Οι «παραμυθάδες» της εποχής των κυνηγών έπαιζαν τον ρόλο της θρησκείας στις κοινωνίες

Σήμερα ο ρόλος του παραμυθά τείνει να περιορισθεί στον παππού και τη γιαγιά που λένε ιστορίες στα εγγόνια τους, αλλά στην εποχή των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, όταν ακόμη δεν είχε εμφανισθεί η οργανωμένη θρησκεία, οι παραμυθάδες βοήθησαν καταλυτικά να αναπτυχθούν δεσμοί συνεργασίας ανάμεσα στους ανθρώπους, σύμφωνα με έρευνα Βρετανών ανθρωπολόγων. Παράλληλα, οι ίδιοι είχαν τα... τυχερά τους, καθώς προσέλκυαν ιδιαίτερα τα βλέμματα του άλλου φύλου.

Η έρευνα, η οποία έγινε από ερευνητές με επικεφαλής τον Ντάνιελ Σμιθ του τμήματος Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL), που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature Communications", δείχνει ότι οι προϊστορικοί άνθρωποι που έλεγαν ωραίες ιστορίες, έπαιξαν ουσιαστικό ρόλο για να προωθηθούν οι αξίες της αλληλεγγύης και της ισότητας. Όταν αργότερα αναπτύχθηκαν οι μεγαλύτερες αγροτικές κοινωνίες και η θρησκεία, τον ρόλο αυτόν ανέλαβαν οι θεοί και η (συνήθως εκφοβιστική) ηθικολογία τους.

Η διήγηση ιστοριών είναι ένα πανανθρώπινο και πανάρχαιο χαρακτηριστικό, που αναδύεται αυθόρμητα στην παιδική ηλικία. Οι ανθρωπολόγοι εκτιμούν ότι οι παραμυθάδες -που τους βρίσκει κανείς παντού στη Γη- ήσαν ανέκαθεν στις κοινότητές τους πιο δημοφιλείς ακόμη και από τους καλύτερους κυνηγούς, ενώ είχαν επίσης περισσότερες ευκαιρίες να βρουν σύντροφο και να κάνουν παιδιά.

Οι ερευνητές μελέτησαν τις ιστορίες που έλεγαν ηλικιωμένοι, οι οποίοι κατάγονταν από μια παλαιά φυλή κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, τους Άγκντα, που ζούσαν στις Φιλιππίνες τουλάχιστον πριν από 35.000 χρόνια.

Όταν 300 μέλη από 18 καταυλισμούς Άγκντα ρωτήθηκαν με ποιον θα ήθελαν περισσότερο να συμβιώνουν (είχαν να διαλέξουν ανάμεσα σε ανθρώπους με σωματική δύναμη, ικανότητες κηνυγιού και ψαρέματος, ιατρικές γνώσεις κ.α.), απάντησαν ότι πάνω απ' όλα προτιμούσαν κάποιον που να λέει ωραίες ιστορίες. Καθόλου τυχαία, οι επιστήμονες βρήκαν ότι οι επιδέξιοι παραμυθάδες είχαν κατά μέσο όρο 0,5 περισσότερα παιδιά από όσους έλεγαν...χάλια ιστορίες.

Η μελέτη 90 ιστοριών από τους Άγκντα και από άλλες επτά διαφορετικές νομαδικές κοινότητες έδειξε ότι 70% πρωτίστως προωθούν τη συνεργασία και τον συντονισμό της ομαδικής συμπεριφοράς. Διαπιστώθηκε από τους ερευνητές στην πράξη, μέσω πειραμάτων και παιγνιδιών, ότι όσους περισσότερους ικανούς παραμυθάδες είχε μια κοινότητα, τόσο πιο αυξημένη διάθεση για συνεργασία υπήρχε ανάμεσα στα μέλη της.

Ενδεικτική ήταν μια ιστορία στην οποία ο αρσενικός ήλιος και το θηλυκό φεγγάρι είχαν τσακωθεί για το ποιος θα φωτίζει τον ουρανό, αλλά τελικά συμφώνησαν να μοιρασθούν τη δουλειά, ο ένας τη μέρα και η άλλη τη νύχτα. Πρόκειται για ένα παραμύθι που, μεταξύ άλλων, προωθεί την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων.

«Οι κοινωνίες των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών δεν διαθέτουν ηθικολόγους θεούς, παρόλα αυτά επιδεικνύουν μεγάλο πνεύμα συνεργασίας με όλη την κοινότητά τους χάρη στην ύπαρξη των παραμυθάδων» δήλωσε η ανθρωπολόγος Αντρέα Μιγκλιάνο.