«Βελτιώνονται» τα μικρά πανεπιστήμια πληρώνοντας συνδρομή;

Για ορισμένα ευρωπαϊκά, ασιατικά ή λατινοαμερικάνικα ιδρύματα, η ετήσια δημοσίευση της παγκόσμιας αξιολόγησης των πανεπιστημίων αποτελεί έναν πραγματικό εξευτελισμό. Αν και έχουν μακρά ιστορία και καλό όνομα σε τοπικό επίπεδο, οι σχολές αυτές δεν μπορούν να συναγωνιστούν εκπαιδευτικούς γίγαντες όπως το Χάρβαρντ, το ΜΙΤ, το Κέιμπριτζ και το Στάνφορντ.
 
Όταν, λοιπόν, η εταιρεία Quacquarelli Symonds, που εδρεύει στο Λονδίνο και βρίσκεται πίσω από την αξιολόγηση QS, ανακοίνωσε το 2010 μια νέα πρωτοβουλία που δίνει στα πανεπιστήμια την ευκαιρία να δείξουν τη δύναμή τους πληρώνοντας μια συνδρομή για να ενταχθούν σε ένα σύστημα αξιολόγησης με ένα ως πέντε αστέρια, το ενδιαφέρον ήταν έκδηλο. Υπήρξαν, όμως, και καταγγελίες για σύγκρουση συμφερόντων.
 
Το Πανεπιστήμιο Λάιμρικ της Ιρλανδίας, για παράδειγμα, δεν ήταν τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στα 400 καλύτερα πανεπιστήμια της λίστας του Times Higher Education ούτε ανάμεσα στα 500 κορυφαία πανεπιστήμια της λίστας της Σαγκάης. Όταν όμως πλήρωσε ένα εφάπαξ ποσό της τάξης των 9.850 δολαρίων και μια ετήσια συνδρομή 6.850 δολαρίων, εξασφάλισε πέντε αστέρια στους τομείς της υποδομής, της διδασκαλίας και της διεθνοποίησης. Η συνολική του αξιολόγηση στη λίστα του QS ήταν τέσσερα αστέρια.
 
Ένα άλλο ιρλανδικό πανεπιστήμιο, το University College Cork, είχε καταταχθεί στην κατηγορία 301-400 στη λίστα της Σανγκάης και στην κατηγορία 301-350 στη λίστα των Τάιμς. Κι ενώ ήταν ως τώρα στην 190ή θέση στην αξιολόγηση QS, εξασφάλισε κι αυτό πέντε αστέρια όταν πλήρωσε. Ένας αξιωματούχος του πανεπιστημίου δήλωσε στην εφημερίδα The Irish Examiner ότι αν τα πέντε αστέρια οδηγήσουν στην εγγραφή έστω και ενός καλού ξένου φοιτητή, τα χρήματα που δόθηκαν θα έχουν πιάσει τόπο.
 
«Το ερώτημα είναι: τα αστέρια αγοράζονται;», λέει η Έλεν Χέιζελκορν, διευθύντρια ερευνών στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Δουβλίνου. «Αυτό που λένε στα πανεπιστήμια που βρίσκονται χαμηλά είναι ότι μπορούν να εξασφαλίσουν τέσσερα ή πέντε αστέρια και να βελτιώσουν την εικόνα του ιστοτόπου τους.
 

Ο Φίλιπ Όλτμπατς, διευθυντής του Κέντρου Διεθνούς Εκπαίδευσης στο Boston College, ήταν ανέκαθεν αντίθετος στο θεσμό των αξιολογήσεων. «Αυτό που μετρούν είναι ένα πολύ μικρό μέρος της ουσίας της εκπαίδευσης», τονίζει. Το σύστημα με τα αστέρια, όμως, τον βρίσκει ακόμη πιο αντίθετο. «Το QS χρησιμοποιεί τις αξιολογήσεις για να πουλά τα άλλα προϊόντα του», όπως η παροχή στρατηγικών συμβουλών σε σχολές επιχειρήσεων, πανεπιστήμια και εργοδότες. «Δεν έχω αποδείξεις ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο. Είναι φανερό όμως πως υπάρχει μια σύγκρουση συμφερόντων».
 
Ο Μπεν Σόουτερ, επικεφαλής της QS Intelligence Unit, αρνείται ότι υπάρχει ο,τιδήποτε ύποπτο στο σύστημα QS. «Το ότι οι υπηρεσίες αξιολόγησης κατατάσσουν τα πανεπιστήμια δε σημαίνει ότι είναι προκατειλημμένες», τονίζει. Αν οι συνδρομές επηρέαζαν την αξιολόγηση, δεν θα υπήρχαν δεκάδες πανεπιστήμια με ένα ή δύο αστέρια. «Αν το Χάρβαρντ έχει πέντε αστέρια, ποιος δεν θα ήθελε να στείλει το παιδί του σε μια σχολή τριών αστέρων; Πολλοί είναι ευχαριστημένοι με το να μένουν σε ξενοδοχείο τριών αστέρων».
 
Στο σκληρό κόσμο των ακαδημαϊκών αξιολογήσεων, η λίστα QS είχε ανέκαθεν μεγάλη επιρροή. Καθιερώθηκε το 2004. Και σήμερα διαβάζεται από εκατομμύρια υποψήφιους φοιτητές, γονείς, ακαδημαϊκούς και διοικητικό προσωπικό. Αν και οι δύο ομάδες είναι σήμερα ανταγωνιστικές, μέχρι το 2009 η QS και η Times Higher Education δημοσίευσαν κοινές λίστες.
 
Η QS ασκεί, όμως, επιρροή και σε πολιτικό επίπεδο. Ορισμένες κυβερνήσεις δεν χρηματοδοτούν φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν στο εξωτερικό αν τα πανεπιστήμια δεν περιλαμβάνονται στη λίστα -- μερικές φορές στις 100 πρώτες θέσεις.