όπως είχε πει κάποτε για τον κορυφαίο χορευτή και χορογράφο το BBC.