23 χρόνια από το «Τείχος της ντροπής»

Πριν από 23 χρόνια ολόκληρος ο κόσμος έβλεπε σε ζωντανή μετάδοση την "κατεδάφιση" του τελευταίου συμβόλου απομονωτισμού και διαίρεσης στην Ευρώπη. Το βράδυ της 9ης Νοεμβρίου του 1989 το Τείχος του Βερολίνου, το «Τείχος της ντροπής» άρχισε να καταρρέει υπό την πίεση χιλιάδων Ανατολικογερμανών. Σε λιγότερο από ενάμιση χρόνο η Γερμανία είχε επανενωθεί και ο δρόμος για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση έμοιαζε περισσότερο κοντινός από ποτέ.

Τα ξημερώματα τη 13ης Αυγούστου του 1961 στρατιώτες απέκλεισαν αιφνιδιαστικά τα σύνορα με το Δυτικό Βερολίνο, ενώ εργάτες ανέλαβαν να αποκλείσουν το Ανατολικό τμήμα, με τη δικαιολογία της «πιθανής εισβολής των Δυτικών», ενώ μια «νεκρή ζώνη» εκατοντάδων μέτρων εξασφάλιζε τον έλεγχο των στρατιωτών.  Μέσα σε μια νύχτα χιλιάδες Βερολινέζοι αποκλείστηκαν μέσα στην ίδια τους την πόλη. Άνθρωποι που είχαν επισκεφθεί φίλους και συγγενείς στο Δυτικό Βερολίνο δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στις κατοικίες τους, ενώ εργαζόμενοι σε εταιρίες του δυτικού τομέα βρέθηκαν εν μία νυκτί χωρίς εργασία. Το Τείχος του Βερολίνου αποτελούσε γεγονός μόλις δύο μήνες μετά την επίσημη δήλωση του Γενικού Γραμματέα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας Βάλτερ Ούλμπριχτ πως «κανείς δεν σκοπεύει να κατασκευάσει κάποιο τείχος»…

Παρά τις διαδηλώσεις που διοργάνωσε ο δήμαρχος του Δυτικού Βερολίνου Βίλι Μπραντ και το γεγονός πως η ανέγερσή του παραβίαζε τις συμφωνίες του Πότσνταμ η πόλη είχε διαχωριστεί. Μέσα σε 28 χρόνια περίπου 5.000 άνθρωποι κατάφεραν να δραπετεύσουν προς το Δυτικό Βερολίνο ενώ περισσότεροι από 130 σκοτώθηκαν στην προσπάθειά τους.

Το 1989 η Ουγγαρία άνοιξε τα σύνορά της με την Αυστρία και χιλιάδες Ανατολικογερμανοί κατάφεραν να δραπετεύσουν στην Δύση. Παρόμοια γεγονότα και στα σύνορα με την Τσεχοσλοβακία οδήγησαν το καθεστώς της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας να απαγορεύσει τις μετακινήσεις. Το Σεπτέμβριο του 1989 ογκώδεις διαδηλώσεις έλαβαν χώρα σε ολόκληρη την Ανατολική Γερμανία. Μέχρι τον Νοέμβριο του ίδιου έτους το κίνημα κατά του αυταρχισμού στην Ανατολική Γερμανία έφθασε στο απόγειό του και περίπου μισό εκατομμύριο Ανατολικογερμανοί συγκεντρώθηκαν στην Αλεξάντερπλατς στις 4 του μηνός.


Ο Έριχ Χόνεκερ, τέως πρώτος Γραμματέας του SED «προέβλεπε» εκείνη την ημέρα πως το «το τείχος θα παραμείνει για ακόμα 50 με 100 χρόνια»… Μπροστά στις διαρκώς μεγαλύτερες συγκεντρώσεις η ηγεσία του Έγκον Κρεντς αποφάσισε να βελτιώσει τους όρους, για τις μετακινήσεις στο εξωτερικό. Το πρωί της 9ης Νοεμβρίου 1989 συνεδρίασε με εντολή του Πολιτικού Γραφείου του κόμματος επιτροπή αξιωματικών των σωμάτων ασφαλείας και πρότεινε λύσεις για μια έκτακτη ρύθμιση που θα έθετε αμέσως σε εφαρμογή τα ουσιαστικότερα μέτρα του σχεδίου ταξιδιωτικού νόμο. Η επιτροπή όρισε να δημοσιευθεί η απόφαση το πρωί της 10η Νοεμβρίου… Λίγες όμως ώρες μετά και ενώ τα αρμόδια υπουργεία επεξεργάζονταν ακόμα τους όρους το σχέδιο φθάνει στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος και καταλήγει στον Έγκον Κρεντς και στο μέλος του πολιτικού Γραφείου Γκύντερ Σαμπόφσκι που είχε προγραμματίσει συνέντυξη Τύπου με ξένους δημοσιογράφους…

Χωρίς να γνωρίζει το περιεχόμενο της απόφασης ενημερώνει τους δημοσιογράφους πως  το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε μια νέα ταξιδιωτική ρύθμιση η οποία θα επιτρέπει τα ταξίδια στη Δύση από οποιοδήποτε σημείου της ΛΔΓ… Σε ερώτηση του Τομ Μπρόκου δημοσιογράφου του NBC για το πότε θα τεθεί σε εφαρμογή ο Σαμπόφσκι εμφανώς αμήχανος απαντά «αμέσως, χωρίς καθυστέρηση»….

Χιλιάδες πολίτες του Ανατολικού Βερολίνου έσπευσαν μέσα σε λίγες ώρες στα σημεία ελέγχου και οι αμήχανοι και ανενημέρωτοι στρατιώτες αναγκάστηκαν τελικά να ανοίξουν τα σύνορα.

Το Τείχος του Βερολίνου αποτελούσε πλέον παρελθόν…