Ο κοροναϊός έφτασε στην Ευρώπη: Εννέα ερωτήσεις και απαντήσεις για τον επικίνδυνο ιό

Στην Κίνα οι 1,4 δισεκατομμύρια κάτοικοι αλλά και δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες της θα έπρεπε να γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά, ωστόσο η εορταστική διάθεση σκιάζεται από την επιδημία που έχει προκαλέσει ο νέος κοροναϊός (γνωστός στους επιστήμονες ως 2019-nCoV) και την καραντίνα που έχουν μπει διάφορες περιοχές, ιστορικά μνημεία και αξιοθέατα.

Σύμφωνα με τον τελευταίο απολογισμό υπάρχουν 1.300 νέα επιβεβαιωμένα κρούσματα από τη λοίμωξη του αναπνευστικού με τους νεκρούς να ανέρχονται σε 106. Η Κίνα βρίσκεται από τις αρχές Ιανουαρίου στο μικροσκόπιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), κάτι το οποίο συνεχίζεται.

Ο Οργανισμός προς το παρόν δεν έχει θέσει ταξιδιωτικούς περιορισμούς ή συστάσεις για έλεγχο στις πύλες εισόδου άλλων χωρών. Διεθνής διεπιστημονική ομάδα του ΠΟΥ έχει μεταβεί στην Κίνα και σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες της χώρας διερευνά τη ζωική μετάδοση της επιδημίας (από φίδια, νυχτερίδες ή κάποιο άλλο ζώο) και την έκταση της μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Κρούσματα που σχετίζονται με ταξίδι αναφέρθηκαν στην Ταϋλάνδη, στην Ιαπωνία, στη Νότια Κορέα, στην Ταϊβάν και στις ΗΠΑ ενώσε «κόκκινο» συναγερμό βρίσκεται πλέον η Ευρώπη, καθώς παρά τα πρωτοφανή σε έκταση και μέγεθος περιοριστικά μέτρα που έχει λάβει η κινεζική κυβέρνηση, ο νέος κοροναϊός που προκαλεί θανατηφόρα πνευμονία, ειδικότερα για τις λεγόμενες ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, δείχνει να εξαπλώνεται στην Ευρώπη, επιβεβαιώνοντας την εκτίμηση ότι η συγκεκριμένη παραλλαγή έχει αναπτύξει μεγαλύτερες ικανότητες μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Μετά τη Γαλλία, στην οποία έχουν επιβεβαιωθεί τρία κρούσματα, η Γερμανία ήταν η δεύτερη χώρα που επιβεβαίωσε επισήμως το πρώτο κρούσμα του νέου κοροναϊου στο έδαφός της. Το μόνο θετικό είναι ότι και αυτό το νέο κρούσμα, αφορά πολίτη που είχε ταξιδέψει στην Κίνα και το «μετέφερε» στη Γερμανία. Προς το παρόν, δεν έχει επιβεβαιωθεί στην Ευρώπη κρούσμα που να μεταδόθηκε από ασθενή που δεν είχε επαφή με τη χώρα της Ασίας.

Το «ΘΕΜΑ» συγκέντρωσε όλα τα δεδομένα σχετικά με τον νέο κίνδυνο και την απειλή για τη δημόσια υγεία που αυτός συνιστά και τα παραθέτει μέσα από 9 ερωταπαντήσεις.

1. Τι είναι οι κοροναϊοί;
Οι κοροναϊοί είναι μια ομάδα ιών που συνήθως προκαλούν αναπνευστικές λοιμώξεις με ποικίλη σοβαρότητα στον άνθρωπο και στα ζώα, συχνότερα σε πτηνά, καμήλες, γάτες και νυχτερίδες. Η αναφορά των ζώων έχει σημασία για το ενδεχόμενο μετάδοσής τους από αυτά στον άνθρωπο. Οι πιο κοινοί κοροναϊοί είναι οι εξής: 229E, NL63, OC43, HKU1, SARS-CoV και MERS-CoV.

Εκτιμάται ότι περίπου το ένα τρίτο των λοιμώξεων ανώτερου αναπνευστικού στον άνθρωπο μπορεί να προκαλείται από κοροναϊούς. Συνεπώς οι επιστήμονες γνωρίζουν πολύ καλά τη συγκεκριμένη οικογένεια ιών. Ωστόσο, κάθε φορά που εντοπίζεται ένα νέο στέλεχος ιού, όπως συνέβη με τον κοροναϊό, ξεκινούν και πάλι από το μηδέν.

2. Τι γνωρίζουν οι ειδικοί για τον νέο κοροναϊό;

Ο κοροναϊός 2019n-CoV που εντοπίστηκε στις αρχές του έτους στην πόλη Ουχάν της Κίνας, ο οποίος ευθύνεται για την επιδημία που έχει ξεσπάσει, είναι ο πιο πρόσφατος ιός της οικογένειας των κοροναϊών που απομονώθηκε από τους επιστήμονες. Οι Αρχές της Κίνας ενημέρωσαν τον ΠΟΥ στις αρχές Ιανουαρίου - κάτι που δηλώνει ότι η επιδημία εξελισσόταν τουλάχιστον έναν μήνα νωρίτερα.

Ο επιδημιολόγος της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ, Leo Poon, είναι ο επιστήμονας που ταυτοποίησε το νέο στέλεχος. Σύμφωνα με τον ειδικό, το στέλεχος προκαλεί λοίμωξη του αναπνευστικού, αλλά φαίνεται πως περίπου το 15% με 20% των προσβληθέντων εξελίσσεται σε σοβαρά περιστατικά που θα χρειαστούν νοσηλεία και αναπνευστική υποστήριξη. Επίσης, η εκτίμησή του είναι ότι τα ποσοστά θνησιμότητας του 2019n-CoV είναι χαμηλότερα σε σύγκριση με αυτά των άλλων κοροναϊών της ίδιας οικογένειας, του SARS αλλά και του ΜERS που είχε απομονωθεί το 2012 στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπου και πάλι είχε προκαλέσει επιδημία λοίμωξης του αναπνευστικού και εκατοντάδες θανάτους.

3. Και αυτή η επιδημία ξεκίνησε από την Κίνα, όπως είχε γίνει και το 2002 με τον κοροναϊό SARS. Υπάρχει εξήγηση γι' αυτό;

Οι κοροναϊοί συνδέονται με την άγρια πανίδα, όπως νυχτερίδες, τρωκτικά και φίδια που συναντώνται στις ασιατικές χώρες σε όλες τις αγορές. Συνεπώς οι συνθήκες μετάδοσης ενός ιού από ζώα σε ανθρώπους είναι πρόσφορες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στη συνέχεια για το ξέσπασμα μιας επιδημίας. Το 2002 ο SARS-CoV, που είχε εντοπιστεί στην Κίνα, προκάλεσε επιδημία SARS σε 30 χώρες (Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο), πλήττοντας 8.098 ανθρώπους, προκαλώντας 774 θανάτους. Σε ό,τι αφορά τον κοροναϊό SARS, οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι μεταδόθηκε από ένα είδος τρωκτικού, ενώ ο MERS από τις καμήλες.

Ο κοροναϊός 2019n-CoV είναι ο δεύτερος που έχει αφετηρία την Κίνα, χωρίς, όμως, να έχει προσδιοριστεί ακόμη επακριβώς η εστία της λοίμωξης. Πιθανολογείται ως εστία η κεντρική αγορά του Ουχάν, στην οποία πωλούνται θαλασσινά, κοτόπουλα, νυχτερίδες και άγρια ζώα. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, πάντως, η ακριβής πηγή του νέου κοροναϊού εξακολουθεί να είναι άγνωστη.

4. Πώς μεταδίδεται η λοίμωξη;

Αρχικά εκτιμήθηκε πως ο νέος κοροναϊός που μεταδόθηκε από ζώο σε άνθρωπο, μεταδίδεται δύσκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο, πλέον οι υγειονομικές αρχές της Κίνας επιβεβαιώνουν τη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, και ιδίως περιστατικό μετάδοσης του ιού απο ασθενείς σε νοσηλευτικό προσωπικό. Τα κρούσματα μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο βρίσκονται ακόμη υπό διερεύνηση σε αρκετές χώρες. Το Eυρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) επισημαίνει ωστόσο πως δεν υπάρχουν επαρκή επιδημιολογικά στοιχεία για να προσδιοριστεί ο βαθμός επέκτασης και μετάδοσης της επιδημίας. Το ECDC αναμένει στοιχεία για τα περιστατικά, τους ασθενείς και τους θανάτους από την Κίνα προκειμένου να γίνει περισσότερο κατανοητή η κατάσταση όπως και οι πιθανές επιπτώσεις της στη δημόσια υγεία. Θεωρεί, όμως, την περαιτέρω παγκόσμια εξάπλωσή της πιθανή.

5. Τι προκαλεί ο κοροναϊός και με ποια συμπτώματα;

Οπως και οι άλλοι κοροναϊοί, προκαλεί συνήθως κοινό κρυολόγημα και σπανιότερα σοβαρότερες λοιμώξεις, εκτός και αν είναι τύπου SARS, MERS ή ο νέος ιός. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό, βήχα, αναπνευστική δυσχέρεια. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις εκδηλώνεται πνευμονία και αναπνευστική ανεπάρκεια. Αναφέρονται επίσης ασθενείς με γαστρεντερολογικά συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένης της διάρροιας, καθώς και νεφρική ανεπάρκεια.
Ωστόσο, περίπου το 75% έχει εκδηλώσει μια ήπιας μορφής αναπνευστική λοίμωξη. Επίσης, όπως γνωρίζουν οι ειδικοί, χρειάζονται περίπου 7 ημέρες από τη μόλυνση έως και την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Πάντως, είναι συγκρατημένοι στις εκτιμήσεις τους ακόμη, αφενός μεν διότι γνωρίζουν ότι ο ιός -όπως κάθε ιός- μπορεί να υποστεί μεταλλάξεις όσο εξελίσσεται η επιδημία, αφετέρου γιατί καταλογίζουν στους Κινέζους ότι δεν παρέχουν εγκαίρως τα αναγκαία επιδημιολογικά δεδομένα που πρέπει να γνωρίζει η επιστημονική κοινότητα και ο ΠΟΥ ώστε να μπορέσουν να βάλουν τον νέο ιό στο μικροσκόπιο και να λάβουν μέτρα για τη μεγαλύτερη δυνατή προστασία των ανθρώπων.

6. Πώς αντιμετωπίζεται η λοίμωξη;

Δεδομένου ότι η λοίμωξη από τον 2019-nCoV μπορεί να εκδηλωθεί με πυρετό, βήχα, δύσπνοια, κυνάγχη και πνευμονία, αντιμετωπίζονται κατά περίπτωση τα συμπτώματα και οι επιπλοκές που προκαλεί. Δεν είναι γνωστή κάποια ειδική αντιική θεραπεία προς το παρόν.

7. Πώς μπορούν να προστατευτούν οι άνθρωποι από τον νέο ιό;

Οπως προστατεύονται από όλους τους ιούς, με την τήρηση μέτρων ατομικής υγιεινής. Και επειδή στην προκειμένη περίπτωση δεν υπάρχει ακόμη εμβόλιο για τον ιό (δρομολογείται η παραγωγή του), η τήρηση των προληπτικών μέτρων πρέπει να είναι αυστηρή. Το καλό πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι, η αποφυγή επαφής με ασθενείς και ζώα (ζωντανά ή νεκρά), αγορές ζώων και προϊόντα ζωικής προέλευσης (όπως μη μαγειρεμένο κρέας), είναι οι βασικές οδηγίες που καλούνται να ακολουθήσουν οι Κινέζοι. Πάνω από 40 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται περιορισμένοι στις πόλεις τους και πολλά δημοφιλή αξιοθέατα, όπως τμήματα του Σινικού Τείχους, έχουν κλείσει για τους επισκέπτες προκειμένου να αναχαιτιστεί η εξάπλωση της επιδημίας. Σε κάθε περίπτωση, συμπτώματα όπως αυτά της σοβαρής γρίπης, με έντονο πυρετό, δυσκολία στην αναπνοή, κατάσταση πνευμονίας, που εκδηλώνονται μετά από ταξίδι στην Κίνα και μέσα σε διάστημα έως 14 ημερών από την επιστροφή, θεωρούνται ενδείξεις που πρέπει να διερευνηθούν από τις υγειονομικές αρχές.

8. Ποια είναι η εκτίμηση κινδύνου για την Ελλάδα;

Σύμφωνα με τα τρέχοντα δεδομένα, καθώς και τις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Νόσων (ECDC), ο κίνδυνος εισαγωγής κρούσματος κρίνεται χαμηλός. Ειδικότερα, όπως διευκρινίζει ο καθηγητής Παθολογίας και Λοιμώξεων του Πανεπιστημίου Αθηνών, επιστημονικός συνεργάτης του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), Σωτήρης Τσιόδρας, «αν συνεχιστεί η εξαγωγή των κρουσμάτων από την Κίνα με τον ίδιο ρυθμό όπως τώρα, ο κίνδυνος να εντοπιστεί κρούσμα του νέου κοροναϊού στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλός, με πιθανότητες κάτω από το 2%».

9. Πόσο έτοιμες είναι οι ελληνικές Αρχές να διαχειριστούν τυχόν κρούσμα;

Το υπουργείο Υγείας έλεγξε την επιχειρησιακή ετοιμότητά του για τη διαχείριση πιθανού κρούσματος του κοροναϊού 2019-nCoV στη χώρα την περασμένη Παρασκευή. Με εντολή του υπουργού Υγείας Βασίλη Κικίλια πραγματοποιήθηκε άσκηση, την οποία συντόνισε ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ Παναγιώτης Αρκουμανέας με τους ειδικούς λοιμωξιολόγους του Οργανισμού και στην οποία συμμετείχε το ΕΚΑΒ και το νοσοκομείο «Αττικόν». Πλήρωμα του ΕΚΑΒ με ειδικό εξοπλισμό παρέλαβε τον «ασθενή» με πιθανό κρούσμα κοροναϊού από το σπίτι του και τον διακόμισε στο νοσοκομείο αναφοράς (εν προκειμένω στο «Αττικόν»). Το νοσοκομείο ήταν σε ετοιμότητα: ενεργοποιήθηκαν τα πρωτόκολλα απομόνωσης, το προσωπικό φορούσε ειδικές στολές, έγιναν ειδικές απολυμάνσεις και ελέγχθηκαν όλοι όσοι ήρθαν σε επαφή με το άτομο που, σύμφωνα με το σενάριο, είχε προσβληθεί από τον κοροναϊό. Τα ίδια αντανακλαστικά, αλλά σε πραγματικές συνθήκες, είχαν αποδείξει οι αρμόδιες υπηρεσίες και την περασμένη Τετάρτη όταν κλήθηκαν να παραλάβουν και να διακομίσουν στο Παίδων εμπύρετο παιδί που ταξίδευε με την οικογένειά του από την Κίνα προς την Αθήνα.

Το ύποπτο περιστατικό δεν ήταν κοροναϊός αλλά γρίπη, ωστόσο όλοι οι εμπλεκόμενοι ενήργησαν με βάση τα σχετικά πρωτόκολλα. Εκτός από τον υγειονομικό επιχειρησιακό σχεδιασμό, το υπουργείο Υγείας έχει φροντίσει για την έκδοση ενημερωτικού υλικού για τους ταξιδιώτες, το οποίο θα αναρτηθεί στις πύλες εισόδου της χώρας, καθώς και για τους επαγγελματίες υγείας. Επίσης, είναι άμεσα διαθέσιμο, εφόσον κριθεί αναγκαίο, σύστημα μαζικής θερμικής απεικόνισης για την κάλυψη των διεθνών αεροδρομίων της χώρας, ενώ ο ΕΟΔΥ είναι σε θέση να πραγματοποιήσει (εκτός της θερμικής απεικόνισης) και θερμομέτρηση εξ αποστάσεως με φορητά θερμόμετρα στους επιβάτες πτήσεων από την Κίνα.