«Πεντάστερο» κέντρο υποδοχής προσφύγων στην Ολλανδία

Ο Νταράν με τα λιγοστά αγγλικά που γνωρίζει ψελλίζει ότι κατάγεται από το Κομπάνι της Συρίας, το οποίο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει όταν οι τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους εισέβαλαν στην περιοχή σκορπώντας το θάνατο και τον τρόμο. Ο νεαρός άνδρας με χαρά μικρού παιδιού ζητάει με χειρονομίες και ένα «Me, photo ok» να είναι και εκείνος στο πλάνο όταν ο φωτογραφικός φακός αποτυπώνει τον χώρο, στον οποίο φιλοξενείται στο Κέντρο Υποδοχής Αιτούντων Άσυλο (COA) του Κάτβικ της Ολλανδίας. Γιατί να μη θέλει να καταγραφεί το πρόσωπό του, άλλωστε, όταν γνωρίζει πως ζει σε ένα ασφαλές περιβάλλον, προστατευμένος από τις απειλές των αιμοδιψών τρομοκρατών που στο ένα χέρι ανεμίζουν την μαύρη σημαία του ιερού πολέμου, ενώ στο άλλο γαντζώνουν τα μαλλιά από τα κεφάλια αμάχων που έχουν εκτελεστεί και ποζάρουν για μία… αναμνηστική φωτογραφία φρίκης.


Ο Νταράν από το Κομπάνι

Ο Νταράν είναι ένας από τους 400 μετανάστες που ζουν στο κέντρο φιλοξενίας του Κάτβικ της Βορειοδυτικής Ολλανδίας μόλις 16 χλμ από την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, την Χάγη. Μοιάζει ικανοποιημένος με την παραμονή του στο κέντρο, ενώ σαν πραγματικός οικοδεσπότης λέει στον εκπρόσωπο του ασύλου ότι λυπάται επειδή δεν έχει να προσφέρει τίποτα στα μέλη δημοσιογραφικής αποστολής που επισκέπτονται το «σπίτι» του με πρωτοβουλία της ολλανδικής πρεσβείας στην Αθήνα. Ο Νταράν με τα βαθυπράσινα μάτια δείχνει με ενθουσιασμό το δωμάτιό του στους… καλεσμένους του. Δύο μονά κρεβάτια, ένα τραπέζι, μία ντουλάπα, η απαραίτητη τηλεόραση, ένα ευρύχωρο μπάνιο, στο οποίο έχει προβλεφθεί η πρόσβαση αναπήρων κι οι πολύχρωμες ριγέ κουρτίνες στα μεγάλα παράθυρα αποτελούν τα κύρια στοιχεία των δωματίων που έχουν δομηθεί στο κέντρο φιλοξενίας του Κάτβικ.

Το σχολείο για παιδιά

Το COA, όμως, που λειτουργεί υπό την σκέπη του υπουργείου Δικαιοσύνης και Ασφάλειας, αλλά συνεργάζεται και με άλλους κρατικούς φορείς, διαθέτει 26 ακόμα παραρτήματα σε ολόκληρη τη χώρα, όπου μπορούν να βρουν στέγη και τροφή πολλοί από τους 800 μετανάστες που φτάνουν συνήθως από ξηράς κάθε εβδομάδα στην Ολλανδία.


Μακρινή λήψη από τους χώρους στέγασης του ασύλου

Ο εκπρόσωπος του κέντρου υποδοχής που έχει καταγωγή από την Καζαμπλάνκα αλλά είναι Ολλανδός υπήκοος δηλώνει πως ακολουθείται μία διαδικασία περίπου έξι μηνών που περιλαμβάνει τον αρχικό έλεγχο και ταυτοποίηση στοιχείων των αιτούντων ασύλου, μέχρι το «πράσινο φως» για την παραμονή ή διοχέτευση των μεταναστών.


Κοινός χώρος κουζίνας για όλους τους φιλοξενούμενους

Μέσα στις οκτώ πρώτες ημέρες πάντως, σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης και Ασφάλειας, από τους 800 μετανάστες, το 75% λαμβάνει θετική είτε αρνητική απάντηση για την παραμονή του στη χώρα, από αυτούς το 60% συνήθως παίρνει την έγκριση και το 40% οδηγείται στην έξοδο. Μόνο στην περίπτωση Σύρων προσφύγων η διαδικασία επιταχύνεται, εξαιτίας της εμπόλεμης κατάστασης που επικρατεί στη χώρα.



Εσωτερική λήψη από τα δωμάτια των προσφύγων

Μετά τους πρώτους ελέγχους οι οικογένειες με παιδιά βρίσκουν καταφύγιο σε ειδικές εγκαταστάσεις σε χώρους όπως αυτόν του Κάτβικ, όπου έχουν την αίσθηση πως ζουν σε κατασκήνωση. Άλλωστε, στόχος του Κέντρου Υποδοχής είναι να οδηγήσουν ευάλωτους ανθρώπους σε ένα ασφαλές και βιώσιμο περιβάλλον, ώστε να καταφέρουν να ενταχθούν σιγά-σιγά στην ολλανδική κοινωνία -αν και το 55% των Ολλανδών πιστεύει ότι υπάρχει υπερβολικός αριθμός μεταναστών στη χώρα, με το ποσοστό της ξενοφοβίας να είναι υψηλό- ή να αναχωρήσουν για να φτάσουν στον τελικό προορισμό τους.


Κοινός χώρος με πλυντήρια

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συγκεντρώσει οι τοπικές αρχές μέσα σε ένα χρόνο οι αιτήσεις για άσυλο έχουν σχεδόν διπλασιαστεί και ενώ το 2014 είχαν καταγραφεί 13.228, από την αρχή του 2015 ο αριθμός άγγιξε τις 25.638. Όσο για τον αριθμό των καταγεγραμμένων ενοίκων στα άσυλα της COA αυτός φτάνει τους 25.000 αλλά αυξάνεται ετησίως και όπως εκτιμούν οι ειδικοί το ποσοστό θα σημειώσει ακόμα μεγαλύτερη άνοδο τα ερχόμενα έτη. Ανάμεσα σε αυτούς, όπως επισημαίνει ο εκπρόσωπος του ασύλου πολλοί είναι οι άνθρωποι ανώτερης μόρφωσης, αλλά και ευκατάστατοι που έχασαν τα πάντα και αναγκάστηκαν να πληρώσουν διακινητές για να περάσουν τα σύνορα.


Τάξη για την εκμάθηση Ολλανδικών

Στα καταφύγια της COA, οι μετανάστες νιώθουν φιλοξενούμενοι και όχι κρατούμενοι. Είναι ελεύθεροι να βγουν από το χώρο, να οδηγήσουν το ποδήλατό τους και να επιστρέψουν μέσα στην εβδομάδα. Ο καθένας από αυτούς λαμβάνει ένα «χαρτζιλίκι» της τάξης των 57 ευρώ εβδομαδιαίως, νιώθουν ευτυχείς που βρίσκονται στον χώρο, συμμετέχουν σε δραστηριότητες αθλητικού και κοινωνικού χαρακτήρα, τα παιδιά παρακολουθούν μαθήματα στο ειδικό σχολείο που έχει κατασκευαστεί, οι ενήλικες παρακολουθούν μαθήματα Ολλανδικών, έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν ειδική πτέρυγα με υπολογιστές, μπορούν να μαγειρέψουν το δικό τους φαγητό σε μία κοινή κουζίνα, να πλύνουν τα ρούχα τους σε αίθουσα με πλυντήρια.



Στην προσπάθεια, πάντως, να αποτραπεί η πολύχρονη παραμονή των προσφύγων στο άσυλο, αλλά και η επιπλέον εισροή μεταναστών με το κίνητρο των παραπάνω συνθηκών -που φαντάζουν ιδανικές συγκριτικά με όσα συμβαίνουν στη γενέτειρά τους- οι αρμόδιοι του κέντρου φροντίζουν έπειτα από ένα χρονικό διάστημα να ελαττώνουν σταδιακά τις παροχές, με την μείωση του εβδομαδιαίου χρηματικού ποσού που τους δίνεται. Πάντως, πολλοί είναι όσοι τελικά καταφέρνουν να ενταχθούν στην κοινωνία και να ξεκινήσουν τη ζωή τους μακριά από το κέντρο.



Όσο για τον έλεγχο που πραγματοποιείται ώστε να διαπιστωθεί αν ανήκουν σε τρομοκρατικές ομάδες, ο επικεφαλής εξηγεί πως ειδικοί ακολουθούν συγκεκριμένο πρωτόκολλο, θέτουν τις κατάλληλες ερωτήσεις, παρατηρούν τη συμπεριφορά των μεταναστών και μόλις εντοπιστεί κάποιο ανησυχητικό στοιχείο ακολουθεί περαιτέρω έλεγχος, ενώ στο μεταξύ ο ύποπτος για σχέση με εξτρεμιστικές οργανώσεις τίθεται σε ειδική πτέρυγα μακριά από τους υπόλοιπους φιλοξενούμενους.

Βέβαια, τα παραπάνω ακούγονται ειδυλλιακά τη στιγμή που η Ελλάδα και η Ιταλία αδυνατούν να διαχειριστούν τη μαζική εισροή μεταναστών που φτάνουν σχεδόν καθημερινά στις ακτές με πλοιάρια και ενώ η οικονομική κατάσταση των χωρών του Νότου διαφέρει σημαντικά από αυτή της Ολλανδίας με 16 εκατ. κατοίκους, ποσοστό ανεργίας στο 8% και ΑΕΠ που αγγίζει τα 800 δισ. ευρώ. Ωστόσο, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του ασύλου δεν χρειάζονται χρήματα αλλά συνεργασία ανάμεσα στους κρατικούς θεσμούς, καλύτερη διαχείριση, αξιοποίηση κτιρίων που παραμένουν κενά τα οποία μπορούν να μετατραπούν σε χώρους για νέους και για δραστηριότητες, ενώ όπως εξηγεί, μερικές φορές χρειάζεται να είσαι δικτάτορας και να παίρνεις αποφάσεις.