Αφιέρωμα στα «Τα ηθικά διλήμματα του Κριστόφ Ζανούσι» στην Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης

Ένας ακόμα μεγάλος δημιουργός του Ευρωπαϊκού σινεμά παρουσιάζεται στην Θεσσαλονίκη. Το αφιέρωμα θα πραγματοποιηθεί από την Πέμπτη 15 Μαΐου έως και την Κυριακή 18 Μαΐου 2014 στην αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος (Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, Αποθήκη Α’, Λιμάνι).

Οι ταινίες αναλυτικά:

Η δομή του κρυστάλλου  (Πολωνία, 1969)
Ο Μάρεκ, με επιτυχημένη επιστημονική πορεία στο πεδίο της Φυσικής στο εξωτερικό, επιστρέφει στη Πολωνία και πηγαίνει να επισκεφτεί για λίγες μέρες τον παλιό του φίλο και συμφοιτητή Γιαν, ο οποίος εγκατέλειψε την επιστήμη και την λαμπρή καριέρα που οι πάντες περίμεναν απ’ αυτόν, καθώς όλοι αναγνώριζαν την ιδιοφυΐα του, για να έλθει να ζήσει μαζί με την γυναίκα του σ’ απομονωμένο χωριό, ως υπεύθυνος ενός ασήμαντου μετεωρολογικού σταθμού. Ο Μάρεκ έχει την πρόθεση να τον μεταπείσει και να τον κάνει να επιστρέψει στα επιστημονικά του ενδιαφέροντα και στην έρευνα, αλλά μέσα από τις συζητήσεις τους διαπιστώνει ότι ο φίλος του μοιάζει να έχει βρει σ’ αυτόν τον τρόπο ζωής μέσα στη φύση, μακριά από τα υλικά αγαθά και τις ανέσεις της πόλης, μια εντελώς προσωπική, ψυχική ισορροπία και μια εσωτερική γαλήνη.

Επιφώτιση  (Πολωνία, 1973)
Ο Φραντσίζεκ Ρέτμαν τελειώνει το γυμνάσιο και μπαίνει στο πανεπιστήμιο για να σπουδάσει Φυσική και αργότερα Βιολογία, μόλις διαπιστώνει ότι η επιστήμη της Φυσικής δεν μπορεί να απαντήσει στα ερωτήματα και στις αμφιβολίες που τον ταλανίζουν και του δώσει βέβαιες απαντήσεις για τον κόσμο. Μέσα στα χρόνια των σπουδών του, παρακολουθούμε την φοιτητική του ζωή, τους αισθηματικούς και φιλικούς του δεσμούς, την πρώτη του –πικρή- ερωτική εμπειρία, τον θάνατο ενός φίλου του που θα τον κλονίσει, την στρατιωτική του θητεία, την γνωριμία με την γυναίκα που θα παντρευτεί, τον γάμο του, την κοινή τους ζωή, την συγκίνησή του όταν έρχεται στη ζωή το παιδί τους, τον πρώτο οξύ πόνο στο στήθος, σημάδι κάμψης της καρδιάς και της επερχόμενης σωματικής φθοράς. Τα πολλαπλά υλικά προβλήματα της καθημερινής ζωής και οι οικογενειακές υποχρεώσεις τον αναγκάζουν να διακόψει τις σπουδές του, αλλά ο θάνατος ενός ακόμα φίλου τον συγκλονίζει. Αναζητώντας απαντήσεις που θα τον οδηγήσουν σε μια εσωτερική γαλήνη και που κανείς και τίποτα δεν μπορεί να του τις δώσει, παρατά την οικογένειά του, πηγαίνει για ένα διάστημα σ’ ένα μοναστήρι, αλλά θα φύγει κι από κει ανικανοποίητος και περιπλανιέται άσκοπα, μέχρι που τελικά επανασυνδέεται με την οικογένειά του και ξαναρχίζει τις σπουδές του. Όταν τις ολοκληρώνει, δουλεύει με φρενήρεις ρυθμούς για να τελειώσει και το διδακτορικό του, αλλά σε μια επίσκεψη στο γιατρό, εκείνος βρίσκει την καρδιά του πολύ καταβεβλημένη και του συνιστά να «κατεβάσει ταχύτητα», να ξεκουραστεί γιατί κινδυνεύει η ζωή του.


Απολογισμός  (Πολωνία, 1975)
Η Μάρτα είναι μια παντρεμένη νέα γυναίκα με παιδί και εργάζεται στο λογιστήριο μιας κρατικής επιχείρησης στη Βαρσοβία. Νοιάζεται για τα προβλήματα όλων και είναι απόλυτα δοτική, μια πραγματική αλτρουίστρια. Αυτή της όμως η διάθεση και συμπεριφορά, συχνά δεν βρίσκει ανταπόκριση και «πέφτει» πάνω στην απάθεια και στην αδιαφορία των άλλων. Όταν στην υπηρεσία της ξεσπά ένα σκάνδαλο, προσπαθεί να βρει λύση στο πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί, ακούγοντας τους πάντες και έρχεται σε σύγκρουση ακόμα και με τον βλοσυρό και εχθρικό διευθυντή-υπόδειγμα γραφειοκράτη σοσιαλιστικού τύπου. Στην οικογενειακή της ζωή έχει να διαχειριστεί μια δύσκολη καθημερινότητα και έναν σύζυγο με τον οποίο φαινομενικά η σχέση είναι αρμονική και φυσιολογική, καθώς και εκείνος ασχολείται με τη φροντίδα του σπιτιού και την ανατροφή του παιδιού, αλλά κατά βάθος μοιάζει να είναι κλεισμένος στο κόσμο του και δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις συναισθηματικές της ανάγκες. Η Μάρτα αισθάνεται να ασφυκτιά, σαν να βρίσκεται πιασμένη σε μια παγίδα από την οποία δεν μπορεί να ξεφύγει. Έτσι, όταν συναντά τον Γιάτσεκ, έναν αδέσμευτο άντρα που ζει μια ελεύθερη ζωή, χωρίς υποχρεώσεις, η Μάρτα γοητεύεται από αυτήν την αίσθηση ελευθερίας χωρίς όρια και αρχίζει μια ιστορία μαζί του.

Δρόμοι μέσα στη νύχτα, Δυτική Γερμανία, 1979

Στη κατεχόμενη από τους γερμανούς Πολωνία, το 1943, ένα γερμανικό τάγμα στρατοπεδεύει στον πύργο και στα κτήματα ενός αριστοκράτη γαιοκτήμονα, ο οποίος ζει εκεί με την όμορφη κόρη του την κόμισα Ελζμπιέτα και έναν εβραϊκής καταγωγής ιταλό καθηγητή που θα συλληφθεί από τους ναζί. Ο σύζυγος της γυναίκας έχει περάσει στις γραμμές των αντιστασιακών που μάχονται τους κατακτητές. Ανάμεσα στους αξιωματικούς που εγκαθίστανται στον πύργο ξεχωρίζει ο νεαρός υπολοχαγός Φρήντριχ, κι αυτός αριστοκρατικής καταγωγής, μορφωμένος και καλλιεργημένος, σπουδαστής φιλοσοφίας, ουμανιστής της παλιάς γερμανικής σχολής και λάτρης της τέχνης, της μουσικής της ποίησης και της ζωγραφικής. Μαζί του είναι και ο Χανς- Άλμπερτ που είναι εντελώς πωρωμένος από την ναζιστική ιδεολογία. Αυτό που ταλανίζει τον Φρήντριχ είναι ότι βρίσκεται ανάμεσα σε δύο όχθες: από την μια μεριά το καθήκον απέναντι στο βάρβαρο καθεστώς μιας «πατρίδας» που έχει βυθίσει την Ευρώπη στο χάος και την οποία οφείλει να υπηρετεί και από την άλλη τα δικά του αξιακά συστήματα που δεν έχουν καμιά σχέση με την ναζιστική βαρβαρότητα. Έτσι αναρωτιέται-σαν γνήσιος ιδεαλιστής- αν είναι δυνατόν να μείνει αμέτοχος στην φρίκη του πολέμου και αν η τέχνη, η υψηλή κουλτούρα και ο πολιτισμός, θα μπορούσε ίσως να νικήσει τον όλεθρο και να συμφιλιώσει το χάσμα ανάμεσα σε κατακτητές και κατακτημένους  Ο νεαρός αξιωματικός ερωτεύεται την όμορφη κόμισα και παρά την ψυχρότητά της, προσπαθεί να την προσεγγίσει και μέσω των φιλοσοφικών συζητήσεων τους περί τέχνης και φιλοσοφίας, εγκαθίσταται ανάμεσά τους μια φιλολογική σχέση. Όμως, εκ των πραγμάτων βρίσκονται σε εχθρικές και αντιμαχόμενες πλευρές που καμιά Τέχνη δεν μπορεί να τις φέρει κοντά.


Πρόγραμμα προβολών:
15/5 ΠΕΜΠΤΗ
19.00 Η δομή του κρυστάλλου
21.30 Δρόμοι μέσα στη νύχτα
16/5 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
19.00 Επιφώτιση
21.30 Απολογισμός
17/5 ΣΑΒΒΑΤΟ
19.00 Δρόμοι μέσα στη νύχτα
21.30 Επιφώτιση
18/5 ΚΥΡΙΑΚΗ
19.00 Απολογισμός
21.30 Η δομή του κρυστάλλου

Αξίζει να θυμηθούμε ότι η ταινία Επιφώτιση, η τρίτη του Κριστόφ Ζανούσι, δεν είναι μονάχα το αδιαφιλονίκητο αριστούργημά του, αλλά και μια από τις κορυφαίες στιγμές του ευρωπαϊκού κινηματογράφου της δεκαετίας του ’70.

Πώληση εισιτηρίων: Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Α΄, Λιμάνι, τηλ. 2310-508.398, cinematheque@filmfestival.gr)
Τιμή εισιτηρίου: 4 ευρώ (γενική είσοδος), 3 ευρώ (για τα μέλη).
Κάρτα μέλους: 1 ευρώ.