Eλληνικό Φεστιβάλ στο Σαν Φρανσίσκο: Πέντε Ελληνες στην Golden Gate

Ενας έντονος ήλιος να φωτίζει κάθε ατσαλένια πτυχή της Χρυσής Γέφυρας (Golden Bridge), γραφικά τραμ να διασχίζουν τους γεμάτους από πανέμορφα σπίτια λόφους, πανοραμική θέα σχεδόν από κάθε σημείο της πόλης, δαντελωτοί κολπίσκοι και ξύλινες αποβάθρες με εστιατόρια που σερβίρουν ολόφρεσκα θαλασσινά είναι μόνο μερικά από τα μαγικά κομμάτια του Σαν Φρανσίσκο που κάνουν την πόλη αξέχαστη για πάντα.

Ενα από τα πιο γνωστά στοιχεία της είναι και το περίφημο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου -San Francisco Greek Film Festival, όπως είναι γνωστό-, το οποίο το 2023 συμπληρώνει μάλιστα τα 20 του χρόνια και συνιστά πολιτιστικό τοπόσημο της πόλης. Πρόκειται για το πρώτο και το μακροβιότερο ελληνικό φεστιβάλ στην Αμερική που στόχο έχει, εκτός από το κάνει γνωστό τον ελληνικό κινηματογράφο εκτός συνόρων, να ενισχύσει οικονομικά, με τα χρήματα που εισπράττει, το Modern Greek Studies Foundation και τα Τμήματα Ελληνικών Σπουδών στα περίοπτα ξένα πανεπιστήμια.

Η dream team του φεστιβάλ και η θρυλική ιστορία του

Η ομάδα που έχει αναλάβει να κάνει γνωστό το ελληνικό σινεμά σε κάθε γωνιά της Αμερικής, αφού το San Francisco Greek Film Festival είναι πλέον και διαδικτυακό προβάλλοντας τις ταινίες Ελλήνων δημιουργών, εκτός από την αίθουσα προβολών, και μέσα από τη σελίδα του, λειτουργεί πραγματικά με την καρδιά της προσφέροντας εθελοντικό έργο. Ανθρωποι με διαφορετικές κατευθύνσεις, με καριέρες στη Silicon Valley, πρώην στελέχη σε ξενοδοχεία, ακόμα και γιατροί, με πραγματική αγάπη για τον ελληνικό πολιτισμό, βλέπουν όλες τις ταινίες που τους στέλνουν από την Ελλάδα οι δημιουργοί και επιλέγουν με το ευαίσθητο βλέμμα τους αυτές που θεωρούν ότι έχουν νόημα να προβληθούν στο κοινό φροντίζοντας να ακουστούν όσο περισσότερο γίνεται στην αμερικανική ήπειρο.

Ταινίες για το Μεταναστευτικό, για την κρίση, με γκέι θεματική δεν έλειψαν από το φετινό πρόγραμμα, καθώς οι υπεύθυνοι του φεστιβάλ δηλώνουν ότι δεν θέλουν να προβάλλουν μια αναχρονιστική εικόνα της Ελλάδας, αλλά να δείξουν αυτό που συμβαίνει στη χώρα μας σήμερα. «Προσπαθούμε να έχουμε ποικιλία όσον αφορά τη θεματική, να φέρνουμε καλά έργα και να το κάνουμε με θετικό τρόπο ανοίγοντας την αγκαλιά μας για τους καλλιτέχνες, τους οποίους επίσης προσκαλούμε στο Σαν Φρανσίσκο», μας λέει καθώς πίνουμε τις δροσιστικές μιμόζες στον κήπο ενός σπιτιού στη Silicon Valley ο Κλέων Στέφανος Σκούρτης, ψυχή του San Francisco Greek Film Festival. «Στόχος μας είναι με τις ταινίες αυτές να αλλάξουμε τη στερεοτυπική εικόνα που μπορεί να έχουν οι Αμερικανοί, αλλά ακόμα και κάποιοι Ελληνες, που λείπουν χρόνια από τη χώρα και τη βλέπουν κάπως πιο ρομαντικά αγνοώντας τα πραγματικά προβλήματα της χώρας και το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή. Και αυτό γιατί πονάμε και νιώθουμε πραγματικά την Ελλάδα».

Ο Κλέων υπήρξε από τους πρωτεργάτες και τους οραματιστές του φεστιβάλ, μεγάλος φαν του σινεμά, ο οποίος ως ονειροπόλος χίπης τότε, όπως τόσοι άλλοι που κατέφτασαν τις περασμένες δεκαετίες στο Σαν Φρανσίσκο, το ερωτεύτηκε και έμεινε εκεί για πάντα. Τη δεκαετία του ’60 και του ’70 τα παιδιά των λουλουδιών κατέκλυσαν την περιοχή του North Beach, με αποκορύφωμα το θρυλικό «Καλοκαίρι της Αγάπης», όπως έγινε γνωστό εκείνο το αυτοσχέδιο φεστιβάλ που διοργανώθηκε τους θερινούς μήνες του ’67 και έφερε στην πόλη 100.000 ανθρώπους. Πολλοί από αυτούς αποφάσισαν να μείνουν εκεί για πάντα και σήμερα θα τους δεις με τα λευκά πλέον μακριά μαλλιά τους και τα αξεπέραστα φθαρμένα δερμάτινα να τριγυρνούν στα πολύχρωμα δρομάκια του Haight-Ashbury χωρίς να έχουν χάσει στάλα από τον ρομαντισμό τους.

Το Σαν Φρανσίσκο δεν ξεχνάει τις καταβολές του, γι’ αυτό ακόμη και σήμερα στη συγκεκριμένη περιοχή δεσπόζουν τεράστιες τοιχογραφίες με την Τζάνις Τζόπλιν και τον Τζίμι Χέντριξ, καφέ με ψυχεδελικές αφίσες και μπαράκια με ποτισμένα για χρόνια στο αλκοόλ ξύλινα πατώματα. Τα βιβλιοπωλεία με ευφάνταστες χιουμοριστικές ονομασίες όπως «Αδέσποτος Σκύλος» πωλούν ακόμα συλλογές του Αλεν Γκίνσμπεργκ και της χίπικης ιστορίας του Σαν Φρανσίσκο. Εννοείται ότι η πόλη δεν αγάπησε ποτέ τα στενά μυαλά και τις περιορισμένες αντιλήψεις.

Αλλωστε, αυτή η ανοιχτή αντίληψη έφερε κοντά την dream team του Σαν Φρανσίσκο, ανθρώπους δηλαδή με διαφορετικές καταβολές και έντονες προσωπικότητες, οι οποίοι αποφάσισαν να αφήσουν πίσω τις προκαταλήψεις έχοντας μια κοινή αγάπη, το σινεμά. Βλέποντας κυριολεκτικά όλες τις ταινίες που τους στέλνουν οι δημιουργοί από την Ελλάδα (πάνω από 400, όπως μου λένε), ο Κλέων Στέφανος Σκούρτης, η Κατερίνα Μαυρουδή, η Τατιάνα Δρακάκη, η Αγγελική Καρατζά και η Μαρία Νικολακάκη προσπαθούν να μην αδικούν κανέναν συνδυάζοντας τα ποιοτικά κριτήρια με αυτά που αναζητά η ελληνική κοινότητα.

«Το φεστιβάλ ξεκίνησε με περιορισμένη γκάμα έργων, αλλά στην πορεία έχουμε καταφέρει να φιλοξενούμε ένα ποικιλόμορφο ρεπερτόριο ταινιών, ενώ σταδιακά αρχίσαμε να εμπλουτίζουμε τους τρόπους διοργάνωσής του φροντίζοντας να καλούμε κόσμο και δημιουργούς από την Ελλάδα, οι οποίοι προβάλλουν τη δουλειά τους από κοντά. Μεγαλώνοντας φτάσαμε να προσφέρουμε δηλαδή ένα ποικιλόμορφο πρόγραμμα και μια διευρυμένη εμπειρία στο κοινό. Φροντίσαμε μάλιστα να έχουμε δυνατά ονόματα και σπόνσορες και να παράσχουμε και τιμητικό έπαινο σε έναν Ελληνα που έχει διαπρέψει στον κινηματογραφικό τομέα», μας λέει η Κατερίνα Μαυρουδή, η οποία ήρθε από την Κρήτη στο Σαν Φρανσίσκο, όπου και αποφάσισε να μείνει για πάντα.

Εχοντας ήδη στο ενεργητικό της μια πετυχημένη καριέρα στη Silicon Valley αποφάσισε να αφοσιωθεί, όσο μπορεί, στο φεστιβάλ αλλά και στο Greek Studies Foundation, δηλαδή τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό που μεριμνά για την έδρα των Νεοελληνικών Σπουδών στα περίοπτα πανεπιστήμια του εξωτερικού, η οποία ενισχύεται οικονομικά από το φεστιβάλ πιστεύοντας, όπως μας λέει, ότι τελικά αξίζουν οι άπειρες ώρες που αφιερώνει αφειδώς ο καθένας στο φεστιβάλ.

Ατελείωτα μίτινγκ διοργανώνονται αμέσως μόλις ολοκληρωθεί το φεστιβάλ προετοιμάζοντας το επόμενο, ανταλλάσσονται ιδέες, αναθεωρούνται διάφορες πτυχές: φέτος, πάντως, όλοι ήταν χαρούμενοι που το φεστιβάλ κατάφερε να γίνει όχι μόνο διαδικτυακά, όπως τα τελευταία δύο χρόνια λόγω των συνθηκών, αλλά και πάλι στην αίθουσα, και μάλιστα όχι οπουδήποτε, αλλά στο περίφημο Delancey Screening Room.

Οταν το φεστιβάλ συναντά τους ανθρώπους της επανένταξης

Φτάνοντας στους πολυτελείς χώρους του φεστιβάλ εντυπωσιάζεσαι από τον περίκλειστο χώρο με τις όμορφες ροζ βίλες ακριβώς μπροστά από την επιβλητική παραθαλάσσια λεωφόρο Embarcadero με θέα στη γέφυρα όπου βρίσκεται και η αίθουσα προβολών. Ακριβώς απέναντι από τον ωκεανό με το θρυλικό νησί του Αλκατράζ, στον παραθαλάσσιο δρόμο με το γραφικό τραμ, λαμβάνει χώρα το φεστιβάλ, εκεί όπου βρίσκεται και η αίθουσα προβολών Delancey Screening Room. Αν δεν το ξέρεις, με τίποτα δεν μπορείς να φανταστείς ότι πρόκειται για χώρους κράτησης και επανένταξης και ότι οι ωραίοι κουστουμαρισμένοι νεαροί με τα εξωτικά τατουάζ και το υπέροχο χαμόγελο είναι πρώην κατάδικοι ή άτομα σε επανένταξη που μένουν στους χώρους και εργάζονται σε διαφορετικά πόστα ανάλογα με την επιλογή τους.

Εκτός, λοιπόν, από τις προβολές, αυτό που θα μείνει αλησμόνητο ως μία από τις πιο συναρπαστικές στιγμές του φεστιβάλ είναι οι βραδιές στο εστιατόριο όπου εργάζονται και πάλι κρατούμενοι. Εκεί τρώγοντας συζητούσαμε τόσο για το υπέροχο «Από το μπαλκόνι», το πολυβραβευμένο animation του Αρη Καπλανίδη που έκλεψε τις εντυπώσεις στο φεστιβάλ φέρνοντας στο προσκήνιο μια μικρή γειτονιά των δυτικών προαστίων με τα παλιά και τα νέα ήθη, αλλά και το «Mama» του Δημήτρη Ζούρα και το «Aligned» του Απόλλωνα Μπακόπουλου, δύο ταινίες με αναφορές στην κοινότητα LGBTQ, πολύ δημοφιλείς και στο Σαν Φρανσίσκο, ή το απρόσμενο «Φλικ Φλοκ» της Αγγελικής Παρδαλίδου και το «Χαμάμ» της έμπειρης Βαρβάρας Δούκα με νοσταλγικές πινελιές.

Απολαμβάνοντας τις ωραίες μπριζόλες με το απαραίτητο καλαμπόκι που μας έφτιαχναν με τα χεράκια τους οι κρατούμενοι μάγειρες και μας σέρβιραν γκαρσόνια, επίσης έγκλειστοι, έβλεπες με άλλο βλέμμα την αλήθεια, τον μύθο και την πραγματικότητα. Ολοι αυτοί οι άνθρωποι δούλευαν στο πρόγραμμα επανένταξης που έχει οραματιστεί εδώ και τρεις δεκαετίες και εξακολουθεί να διευθύνει με επιτυχία μια συγκλονιστική γυναίκα, η Μίμι Σίλμπερτ, μια σπουδαία μορφή για τις ΗΠΑ. Οταν μάλιστα την αγκάλιασα συγκινημένη, μου είπε πόσο περήφανη είναι, 80 ετών σήμερα, για τα παιδιά της - «my graduates», όπως μου αποκάλεσε τους χιλιάδες κρατούμενους που πέρασαν από το Delancey.

Σε αυτόν, λοιπόν, τον πολυχώρο και με τους κρατούμενους που μας είχαν μάθει πλέον με τα μικρά μας ονόματα και μας αποχαιρετούσαν τα βράδια λέγοντάς μας στα ελληνικά «καληνύχτα», είδαμε μερικά από τα καλύτερα δείγματα του ελληνικού κινηματογράφου που μπορεί πια να περηφανεύεται ότι βγαίνει έξω από τα σύνορα.

Από εδώ, άλλωστε, έχουν περάσει οι πάντες. Στον τεράστιο χώρο, έξω από την αίθουσα προβολών, δεσπόζουν αφίσες με αφιερώσεις διασήμων που πέρασαν από τους ίδιους χώρους όπως ο αείμνηστος Ρόμπιν Γουίλιαμς, η Σαρλίζ Θέρον, ο Ντένις Κουέιντ κ.ά. «Είναι ανεξάντλητη αυτή η εμπειρία του φεστιβάλ, ανακαλύπτεις διαρκώς έναν άλλον κόσμο», μας λέει η Τατιάνα Δρακάκη καθώς τρώμε στο εστιατόριο του Delancey, γεμάτο εκείνη την ημέρα και από τους οπαδούς των τοπικών Giants, των οποίων το γήπεδο βρίσκεται λίγο πιο κάτω. «Είμαστε τυχεροί που έχουμε να κάνουμε με εμπνευσμένους καλλιτέχνες, που μπορούμε και παίρνουμε τη θετική τους ενέργεια, εμπνεόμαστε από αυτούς και μας δίνουν δύναμη ώστε να μπορούμε να συνεχίζουμε», συνεχίζει με ενθουσιασμό μιλώντας μας τόσο για τους επισκέπτες καλλιτέχνες-δημιουργούς των ταινιών από την Ελλάδα και την Κύπρο όσο και για όλη την ομάδα του φεστιβάλ με την οποία μοιράζεται το ίδιο όραμα.

Η ίδια μάλιστα ως γιατρός χρειάζεται να ξεκλέβει πολύ χρόνο από τους ασθενείς της για να μπορεί να ασχολείται με το φεστιβάλ, αλλά δεν το μετανιώνει, αφού τη γεμίζει πραγματικά καθώς τρέφει αγάπη για τον πολιτισμό όσο ίσως και για την Ιατρική. Ομολογεί, βέβαια, καθώς μου αφηγείται την προσωπική της ιστορία, ότι χρειάστηκε να αφήσει τη θέση της επιμελήτριας Α’ σε δημόσιο νοσοκομείο και μια ολόκληρη ζωή στην Ελλάδα για να μετακομίσει για πάντα στο Σαν Φρανσίσκο. Εκτός από την πόλη με τους ανοιχτούς ανθρώπους που την κέρδισε αμέσως, καταλυτικό ρόλο έπαιξε η γνωριμία της με τον άνδρα της Νίκο Κυρπίδη, έναν από τους κορυφαίους ερευνητές στην Αμερική, ο οποίος βρίσκεται στη λίστα με τους 24 Ελληνες επιστήμονες με τη μεγαλύτερη επιρροή παγκοσμίως.

Παρότι η απόφαση για τη μετακόμιση στο Σαν Φρανσίσκο ήταν μεγάλο ζήτημα, τελικά η πόλη είχε πολλές ευκαιρίες να της δώσει όπως τη συμμετοχή της στο φεστιβάλ. «Χαλάλι οι άπειρες ώρες», ομολογεί. «Παρότι πρόκειται για μια άκρως χρονοβόρα διαδικασία καθώς, εκτός από τις πολλές ταινίες που πρέπει να δούμε, απαιτούνται άπειρες συναντήσεις, τηλεφωνήματα και συνεννοήσεις για να συντονιστεί ένα τέτοιο φεστιβάλ, θεωρώ ότι αξίζει τον κόπο. Μας αρκεί που βλέπουμε όλο αυτό τον κόσμο να αντλεί χαρά από το φεστιβάλ».

Ενίσχυση των Νεοελληνικών Σπουδών

Βέβαια τίποτα δεν είναι εύκολο αφού τα πάντα απαιτούν χρόνο και χρήμα, που συγκεντρώνουν οι υπεύθυνοι του φεστιβάλ από διάφορους χορηγούς, αλλά και από τους ανθρώπους που στηρίζουν τόσα χρόνια τις πρωτοβουλίες τους. Ο Κλέων Σκούρτης δηλώνει εξαιρετικά χαρούμενος και ευγνώμων που οι άνθρωποι που στηρίζουν το φεστιβάλ προσφέρθηκαν να καταβάλουν αντίτιμο για τις ταινίες που προβάλλονταν διαδικτυακά, παρότι προσφέρονταν δωρεάν για το κοινό, απλώς για να στηρίξουν το φεστιβάλ.

Δείχνοντας εμπράκτως τη στήριξή τους οι φίλοι του φεστιβάλ συνέβαλαν ώστε αυτή τη στιγμή το San Francisco Greek Film Festival να μπορεί, με τη σειρά του, να προσφέρει τις εισπράξεις από τα εισιτήρια ώστε να ενισχυθούν οι Νεοελληνικές Σπουδές στηρίζοντας έμπρακτα το Modern Greek Studies Foundation. Επίσης, οι υπεύθυνοι με ενημερώνουν ότι το φεστιβάλ είναι υπεύθυνο και για άλλες φιλανθρωπικές δράσεις, βραβεία και πρωτοβουλίες, ακόμα και για υποτροφίες χάρη στις οποίες μαθητές από την Αμερική μπορούν να περνούν ένα διάστημα στη χώρα μας ώστε να έχουν μια ολοκληρωμένη εμπειρία του ελληνικού πολιτισμού.

Επιθυμία τους ακόμη είναι με αφορμή τη συμπλήρωση των 20 χρόνων, την επόμενη χρονιά, να προσθέσουν νέες τμηματικές, ενδεχομένως workshops, να εμπλουτίσουν τα δρώμενα και να διοργανώσουν ένα μεγάλο γκαλά - όλα είναι υπό εξέταση και αρχίζουν να τίθενται επί τάπητος ήδη από τώρα, αφού η δουλειά του San Francisco Greek Festival δεν σταματά ποτέ. Βέβαια δεν είναι όλα ρόδινα, ιδίως για ένα φεστιβάλ που καλείται να ικανοποιήσει όλα τα γούστα. «Είναι πάρα πολύ δύσκολο να ευχαριστήσεις τους Ελληνες θεατές», παραδέχεται η Αγγελική Καρατζά με μεγάλη πείρα στις ανθρώπινες σχέσεις και έχοντας εργαστεί στον απαιτητικό κλάδο των ξενοδοχειακών ομίλων και επιχειρήσεων, αναφερόμενη σε κάποιες αντιδράσεις των θεατών που δεν ήθελαν να δεχτούν τη σκληρή όψη της Ελλάδας όπως προβάλλεται μέσα από ταινίες όπως η εξαιρετική και βραβευμένη «Holy Emy» της Αρασέλης Λαιμού, που δείχνει την κοινότητα των Φιλιππινέζων που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα.

Αλλά η σύγχρονη όψη μιας χώρας χωρίς ψευδαισθήσεις κρύβει πολλά δεδομένα, καλά και κακά, τα οποία δεν φοβούνται να δείξουν στο κοινό οι άνθρωποι του φεστιβάλ. Ολοι άλλωστε διαθέτουν κοινό ενθουσιασμό για τις ταινίες που επιλέγουν, για τους καλλιτέχνες που αποφασίζουν να τους προβάλουν οι ίδιοι προσωπικά. Και αυτή η σταδιακή εμπλοκή της Αγγελικής Καρατζά με τους ανθρώπους του φεστιβάλ, ως υπεύθυνης φιλοξενίας, την έκανε να αφοσιωθεί ακόμα περισσότερο και τελικά να γίνει, ύστερα από παρότρυνση των υπολοίπων, μέλος της ομάδας.

Στην Αγγελική οφείλουμε ένα μεγάλο μέρος του ενθουσιασμού μας για τις ατελείωτες περιηγήσεις που μας έκανε με το αυτοκίνητο στις άγνωστες και γνωστές γειτονιές του Σαν Φρανσίσκο, στο πανέμορφο γραφικό θέρετρο Sausalito, ακριβώς απέναντι από τη Χρυσή Γέφυρα, στα γραφεία των Google και Facebook, αλλά και στους κατάφορτους με εξωτικούς φοίνικες πανέμορφους δρόμους της Silicon Valley. Αφού μας ξενάγησε παντού, μας άνοιξε και το σπίτι της, όπου μένει με τον σύζυγό της, περίοπτο στέλεχος σε εταιρεία της Silicon Valley, από τους πρώτους Ελληνες που διέπρεψαν σε αυτό τον τομέα σε εποχές που στη χώρα μας αγνοούσαμε την ίδια την ύπαρξη υπολογιστών.

Το σπίτι τους, που βρίσκεται λίγο πιο πέρα από αυτό του Στιβ Τζομπς, φέρνει αυτόματα στον νου της Αγγελικής όλες εκείνες τις αξέχαστες στιγμές με τους καλλιτέχνες τους οποίους συνήθιζαν να φιλοξενούν στα σπίτια τους και να γίνονται όλοι μια παρέα προτού ενσκήψει η πανδημία.

«Συνηθίζαμε να φιλοξενούμε τους δημιουργούς στα δικά μας σπίτια ώστε να γίνονται ενεργά μέλη του φεστιβάλ, μόνο που τώρα αυτό άλλαξε λόγω COVID», μας ομολογεί η ίδια με κάποιο παράπονο. «Χαιρόμαστε πολύ όταν οι άνθρωποι περνούν καλά, όπως μας δίνει δύναμη η προβολή της Ελλάδας μέσα από αυτές τις ταινίες. Θέλουμε να δείξουμε ποιοι πραγματικά είμαστε, πόσο μπροστά έχει πάει η χώρα μας και να αποκτήσουν οι θεατές μια πιο σύγχρονη εικόνα της. Νομίζω ότι βάζουμε ένα λιθαράκι σε αυτό, έστω κι αν κάποιοι αντιδρούν γιατί έχουν στενά όρια. Είμαι πάντως αισιόδοξη ότι όλοι κάποια στιγμή θα μιλούν για το φεστιβάλ, και αυτός είναι ο σκοπός μας: να αγαπήσουν αυτό που κάνουμε όσο εμείς πραγματικά το αγαπάμε».


Φεύγοντας από το Σαν Φρανσίσκο, εκτός από τις εξαιρετικές ελληνικές ταινίες, τις ωραίες εικόνες από την πόλη, τα φανελάκια των Giants και τη γεύση από τα θρυλικά κρασιά της Napa Valley που γευτήκαμε όλες τις ημέρες, κρατάω αυτά τα λόγια αγάπης, που είναι τα μόνα, άλλωστε, που μπορούν να κάνουν τον κόσμο καλύτερο και να δίνουν νόημα σε φεστιβάλ όπως αυτό που βγάζει την Ελλάδα από τα σύνορα και δείχνει την ουσιαστική και πραγματική της όψη.