Νίκος Φλώρος: Ματώνοντας -κυριολεκτικά- για την τέχνη του

Αν και η αξία του ως γλύπτη και εικαστικού είναι διεθνώς αναγνωρισμένη, το μεγαλύτερο παράσημο για εκείνον είναι μάλλον η ίδια η ζωή του. «Γεννήθηκα στην Τρίπολη. Εφυγα σε ηλικία περίπου 12 ετών από το σπίτι μου. Ηρθαμε στην Αθήνα οικογενειακώς όπου συνέχισα το σχολείο γιατί έπρεπε να σπουδάσει η αδελφή μου. Είχε περάσει στη Σχολή Καλών Τεχνών. Τελείωσα το Λύκειο και έφυγα απευθείας για το Παρίσι», ξεκινά τη σαρωτική παρά τον μειλίχιο τρόπο του αφήγησή του: «Από μικρός, από το δημοτικό ακόμη, ζωγράφιζα. Με ξέρανε όλοι ως καλλιτέχνη. Ολοι οι δάσκαλοί μου είχαν πάρει κάτι που είχα ζωγραφίσει. Ηξερα ότι θα γίνω ζωγράφος, καλλιτέχνης. Ημουν τυχερός γιατί οι γονείς μου δεν με καταπίεσαν. Ο κύκλος μας ήταν άνθρωποι της τέχνης, γνωστοί ζωγράφοι της εποχής. Θυμάμαι ότι ήταν να δει έργα μου ο Τσαρούχης, δεν τον πρόλαβα όμως. Μια βδομάδα πριν από τον θάνατό του είχα κανονίσει συνάντηση μαζί του, η οποία δεν έγινε ποτέ. Θυμάμαι τη Μελίνα Μερκούρη που είχε έρθει στο Αρκαδικό Φεστιβάλ στην Τρίπολη. Ημουν 12 ετών και είχα φτιάξει ένα τεράστιο έργο 2,5 μέτρων, το οποίο πήρε στο υπουργείο Πολιτισμού. Εγώ δεν ήξερα ποια είναι αυτή η γυναίκα. Τη θυμάμαι όμορφη, με ωραία εκρού παλτά, να συνεπαίρνει τους γύρω της. Είχε φοβερή απλότητα και αμεσότητα. Ηταν διάχυτη, χαιρόσουν να ’σαι δίπλα της».

Αναφέρει πως στη ΣΤ’ Δημοτικού είχε ήδη κάνει την πρώτη ατομική έκθεσή του στη γενέτειρά του, την Τρίπολη. Σήμερα, έχοντας ως μόνιμο τόπο κατοικίας τη Νέα Υόρκη, την πόλη όπου, όπως γλαφυρά περιγράφει, «όλοι είναι γυμνοί μπροστά στην αλήθεια», εκθέτει τα εντυπωσιακά γλυπτά του, γέννημα μιας τεχνοτροπίας που επινόησε ο ίδιος φτιάχνοντάς τα κατ’ ουσίαν από αλουμινένια κουτιά αναψυκτικών, στην Αγία Πετρούπολη. Το Κρατικό Μουσείο-Μνημείο του Καθεδρικού του Αγίου Ισαάκ κάλεσε τον Ελληνα γλύπτη να ανασυνθέσει δύο πίνακες του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου με αφορμή τη συμπλήρωση 400 χρόνων από τον θάνατο του σπουδαίου ζωγράφου. Είναι μάλιστα η πρώτη φορά που στον συγκεκριμένο καθεδρικό, ο οποίος ξεπερνά σε επισκεψιμότητα ακόμη και το Ερμιτάζ, φιλοξενείται έκθεση σύγχρονης τέχνης, ενώ στον ναό όπου σήμερα δεσπόζουν τα επιβλητικά 5,5 μέτρων γλυπτά του Νίκου Φλώρου θα εκκλησιαστεί στις 8 Ιανουαρίου ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν. Οπως λέει, όταν του έγινε η πρόταση για την έκθεση, την επιμέλεια της οποίας έχει ο Αριστοτέλης Κατάντης, τρελάθηκε από τη χαρά του. «Πήρα τους πίνακες του Γκρέκο και τους αναδημιούργησα, με σεβασμό πάντα στα χρώματά του, με ένα ευτελές υλικό στο οποίο δεν υπάρχει ζωγραφικό κομμάτι. Είναι όλο αλουμίνιο. Τα έργα είναι 5,5 μέτρα σε ύψος. Πήρα τον Χριστό από το κεντρικό σημείο του πίνακα και τον μετέφερα στο ανθρώπινο επίπεδο, άλλαξα δηλαδή κάποια στοιχεία θέλοντας να δείξω ότι οι άνθρωποι δοξάζουν τη σκιά του Χριστού», εξηγεί.

Εργο του από την έκθεση στην Αγία Πετρούπολη

Η έμπνευση της Νέας Υόρκης

Σημειώνει, μάλιστα, ότι και αυτή η έκθεσή του είναι αφιερωμένη στον αείμνηστο φίλο του George Best Costacos. Του ζητώ να μου περιγράψει τη φαεινή εκείνη στιγμή που εμπνεύστηκε την τεχνική του, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει πάνω στα έργα: «Η ιδέα μού ήρθε στη Νέα Υόρκη. Ζώντας εκεί, πηγαίνοντας σε όλα αυτά τα τεράστια σούπερ μάρκετ, βλέποντας τεράστιους τοίχους φτιαγμένους από κουτιά αναψυκτικών. Επειδή μου αρέσει πολύ το χρώμα, ήθελα να δημιουργήσω κάτι από αυτό. Τα έργα δουλεύονται μέσα σου χρόνια. Ερχεται κάποια στιγμή το timing που δημιουργείται το έργο. Είναι σαν τον έρωτα. Δεν ξέρεις από πού σου ’ρχεται. Υπάρχει ένας πόνος, μια αγωνία. Μέσα σε όλο αυτό δεν μπορείς να σκεφτείς το καθημερινό, ότι πρέπει να πληρώσεις τους λογαριασμούς σου. Τα αλουμίνια τα αγοράζω. Χρειάζομαι χιλιάδες κουτιά. Για τα δύο έργα που εκθέτω τώρα στην Αγία Πετρούπολη χρειάστηκα 10.000 κουτιά. Μου πήραν έναν χρόνο δουλειάς για να γίνουν. Με άπειρες ώρες εργασίας. Παίρνεις κουτάκι-κουτάκι, το κόβεις σε κομμάτια, παίρνεις μετά κομματάκι-κομματάκι και δημιουργείς. Κόπηκα, μάτωσα. Τα έργα αυτά έχουν πάνω τους δικό μου αίμα. Επειδή ήμουν σε κατάσταση δημιουργίας, δεν ήθελα να διακόψω. Συνέχιζε να τρέχει το αίμα κι εγώ εξακολουθούσα να καρφώνω τα κομμάτια. Ελεγα “δεν πειράζει, θα ’χει μια εσάνς παραπάνω από μένα”. Ξεφεύγεις όταν δημιουργείς», αφηγείται. Μέσα στην ιστορία της δικής του τέχνης υπάρχει μια τραγική, θαρρείς, ειρωνεία. Μπορεί ο ίδιος να μεγαλουργεί κάνοντας χειρωνακτικά έργα τέχνης με ευτελή κουτάκια αναψυκτικών, όμως ποτέ, μα ποτέ στη ζωή του δεν είχε έξη σε αυτά. Δεκαοχτώ ετών, ο Νίκος Φλώρος έφυγε από την Αθήνα. Εγκαταστάθηκε στο Παρίσι για να σπουδάσει στην Beaux-Arts. Γοητεύτηκε από την πόλη, τους ανθρώπους και, κυρίως, την τέχνη. Περνούσε τις μέρες του δημιουργώντας, το έσκαγε πότε-πότε από τη σχολή, ταμπουρωνόταν στον Λούβρο και σχεδίαζε τη Νίκη της Σαμοθράκης. Επειτα από μια βραχεία επιστροφή στην Αθήνα, περίοδο κατά την οποία καταπιάστηκε με την υποκριτική και τη σκηνογραφία, αποφάσισε να μετοικήσει στη Νέα Υόρκη, όπου, όπως περιγράφει, αναπλήρωσε τη χαμένη εφηβεία του: «Εχασα τα παιδικά μου χρόνια. Δεν τα έζησα. Ακόμη και οι άνθρωποι που μίλαγα ήταν μεγαλύτεροι σε ηλικία από μένα, ζωγράφοι, γνωστοί καλλιτέχνες. Είχα πολλούς προβληματισμούς σχετικά με την τέχνη, τη φιλοσοφία. Δεν έκανα παρέα με παιδιά της ηλικίας μου. Η εφηβεία μου δεν υπάρχει. Ημουν σε έναν άλλον κόσμο. Ζούσα σε μια δημιουργική, έξαλλη κατάσταση. Την εφηβεία μου, λοιπόν, την αναπλήρωσα χρόνια αργότερα στη Νέα Υόρκη».

«Εχω σκεφτεί να τα παρατήσω»

Τη φήμη του την οφείλει κυρίως σε δύο εκθέσεις. Η μία αφορούσε σε αναδημιουργία -πάντα με την τεχνοτροπία του- των κοστουμιών της Μαρίας Κάλλας τα οποία εκτέθηκαν στο Μέγαρο Μελά στην Αθήνα και έγιναν viral σε όλα τα μεγάλα διεθνή ειδησεογραφικά δίκτυα, ενώ η δεύτερη σχετιζόταν με την αναδημιουργία φορεμάτων της Γκρέις Κέλι για τις ανάγκες έκθεσης που πραγματοποιήθηκε στο Μονακό. «Εχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους. Εχω παρακαθίσει σε δείπνο που οργάνωσε προς τιμήν μου ο πρίγκιπας Αλβέρτος του Μονακό, έχω γνωρίσει τον Ροκφέλερ, έχω συναντήσει Χολιγουντιανούς ηθοποιούς που έχουν τα Οσκαρ πάνω στα κομοδίνα τους για να φαίνονται, έχω βρεθεί μέχρι και στον Λευκό Οίκο. Εχω απομυθοποιήσει πράγματα», λέει όχι με σνομπισμό, αλλά με την απλότητα του ανθρώπου που έχει από τη φύση του την ικανότητα να αποδομεί την επιδερμικότητα. «Οι άνθρωποι πολλές φορές σε αντιμετωπίζουν σαν υπερήρωα. Δεν σου επιτρέπεται να λυγίσεις, να κάνεις το break της ζωής σου. Εχω σκεφτεί πολλές φορές να τα παρατήσω. Να πάω να γίνω ψαράς σε ένα νησί και να χτυπάω χταπόδια στα βράχια. Μπορεί να με δεις με τον πρίγκιπα Αλβέρτο, να κάνουν δεξίωση για μένα, όμως έτσι περισσότερο μεγαλώνουν τα κενά σου παρά καλύπτονται. Και όλοι τελικά αποκτούν μια λανθασμένη εικόνα για σένα. Μέχρι κι η ίδια σου η μάνα».



Μοναδικές αναδημιουργίες των μυθικών φορεμάτων της Γκρέις Κέλι από έκθεση στο Μονακό

Επαναφέρω τη συζήτηση στα γήινα και τα τετριμμένα. Τον ρωτώ αν ένας σύγχρονος γλύπτης μπορεί να βγάζει χρήματα από την τέχνη του. «Δεν υπάρχει κανένας πραγματικός καλλιτέχνης στον κόσμο που να σκέφτεται πρώτα το χρήμα. Εγώ δεν ξέρω ούτε τι έχω μες στο πορτοφόλι μου. Το ’χω πληρώσει ακριβά αυτό. Μπορεί τρεις μέρες να δουλεύεις και να ξεχνάς ακόμη και να φας. Εννοείται ότι έχω αρνηθεί χρήματα για έργα μου. Μεγάλες δουλειές. Σου ζητάνε πράγματα που ο ίδιος τα θεωρείς γελοία. Είναι σαν να προδίδεις την ψυχή σου. Αν θες να καταστρέψεις έναν άνθρωπο δώσ’ του πολλά χρήματα. Το χρήμα υπάρχει για να σου λύνει προβλήματα και όχι για να σου δημιουργεί. Αλλά και για να βοηθάς ανθρώπους που έχουν ανάγκη, πράγμα που στην εποχή μας δεν υπάρχει δυστυχώς. Η Ελλάδα έχει τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο και παρ’ όλα αυτά είμαστε σ’ αυτή την κατάσταση σήμερα. Δεν το ανέχομαι αυτό. Πώς να σ’ το πω; Πάω στο Μονακό, στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο και τους βλέπω στα ακριβότερα γκαλά με τα αξίας εκατομμυρίων διαμάντια τους να κάνουν φιλανθρωπικές εκδηλώσεις για παιδάκια που πεθαίνουν. Δεν μπορώ αυτή την ειρωνεία, αυτή την κοροϊδία των charities. Αν θες να βοηθήσεις, μπορείς να το κάνεις μόνος σου. Πούλα ένα διαμάντι σου και λύθηκε το charity χωρίς να ξέρει κανείς ποιος το έχει προσφέρει αυτό. Αυτή είναι η σημασία και η ουσία της φιλανθρωπίας», καταλήγει με θυμό. Τον θυμό του ανθρώπου που δεν πρόδωσε ποτέ την τέχνη του, μα κυρίως την ανθρώπινη φύση του.



Ο Νίκος Φλώρος με τον πρίγκιπα Αλβέρτο